قبرستان خالد نبی و سنگ قبرهای عجیب و متفاوتش

ایرانی‌ها از دیرباز برای درگذشتگان خود ارزش زیادی قایل بوده‌اند. در تمامی نمونه‌های مختلف گورستان‌هایی که در ایران وجود دارند آثار این احترام و ارزش را می‌بینیم. در برخی از این گورها نشانه‌هایی از اعتقاد به زندگی دوباره نیز به وضوح دیده می‌شود. بیشتر قبرستان‌های تاریخی ایران به‌ وسیله باستان‌شناسان مورد بررسی قرار گرفته و تقریبا اطلاعات زیادی درباره آیین‌های خاکسپاری ارائه می‌کنند، نظیر آنچه درباره گوردخمه‌های مادی و دخمه‌های آیین مزدیسنا، زردتشتیان و… می‌دانیم، اما یکی از اسرارآمیزترین گورستان‌های ایران که تقریبا هیچ اطلاعاتی درباره آن نداریم، قبرستان خالد نبی با آن سنگ قبرهای عجیب و متفاوت است. با هومسا همراه شوید تا ببینیم گورستان خالد نبی کجاست؟

چرا باید از قبرستان خالد نبی دیدن کنیم؟

در نگاه اول شاید این‌طور به نظر برسد که بازدید از یک گورستان قدیمی چندان خوشایند نیست و اصلا چه دلیلی دارد که یک گورستان را مقصد سفر خود قرار دهیم؟ پاسخ را می‌توانید در تصاویری که از این محل ثبت شده و توضیحات مربوط به هر یک، ببینید.

به عنوان اولین دلیل می‌توان به مناظر زیبایی اشاره کرد که در این منطقه می‌توان دید. قبرستان خالد نبی در شهر کلاله در منطقه ترکمن صحرا واقع شده، جایی که بر خلاف نامش، نه تنها صحرا نیست بلکه پوشیده از دشت‌های سرسبزی است که در فصل بهار و تابستان مناظری بی‌نظیر را خلق می‌کنند. مسیر رسیدن به قبرستان خالد نبی، جاده‌ای پرپیچ‌و‌خم و زیبا است که مانند آن را تاکنون جایی ندیده‌اید، اما این تنها دلیل سفر به قبرستان خالد نبی نیست.

در این محوطه سه آرامگاه وجود دارند که در مرتفع‌ترین نقطه بنا شده‌اند. مقبره خالد نبی، عالم بابا و چوپان آتا که هر سه از افراد مورد احترام مردم محسوب شده و افراد زیادی با هدف زیارت به اینجا سفر می‌کنند.

جالب‌ترین قسمت محوطه قبرستان خالد نبی، خود قبرستان است که با سنگ قبرهایی عجیب، چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.

آشنایی با قبرستان خالد نبی

• قبرستان خالد نبی جایی برای طبیعت دوستان

برای رسیدن به قبرستان خالد نبی، شهر کلاله را به سمت شمال‌شرقی ترک می‌کنیم. بعد از روستای اوقچی، به یک دوراهی می‌رسیم. تابلو سمت چپ ما را به سمت قبرستان هدایت می‌کند. مسیری که پیش روی ما است یکی از زیباترین مناظر جاده‌ای ایران است که به هزاردره شهرت دارد. این جاده ما را به بالای کوه‌های گوکچه داغ می‌رساند. در انتهای جاده خاکی، درست روبه‌روی‌مان مقبره خالد نبی و سمت راست زیارتگاه عالم بابا بنا شده است. یک پیشنهاد عالی؛ به سمت جاده سمت راست آرامگاه بروید. در پایان این جاده یکی از فوق‌العاده‌ترین مناظر طبیعت منتظر شما است. این نقطه مرتفع‌ترین جای منطقه است و زمانی‌که بر فراز آن می‌ایستید، تمام هزاردره زیر پای شما خواهد بود. آرامگاه چوپان آتا درست در همین نقطه قرار گرفته است.

• زیارت در آرامگاه خالد نبی

خالد نبی غیث بن سنان پیغمبری تبلیغی از قوم عرب بوده که در سرزمین عدن (یمن فعلی) می‌زیسته و تمام عمر خود را صرف سفر به نقاط مختلف و تبلیغ دین مسحیت و دعوت از مردم به یکتاپرستی کرده است. خالد نبی که در زمان خسرو انوشیروان پادشاه ساسانی وارد ایران شده، بسیار مورد احترام مردم ترکمن است. آرامگاه‌های عالم بابا، پدر همسر خالد نبی و چوپان آتا از مریدان نزدیک ایشان فاصله کمی با مقبره خالد نبی دارند.

