جنگل‌ های پاییزی ایران؛ بوم رنگارنگ نقاشی

شهریور که تمام می‌شود پاییز از هر کوچه باغی به شهر سرک می‌کشد و برگ‌های درختان را بر روی پیاده‌روها می‌ریزد. برای یک دیدار عاشقانه با پاییز چه جایی زیباتر از دامن طبیعت؛ جایی میان جنگل‌های انبوه و درختان سر به فلک کشیده! پاییز فصل رنگ‌هاست و هر منظره از طبیعت شبیه به یک بوم نقاشی می‌ماند که مرز میان خیال و واقعیت را در هم می‌آمیزد.

ما در کشوری زندگی می‌کنیم که تنوع اقلیمی، چاشنی چهار فصل سال می‌شود و هر نقطه از جغرافیای آن به شکلی متفاوت ما را به سمت خود می‌کشد. در این مقاله از هومسا می‌خواهیم به زیباترین جنگل های پاییزی سفر کنیم و سهم خودمان از پاییز امسال را در حال و هوای درختان باران خورده پیدا کنیم. کوله بار سفر ببندید، دوربین عکاسی خودتان را بردارید و با ما همسفر شوید.

1. جنگل‌های هیرکانی شمال، قدیمی‌ترین جنگل‌های دنیا

از جنگل‌های هیرکانی چه می‌دانید؟ می‌دانستید خیلی از جنگل‌های شمال که به آن سفر کرده‌اید، جزو همین جنگل‌ها به حساب می‌آیند؟ جنگلی با میلیون‌ها سال قدمت که به عنوان قدیمی‌ترین جنگل دنیا یا همان فسیل‌های زنده در جهان شناخته شده‌اند و از آن به عنوان موزه طبیعی یاد می‌شود. وسعت این جنگل‌ها محدود به ایران نمی‌شود و از مرزهای آذربایجان نیز عبور می‌کند. جنگل‌های هیرکانی از زیباترین جنگل های پاییزی در شمال کشور است که شامل 4 گلستان، مازندران، گیلان و سمنان می‌شود. در ادامه به معرفی تعدادی از جنگل‌های هیرکانی که در لیست میراث جهانی یونسکو در ایران قرار گرفته و مناطق جنگلی محبوب دیگر در فصل پاییز می‌پردازیم.

2. پارک ملی گلستان

این پارک قدیمی‌ترین پارک ملی ثبت شده در ایران است که به لحاظ غنای پوشش گیاهی و جانوری منطقه‌ای بکر برای اهالی طبیعت به شمار می‌آید. با این وجود مناظر پاییزی جنگل گلستان چشم هر رهگذر و گردشگری را به سمت خود می‌کشاند. مساحت پارک ملی گلستان حدود 90 هزار کیلومتر است که بخش اعظمی از آن در استان گلستان و حدودی از آن در استان سمنان و خراسان شمالی قرار گرفته. برای تردد از استان خراسان شمالی به گلستان از جاده جنگلی عبور می‌کنید که می‌توان این مسیر را یکی از زیباترین جاده‌های جنگلی دانست. این جاده از روستای تنگراه در استان گلستان شروع می‌شود و تا روستای رباط قره‌بیل در خراسان شمالی امتداد پیدا می‌کند. ورود به بخش‌هایی از پارک ملی گلستان به منظور تماشای حیات وحش و گونه‌های گیاهی جذاب آن نیازمند اخذ مجوز است که باید از سازمان حفاظت محیط زیست دریافت کرد.

3. جنگل چهارباغ

جاده چالوس پر از جاذبه‌هایی است که در طول آن حتی نمی‌توان یک لحظه چشم روی هم گذاشت، بلکه مجذوب زیبایی‌های آن می‌شوید. بخشی از جنگل‌های هیرکانی که ثبت یونسکو شده، در منطقه چهارباغ و به طور دقیق‌تر بعد از منطقه توریستی سیاه بیشه قرار گرفته است. اکوسیستمی جذاب از درختان سر به فلک کشیده متراکم که حیواناتی مانند خرس، گرگ، خوک، شوگا، عقاب طلایی، کبک معمولی و پلنگ در آن زندگی می‌کنند. منطقه حفاظت شده چهارباغ را می‌توان از زیباترین جنگل های پاییزی در ایران دانست که هر مسافر و گردشگری احتمالا گذرش به آن می‌افتد، با این وجود به شما بستگی دارد که بخواهید به یک منظره از دور اکتفا کنید یا پا در طبیعت رنگارنگ آن در پاییز بگذارید.

