بازار قیصریه؛ صفحه‌ای از معماری کهن ایران

بازارهای قدیمی و کهن در معماری ایرانی_اسلامی جایگاه ارزشمندی دارد و همچون صفحه‌ای گران‌بها در شناسنامه معماری کهن ایران شناخته می‌شود. حال اگر این بازار تاریخی در شهر پرنقش‌ونگار و تاریخی اصفهان باشد ارزشی دوچندان پیدا می‌کند و مقصدی محبوب برای گردشگری محسوب می‌شود. یکی از همین بازارهای تاریخی و مهم بازار قیصریه یا بازار شاهی است که به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی اصفهان از مجلل‌ترین مراکز خرید و فروش در دوران صفویه محسوب می‌شده و “ژان شاردن” سیاح فرانسوی از آن با سردر عالی و تزئینات آجرهای چینی(کاشی‌کاری) و سکوهای وسیع سنگ یشم یاد کرده است.

امروزه نیز این بازار کهن هم محل خوبی برای خرید است و هم مقصدی برای گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و معماری. سالانه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی در سفر خود به اصفهان از این میراث ارززشمند بازدید می‌کنند و چشم و دل خود را به زیبایی‌های هنر و معماری قیصریه می‌سپارند. ما نیز در این مقاله از هومسا به معرفی این بنای ارزشمند پرداختیم و شما را با بخش‌های مختلف آن اشنا خواهیم کرد؛ تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

بازار قیصریه کجاست؟

بازار قیصریه در شمال میدان نقش جهان قرار گرفته و برای رفتن به سمت آن مسیرها و روش‌های مختلفی وجود دارد. برای رفتن به بازار قیصریه هم می‌توانید از خودروی شخصی استفاده کنید و هم از وسایل نقلیه عمومی. برای اینکه با خودروی خود به این بازا بروید باید خودتان را به خیابان سپه یا حافظ برسانید و در پارکینگ‌های عمومی خیابان‌های اطراف میدان نقش جهان خودروی خود را پارک کنید. اگر خیابان حافظ را انتخاب کردید،  وارد میدان نقش جهان شوید و با گاه کردن سمت راست خود، درست در وسط میدان، سردر بازار قیصریه را خواهید دید.

اگر هم مسیر خیابان سپه را انتخاب کردید باید تا انتهای خیابان پیش بروید تا میدان نقش جهان را مشاهده کنید. هنگامی که وارد میدان نقش جهان شوید با نگاه به سمت چپ خود بازار قیصریه را خواهید دید. استفاده از وسایل نقلیه عمومی نیز روش دیگری برای رفتن به بازار قیصریه است. می‌توانید از طریق اتوبوس و مترو خودتان را به ایستگاه امام حسین برسانید و با کمی پیاده‌روی خودتان را به میدان نقش جهان برسانید.

ساعات بازدید بازار قیصریه

در ابتدا باید بدانید که برای بازدید کامل از جاهای دیدنی بازار قیصریه باید حداقل 3 ساعت زمان بگذارید؛ در کنار این موضوع نیز باید توجه کنید که خود ساعت فعالیت بازار قیصریه هم به زمان کار کسبه بستگی دارد. کسبه بازار در نیمه اول سال، از ساعت ۹ صبح تا ۶ عصر و در نیمه دوم سال، از ساعت ۹ صبح تا ۵ عصر فعالیت می‌کنند. در این بازار اقلام مختلفی به‌فروش می‌رسد که می‌تواند عاشقان خرید را حسابی به خود سرگرم کند. از جمله اقلامی که در این بازار به‌فروش می‌رسد می‌توان به فرش، صنایع دستی و سوغات اصفهان اشاره کرد.

تاریخچه بازار قیصریه

بازار قیصریه اصفهان (بازار شاهی یا بازار سلطانی) باقدمتی نزدیک به ۵۰۰ سال یادگاری دیگر از معماری دوران صفوی است و در بین‌ سال‌های ۱۰۱۱ تا ۱۰۲۹ به‌ دستور شاه عباس اول ساخته شد. این بنای ارزشمند به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین بازارهای خاورمیانه با الهام از بازار قیصریه لار  ساخته شد. به‌دلیل مجاورت این بازار با گنبد نظام‌الملک و مسجد جامع، پیش‌تر به آن بازار نظامیه یا نظام‌الملکی نیز می‌گفتند. به گفته برخی از مورخین نیز نام‌ این بازار از قیصریه یا قیساریا در آسیای صغیر یا همان ترکیه امروزی گرفته شده و دلیل این نام‌گذاری هم شباهت بازار قیصریه به قیصریه ترکیه بوده است.

در کتاب مشهور “رساله محاسن اصفهان” درباره این بازار نوشته شده:

“بازارى بود بر دروازه خور (خورشید) که یکى از چهار دروازه‌ مشهور اصفهان در آن زمان بوده و در فصل نوروز عامه ‌مردم اصفهان با انواع خوردنى‌ها و آشامیدنى‌ها و آلات و ادوات موسیقى یکى دو ماه را در آن محل به تفریح و عیش و عشرت مى‌‌‌‌گذراندند و بالطبع براى احتیاج این جمعیت از اغذیه، البسه و غیره بازارهایى برپا مى‌کردند و طوافان و بازاریان انواع نعمت‌ها را در آنجا گرد مى‌آورند.”