آرامگاه خالد نبی: آرامگاه ساده و بی‌آلایش خالد نبی بر بلندای تپه‌ای قرار گرفته که چندین اتاق دارد. در هر یک از اتاق‌ها شخصیتی مقدس ولی گمنام خفته است.

آرامگاه چوپان آتا: این آرامگاه با آن گنبد ساده سبز رنگش بر بالای یک تپه و کمی دورتر از آرامگاه خالد نبی قرار دارد. پنجره‌های هلالی ساده و قبرهایی بدون کتیبه مشخصه دیگر این آرامگاه است.

آرامگاه عالم بابا: این آرامگاه نیز درست مانند دو آرامگاه دیگر بسیار ساده است و داخل آن یک سنگ قبر قرار دارد.

• سنگ قبرهایی عجیب و متفاوت

این قبرستان در سمت شرق مقبره خالد نبی واقع شده و حدود 45 دقیقه با مقبره فاصله دارد. سنگ قبرهای گورستان خالد نبی اشکال بسیار عجیبی دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد قبرستان به احتمال زیاد مربوط به اواخر ساسانی و اوایل دوره اسلامی باشد، چون آثاری مشابه آثار دوره سلجوقیان در کل مجموعه یافت شده است. این سنگ قبرها شبیه قبرهای مردم مغول، هند و تبت است. شاید این موضوع به موقعیت خاص منطقه و قرارگرفتن آن در مسیر ارتباطی شرق به غرب مربوط باشد که باعث شده نوعی انتقال فرهنگ صورت گیرد.

همان‌طور که قبلا هم گفتیم سنگ قبرهای این گورستان دارای اشکال عجیبی هستند. این که این سنگ قبرها دقیقا نماد چه چیزی بوده دقیقا مشخص نیست اما نظرات مختلفی درباره آن‌ها مطرح شده است. به طور کلی شاهد دو نوع شکل اصلی هستیم:

• انسان نما: سنگ قبرهایی به ارتفاع 2 تا 5 متر و به صورت عمودی که بنا به گفته بعضی منابع نماد مردانی هستند که کلاه بر سر گذاشته و دستاری بر کمر خود بسته‌اند. ارتفاع بیشتر نشان‌دهنده مقام بالاتر متوفا است. در منابع دیگری شاهد هستیم که این احجام به شکل اندام‌ جنسی مردانه توصیف شده است.
• کله قوچ: علت تشبیه این نوع سنگ قبرها به سر قوچ این است که در گذشته اقوام مغول و آسیای میانه به این منطقه وارد شده‌اند و قوچ در فرهگ این اقوام، قوچ نماد خیر و برکت است. هرچند در منابعی دیگر این احجام به اندام‌های زنانه (سینه زنان) تشبیه شده که نشان می‌دهد شخص متوفا یک زن بوده است.

در سفر به گورستان خالد نبی، شب را کجا سپری کنیم؟

در اطراف آرامگاه چند اتاق برای اجاره کوتاه‌مدت وجود دارند اما پیشنهاد ما این است که شب را در کلاله بمانید. چون اتاق‌های اطراف آرامگاه امکانات محدودی داشته و ممکن است انتظارات شما را برآورده نکنند. برای اجاره ویلا و سوئیت در کلاله کافی است به وب‌سایت هومسا مراجعه کنید و با قیمت‌هایی بسیار مناسب، اقامتگاه مورد نظر خود را پیدا کنید.

در کنار آرامگاه، امکانات اولیه‌ای مانند سوپرمارکت و سرویس بهداشتی نیز احداث شده‌اند.

در چه فصلی به دیدن آرامگاه خالد نبی برویم؟

بهترین فصل برای سفر به این منطقه زیبا بهار است. تپه ماهورهای اطراف در بهار جلوه دیگری دارند که نباید آن را از دست داد. سفر در تابستان به دلیل گرمای زیاد و زمستان به دلیل سرمای زیاد و کوهستانی بودن منطقه توصیه نمی‌شود. فصل پاییز هم، هوا برای مسافرات مناسب است اما دیگر اثری از سرسبزی و زیبایی‌های بهار نخواهد بود.

چطور به قبرستان خالد نبی برویم؟

برای رفتن به قبرستان خالد نبی چندین مسیر مختلف پیشنهاد می‌شود.

مسیر اول: شما می‌توانید به شهرستان گنبد کاووس بروید و به ترتیب مسیر روستاهای آق‌ آباد، تمر قره‌ قوزی، گچی سو پایین را ادامه دهید تا به آرامگاه خالد نبی برسید.

