نان شاهرودی؛ سفری در تاریخچه و طرز تهیه این نان خوشمزه

به سرزمین پنج اقلیم یا همان شهرستان شاهرود که وارد می‌شویم، عطر شیرین و دلنشین نان‌های سنتی این شهر به مشام می‌رسد. نان برای مردم شاهرود اهمیت ویژه‌ای دارد. به قدری که در روزهای پایانی سال خود به تهیه انواع نان شاهرودی به ویژه انواع نان قندی می‌پردازند. نان‌های متنوع شهر شاهرود زبانزد خاص و عام بوده که انواع خانگی و سنتی آن هنوز هم در بسیاری از خانه‌های این شهر پخت می‌شود. اگرچه این روزها انواع شیرینی‌ها و شکلات‌ها جایگزین نان‌های شاهرودی در ظرف‌های پذیرایی شده است، اما همچنان این نان‌ها طرفداران خاص خود را داشته و جایگاه ویژه و طعم بی‌نظیر خود را حفظ کرده است.

در این مقاله قصد داریم با تعدادی از نان‌های شاهرودی و طرز تهیه آن‌ها آشنا شویم. اگر شما هم به خوراکی‌های محلی، به خصوص نان شاهرودی علاقه دارید، با هومسا همراه باشید.

بیشتر بخوانید: شاهرود، نگین کویر، گنجینه‌ای از طعم‌ها و هنر: سفری در میان سوغاتی‌های شاهرود​

انواع نان شاهرودی و طرز تهیه آن

شهر شاهرود با نان‌های خوشمزه‌اش شناخته می‌شود. افرادی که به شهر شاهرود سفر کرده و اجاره سوئیت در شاهرود را انتخاب کردند و یا از این شهر عبور می‌کنند، معمولا از نان‌های سنتی این شهر به عنوان سوغات با خود به همراه می‌برند. نان‌های استان سمنان و شهرستان شاهرود بسیار متنوع است که از جمله معروف‌ترین و محبوب‌ترین این نان‌ها می‌توان انواع زیر را نام برد.

​نان قندی شاهرود

اولین نان پرطرفدار و خوشمزه شهر شاهرود نان قندی است. برای تهیه نان قندی باید از موادی مانند آرد، پودر زنجبیل، سیاه دانه، خمیر مایه، شکر، شیر، آب و روغن استفاده شود. در ابتدا لازم است مواد خشک یعنی آرد الک شده، پودر زنجبیل، خمیر مایه و سیاه دانه را با یک‌دیگر مخلوط کنید. در صورتی که از سلامت خمیر مایه اطمینان ندارید پیش از اضافه کردن آن به مخلوط آن را به عمل آورید.

زمانی که مواد خشک با یک‌دیگر مخلوط شد، نوبت به اضافه کردن مایعات است. در ابتدا شیر ولرم و پس از آن مخلوط شکر و آب ولرم را به مواد پودری اضافه کنید. در آخر نیز نوبت به اضافه کردن روغن جامد ذوب شده می‌رسد. اگر در این مرحله از روغن حیوانی ذوب شده استفاده شود، نان قندی بافت تردتری دارد.

توجه کنید که روغن را پس از اضافه کردن آب و شیر به مخلوط اضافه کنید تا از گلوله شدن آرد جلوگیری شود. پس از اضافه کردن تمامی مواد، باید مخلوط را آن‌قدر به هم بزنید تا یک خمیر منسجم به دست آید که به دست نمی‌چسبد. پس از آن خمیر آماده شده باید به مدت یک شبانه روز استراحت کند.

پس از گذشت این زمان باید خمیر به عمل آمده را قدری ورز داده و سپس به چانه‌های کوچک تقسیم کنید. سپس هر چانه را پهن کرده و پس از چنگال زدن بر روی خمیر پهن شده آن را قالب بزنید. خمیرهای قالب خورده را در سینی فر قرار دهید.

لازم به ذکر است که نیازی به چرب کردن سینی فر نمی‌باشد. اما می‌توان برای اطمینان از کاغذ روغنی استفاده کرد. سپس نان‌ها را در فر 150 درجه به مدت 10 تا 15 دقیقه بپزید. اگر می‌خواهید سطح نان قندی زرد و براق باشد پیش از قرار دادن در فر می‌توانید با تخم‌مرغ هم‌زده خمیرها را رومال کنید. در نهایت باید به این نکته اشاره شود که افرادی که به طعم زنجبیل علاقه ندارند می‌توانند از پودر هل یا پودر دارچین به جای آن استفاده نمایند.

​کاک شاهرودی

کاک شاهرودی از دیگر نان‌های خوشمزه این شهر بوده که نسبت به نان قندی طرز تهیه سخت‌تری دارد. برای تهیه نان کاک باید از خمیر آرد استفاده شود. در خمیر کاک شاهرودی می‌توان از همان مواد نان قندی استفاده نمود، با این تفاوت که خمیر به عمل آمده را باید آن قدر نازک کرده و ظریف قالب زد که بافت آن شبیه به کاغذ شود.

میزان نازک شدن خمیر نان کاک شاهرودی به قدری است که نور از آن عبور می‌کند. همین امر سبب می‌شود تا بافت نان کاک بسیار ترد باشد. بسیاری از قنادان شاهرودی برای شیرین کردن این نان شاهرودی به جای شکر از شیره توت یا انگور استفاده می‌کنند. همچنین برای تزیین نان کاک شاهرودی می‌توان از کنجد استفاده کرد. نان کاک شاهرودی آماده شده بسیار شبیه به کاک کرمانشاهی بوده با این تفاوت که به شکل یک لایه و در ابعاد بزرگتری تهیه می‌شود.