در گذشته قیصریه به راسته‌ای از بازار گفته می‌شد که با یک معماری فاخر و گران توسط بازرگانان ثروتمند ساخته می‌شد و در آن کالاهای لوکس و گرانقیمت فروخته می‌شد. بازار قیصریه را در دو طبقه مرتفع ساخته‌اند؛ طبقه بالایی آن برای امور اداری بازرگانان و طبقه پایین هم به اصناف اختصاص دادند. اکنون این بازار که مقصد بسیاری از گردشگران است؛ عمدتاً به فعالیت فرش‌فروشان اختصاص یافته است.

اکنون هم با قدم زدن در این بازار سفری تاریخی به همان روزهای صفوی خواهید داشت.  امتداد بازار  به مسجد جامع و سپس به بازار عریان منتهی می‌شود، که در این مسیر بناها و آثار تاریخی ارزشمندی به چشم می‌خورد. مدرسه ملا عبدالله، مسجد جارچی باشی، مدرسه صدر، مدرسه نیماورد و کاروان سراهایی از عهد صفویه و قاجاریه همچون کاروان سرای مخلص، گلشن وتیمچه ملک و بسیاری کاروان سراها و تیمچه‌های دیگر و حمام‌هایی از عصر صفویه از جمله این بناهای تاریخی ارزشمند است که شما را در امتداد مسیر بازار قیصریه  همراهی خواهد کرد.

معماری بازار قیصریه

معماری بازار قیصریه شاید مهم‌ترین شاخصه این بازار برای تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری و همچنین یک میراث تاریخی است. معماری استاد علی‌اکبرمعماری بنا، تزئینات، کاشی‌کاری‌ها، نقاشی‌های نفیس در این بازار چشم گردشگران را به خود خیره می‌کند. گنبد زیبای وسط بازار با تزیینات مقرنس‌های اسلیمی، کاروانسراى باشکوه شاهى با دو طبقه و ۱۵۰ حجره در غرب بازار، سردر بازار کاشی‌کاری شده و منقوش به نقاشی‌های فاخر و نفیس در شمال میدان امام، از جمله میراثی است که معماری دوران صفوری برای ما به‌یادگار گذاشته و می‌تواند ماشین زمانی باشد که شما را هم‌نشین بازرگانان دوران صفوی کند. تمامی سازه‌ها و آثاری که در این بازار به چشم می‌خورد، روایتگر معماری اصیل ایرانی است و دارای ارزش بسیاری هستند.

برای مثال سردر بازار که به آن اشاره داشتیم در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و به‌عنوان بخشی از میدان نقش جهان، در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. این بنا با الهام از بنایی در شهر قیصریه ساخته شده است. سردر قیصریه در گذشته سه طبقه داشت و طبقه سوم به‌عنوان نقاره‌خانه مورد اسفاده قرار می‌گرفت؛ اگرچه دیگر از طبقه‌ سوم خبری نیست.

ساختار فضایی بازار قیصریه اصفهان

اقامت در اصفهان با هومسا

جاهای دیدنی و تاریخی اصفهان یکی یا دو تا نیست و قطعا در سفر به اصفهان و بازدید از جاهای دیدنی این شهر تاریخی و کهن نیازمند زمان بیش‌از یک روز هستید و برای استراحت در شب نیز باید اقامتگاهی مناسب انتخاب کنید. یکی از مهم‌ترین اقدامات پیش از سفر هم همین انجام صحیح روند اجاره ویلا و سوئیت است؛ انتخاب مناسب شما در این قسمت کمک می‌کند سفری دل‌پذیر به همراه خاطراتی خوش برای شما رقم بخورد. در این مسیر تنها نیستید و هومسا در کنارتان خواهد بود تا با انتخاب بهترین اقامتگاه هرگونه نگرانی احتمالی شما از این بابت رفع شود. فقط کافی است به سایت هومسا مراجعه کنید و با جست‌وجوی اسم شهر اصفهان، برای اجاره ویلا و سوئیت در اصفهان اقدام کنید. تیم هومسا برای اقامت در اصفهان گزینه‌های متفاوتی را به شما معرفی خواهد کرد تا بسته به سلیقه خود انتخاب مناسبی را داشته باشید.

کلام آخر

جاذبه‌های رنگارنگ اصفهان پر است از نقش‌ونگار اسرارآمیز و میراثی که از قصه‌های دور و کهن حکایت دارند. چهلستون، نقش جهان، مسجد امام، منارجنبان، مسجد جامع، سی و سه پل، مسجد شیخ لطف الله، کاخ عالی قاپو و کلیسای وانک. هر کدام از میراثی کهن می‌گویند و از تاریخی به بلندای یک ایران. ایرانی که اصفهانش نصف جهان است و  گنجینه‌ای از هنر و ذوق ایرانی. ذوقی که در جای جای اصفهان دل از آدمی می‌برد و چشم گردشگران را به خود خیره می‌کند. بازار قیصریه هم یکی از مقاصد مهم گردشگری در اصفهان است که هرساله گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود می‌بیند و معماری آن برگی از شناسنامه فرهنگ ایرانی را به نمایش می‌گذارد.  ما در این مقاله نیز تلاش داشتیم شما را با ابعاد مختلف این جاذبه دیدنی آشنا کنیم. اگر به بازار قیصریه اصفهان رفتید و از بازدید خود خاطره و یا تجربه‌ای دارید در قسمت نظرات با ما و با همراهان هومسا به اشتراک بگذارید.