مسیر دوم: به شهر کلاله در نزدیکی گنبد کاووس رفته سپس به سمت روستاهای حاجی لر، تمر قره قوزی، گچی سو پایین رفته تا به زیارتگاه خالد نبی برسید.

مسیر سوم: در مسیر سوم برای رفتن به کلاله باید از طریق مینودشت به شهر گالیکش بروید. بعد از رسیدن به کلاله همان مسیر روستای تمر قره قوزی، گچی سو پایین را طی کنید.

نکات ایمنی: جاده گورستان خالد نبی با تمام زیبایی‌هایی که دارد، کمی ناهموار است بنابراین قبل از سفر خودروی خود را از نظر ایمنی کاملا بررسی کنید تا بین راه دچار مشکل نشوید.

سایر دیدنی‌های منطقه زیبای ترکمن صحرا

در سفر به قبرستان خالد نبی بازدید از چشمه زاو در 71 کیلومتری، چشمه آقسو در 60 کیلومتری و جنگل پلکانی گونیلی کلاله در 70 کیلومتری آن نیز خالی از لطف نخواهد بود. گنبد کاووس در 85 کیلومتری و آبشار کبودوال در 145 کیلومتری و مقبره مخدوم قلی در 150 کیلومتری نیز با وجود فاصله بیشتری که دارند حتما در برنامه بازدید خود بگنجانید.

داستانهایی درباره گورستان خالد نبی

اگر پای صحبت مردم منطقه بنشینید، داستان‌های جالبی درباره باورهای خود برای‌تان نقل خواهند کرد.

• برخی از افراد معتقدند که سنگ قبرهایی که در گورستان خالد نبی وجود دارند و تعداد آن‌ها به 600 عدد می‌رسد در واقع کسانی هستند که بر اثر خشم خالد نبی به سنگ تبدیل شده‌اند و در مقابل برخی دیگر معتقدند که آنان یاران خالد نبی بوده‌اند و برای در امان ماندن از دست دشمنان به هزارتپه پناه آورده و بدن آنها سنگ شده است.
• در مقابل ورودی آرامگاه عالم بابا نیز درختی وجود دارد که مردم آن را مقدس دانسته و به آن دخیل می‌بندند.
• شاید یکی از جالب توجه‌ترین این باورها، تیرکی است که در نزدیکی آرامگاه خالد نبی قرار دارد. مردم معتقدند بالارفتن از این تیرک و گاززدن نوک آن دندان درد را بهبود می‌دهد.
• اگر جزو کسانی هستید که چشمه‌های آب معدنی با خاصیت درمانی برای‌تان جذاب است، بد نیست بدانید که در فاصله بین آرامگاه خالد نبی و چوپان آتا، چشمه‌ای به نام خضر وجود دارد که خاصیت درمانی داشته و ترکمن‌ها اعتقاد زیادی به آن دارند. البته این چشمه فقط در فصل بهار جوشان است.

حافظ آثار تاریخی نیاکان‌مان باشیم

متاسفانه در سال‌های اخیر به عمد یا غیر عمد آتش‌سوزی‌هایی در گورستان خالد نبی اتفاق افتاده که نه تنها باعث از بین رفتن طبیعت شده بلکه تخریب بسیاری از سنگ قبرهای هزارساله را نیز به دنبال داشته است. این آثار متعلق به تمام ایرانی‌ها بوده و سرقت و تخریب آن‌ها، خلاف قوانین است. در این میان انجام کارهای غیر کارشناسی شدت تخریب‌ها را بیشتر می‌کند. بنابراین از علاقه‌مندان سفر به ترکمن صحرا که قبرستان خالد نبی را به عنوان مقصد انتخاب می‌کنند صمیمانه خواهش می‌کنیم، در بازدید از منطقه مراقب این آثار ارزشمند که نشانی از تاریخ پر عظمت این سرزمین بوده و بخشی از هویت ما ایرانی‌ها است، باشند.

سخن آخر

در ایران آثار طبیعی و تاریخی بسیاری وجود دارند که می‌توانند بهترین مقصد برای یک سفر خاطره‌انگیر باشند. اما فراموش نکنیم که این آثار ارزشمند، حوادث مختلفی را پشت سر گذاشته تا به روزگار ما برسند. فرقی نمی‌کند جنگل باشد یا سنگ قبر یا هر چیز دیگری. بر هر ایرانی وطن‌پرستی واجب است که از این آثار به خوبی مراقبت کرده تا آیندگان به جای تماشای عکس‌های باقی مانده و تحسین، از تماشای آن‌ها لذت ببرند.