نان شیری

سومین نان شاهرودی خوشمزه و سنتی، نان شیری بوده که البته این نان را در شهرهای دیگر ایران نیز می‌توان پیدا کرد. برای نان شیری دستور پخت‌های مختلفی وجود دارد، اما ساده‌ترین و پرطرفدارترین آن به قرار زیر است. برای تهیه نان شیری محلی در ابتدا لازم است شیر با شکر، زردچوبه و خمیر مایه مخلوط شده و 10 دقیقه به آن زمان داده شود تا به عمل آید. پس از این زمان باید آرد الک شده کم کم به مخلوط شیر اضافه شود تا در نهایت خمیر لطیفی به دست آید. خمیر به دست آمده نباید به دست بچسبد. در این زمان باید خمیر را در یک ظرف چرب شده قرار داده و روی آن را با سلفون پوشاند تا به مدت یک ساعت در محیط گرم به عمل آید.

پس از به عمل آمدن خمیر کافی‌ست آن را به قطعات کوچک‌تری تقسیم کرده و با وردنه پهن کنید. نیازی به نازک کردن خمیر نمی‌باشد. پس از این امر باید سینی فر را با کاغذ روغنی پوشانده و خمیرها را درون سینی فر قرار دهید. روی خمیرها را با چنگال سوراخ کرده و سپس با مخلوط زرده تخم مرغ، زردچوبه، ماست و مقداری گل زرد آن‌ها را رومال کنید. در نهایت نیز خمیرها را درون فر از قبل گرم شده با دمای 180 درجه سانتی‌گراد به مدت ۱۵ دقیقه بپزید.

نان فطیر

از دیگر نان‌های خوشمزه و مقوی شاهرودی می‌توان نان فطیر را نام برد. در تهیه نان فطیر باید از آرد نان استفاده شود. در ابتدا آرد الک شده با زردچوبه، زنجبیل و نمک مخلوط شده و سپس به آن شکر اضافه می‌شود. پس از مخلوط شدن مواد خشک باید شیر ولرم و روغن مایع به مخلوط اضافه شود. بعد از این امر نوبت به اضافه کردن مخمر به عمل آمده می‌رسد که البته در این مرحله می‌توان از مخمر فوری نیز استفاده کرد. پس از ایجاد یک افت خمیری باید زعفران دم کرده را به مخلوط اضافه کرد. سپس خمیر را ورز داده و آن را در ظرف چرب شده که با سلفون پوشانده شده است قرار دهید تا به مدت یک ساعت استراحت کند.

در این فاصله می‌توان با ترکیب زرده تخم مرغ، زعفران، شیر و وانیل مخلوط رومال نان فطیر را تهیه کرد. همچنین باید مقداری آرد را در روغن تفت داده تا رنگ آن تغییر کرده و سپس به آن زردچوبه اضافه کرد. این ترکیب در واقع مواد میانی فطیر را تشکیل می‌دهد.

پس از آماده شدن خمیر نان کافی‌ست آن را به قسمت‌های کوچک تقسیم کرده و پهن کنید و سپس مواد میانی را روی بخشی از نان قرار داده و بخش دیگر بر روی آن تا بزنید. پس از فیکس کردن خمیر و سوراخ زدن بر روی آن نوبت به رومال زدن می‌رسد. در نهایت نیز با قرار دادن خمیر در فر آن را بپزید. لازم به ذکر است که می‌توان نان فطیر را بدون مواد میانی نیز تهیه کرد. برای تزیین این نان‌ها نیز می‌توان از کنجد استفاده نمود.

​نان گولاچ

در میان انواع نان‌های شاهرودی شاید بتوان نان گولاچ را یکی از خوشمزه‌ترین و ساده‌ترین نان‌ها به شمار آورد. برای تهیه این نان شاهرودی کافی‌ست مخلوطی از تخم مرغ، شکر، زردچوبه و آب یا شیر تهیه کرده و پس از ترکیب آرد الک شده با خمیر مایه به عمل آمده آن را به مخلوط تخم مرغ اضافه نمایید. زمانی که مواد را ورز داده و خمیر یکدست شد آن را با سلفون بپوشانید و به مدت یک تا دو ساعت به آن استراحت دهید.

بعد از آماده شدن خمیر آن را به قطعات کوچک تقسیم کرده و پهن کنید و در صورت تمایل قالب بزنید. سپس خمیرهای پهن شده و قالب زده را در روغن داغ سرخ کنید. پس از سرخ کردن و گرفته شدن روغن نان‌ها می‌توان آن را با پودر دارچین و قند تزیین کرد. لازم به ذکر است که تا نان‌ها داغ است پودر قند و دارچین را بر روی آن‌ها بپاشید.

بیشتر بخوانید: دشت شقایق و آفتابگردان کالپوش؛ دشتی طلایی سرخ در سمنان

خوشمزه‌ترین نان شاهرودی به نظر شما کدام است؟

شهر شاهرود به نان‌های خوشمزه‌اش شناخته می‌شود. بسیاری از افرادی که از شهر شاهرود عبور کرده و یا به آن سفر می‌کنند، از نان‌های محلی این شهر به عنوان سوغات با خود به همراه می‌برند. شهر شاهرود و استان سمنان دارای نان‌های متنوعی هستند که در بالا تعدادی از محبوب‌ترین این‌ نان‌ها را معرفی کردیم.

شما تجربه میل کردن نان شاهرودی را داشته‌اید؟ به نظرتان بهترین نان شاهرودی برای سوغات کدام است؟ آیا تا به حال به این شهر سفر کرده‌اید؟ از تجربیات سفر و شکم‌گردی‌های خود برای ما بنویسید و این مقاله را برای همسفرانتان بفرستید.