4. جنگل بولا

منطقه حفاظت شده بولا یکی دیگر از گنجینه‌های استان سمنان و مازندران است که گونه‌های گیاهی و جانوری آن حدود 4 هزار هکتار را به خود اختصاص می‌دهد. به طور دقیق‌تر جنگل بولا در نزدیکی پارک ملی کیاسر و مرز پناهگاه حیات وحش دودانگه و چهاردانگه قرار گرفته است. در دل این جنگل، آبشار زیبا و خزه‌ای سرازیر می‌شود که از چشمه‌ها سرچشمه می‌گیرد و پس از برخورد با صخره‌های سبز به شکل رودخانه در دل جنگل مسیر خودش را در پیش می‌گیرد. این رودخانه گشت و گذار شما در دل جنگل‌های هیرکانی را متنوع‌تر می‌کند و در فصول گرم‌تر موجب تعدیل آب و هوا می‌شود. برای رسیدن به جنگل بولا به سمت روستای سنگده که در جاده فیروزکوه قرار گرفته، حرکت کنید. با عبور از سنگده به طرف روستای میانا ادامه دهید تا به منطقه بولا برسید.

5. جنگل ابر

جنگل ابر شاهرود از زیباترین جنگل های پاییزی ایران و با ارزش‌ترین مناطق هیرکانیست که در مناطق جنگلی استان سمنان قرار گرفته. علاوه بر انبوه درختان در منطقه کوهستانی، این اقیانوس ابر است که جذابیت‌ جنگل را بیشتر می‌کند و مناظری دلچسب می‌آفریند. جنگل ابر در دل روستایی به همین نام پنهان شده که برای اقامت می‌توانید در خانه‌های محلی اقامت کنید یا به شهر شاهرود بروید و در آنجا استراحت کنید. از روستای ابر تا جنگل می‌توانید پیاده شروع به قدم زدن کنید؛ ابتدای مسیر دشت‌های زیبایی با روخانه‌های کوچک و کم آب می‌بینید که در انتهای آن به جنگل انبوه ابر می‌رسید. فراموش نکنید رفتن به جنگل نیازمند یک راهنمای بلد است برای اینکه بتوانید در مسیر درست حرکت کنید و از هر گونه خطری در امان بمانید.

6. جنگل جهان نما

مناطق ییلاقی در هر جایی که باشند بومیان آن منطقه در فصول گرم سال برای خوشگذرانی و تفریح و گاه طبیعت‌گردی به آن سفر می‌کنند. آوازه بعضی از این ییلاقات فراتر از محدوده استانی خودش رفته وگردشگران زیادی را از نقاط مختلف کشور و حتی خارج از کشور به سمت خودش جذب می‌کند. ییلاق جهان نما گلستان یکی از ییلاقات جذاب شمال کشور است که جنگل‌های هیرکانی آن منظره چشم نوازی ایجاد می‌کند و یک مسیر جنگل نوردی نسبتا بکر پیش روی شما می‌گذارد. برای اینکه به جنگل جهان نما برسید بهتر است از ماشین‌های آفرود استفاده کنید، چرا که بخشی از مسیر پر پیچ و خم جاده کردکوی – جهان نما هنوز آسفالت نشده و شاید همین موضوع موجب بکر ماندن این ییلاق می‌شود.

7. جنگل الیمستان

اگر اهل تهران باشید با طی مسافتی کوتاه در 20 کیلومتری جاده هراز از آمل و 140 کیلومتری از تهران؛ می‌توانید به یکی از بکرترین جنگل های پاییزی ایران برسید. اگر چه جنگل الیمستان را به عنوان طلای سبز ایران می‌شناسند اما از فصل رنگارنگ پاییز آن نمی‌توان به سادگی گذشت. قدم زدن در جنگل مه آلود الیمستان از چند ساعت تا چند روز می‌تواند ادامه داشته باشد و این دقیقا به سفر شما بستگی دارد. مسیر پیاده روی در الیمستان همراه با شیبی از کوه‌های البرز است که توان فیزیکی نسبتا خوبی می‌خواهد، بنابراین به افراد مسن و خردسال خیلی پیشنهاد نمی‌شود. اگر قصد سفر به الیمستان را داشتید، حتما مجهز بروید و کفش مناسب پیاده روی پا کنید. دسترسی به الیمستان خیلی سخت نیست، کافیست در جاده هراز با دیدن تابلو امامزاد قاسم وارد فرعی شوید و پس از رسیدن به دوراهی به سمت چپ بپیچید. پس از آن حدود 15 کیلومتر را در مسیر پر پیچ و خم طی ‌کنید تا به منظره زیبای پاییزی از الیمستان برسید. برای اجاره سوئیت و ویلا در آمل بر روی سایت هومسا این منطقه را جستجو کنید تا گزینه‌های موجود برایتان ظاهر شود. با اعمال فیلترهای مختلف مانند امکانات و قیمت می‌توانید به اقامتگاه دلخواهتان برسید.

8. جنگل واز

جاهای دیدنی مازندران در پاییز به یک یا چند سایت و منظره محدود نمی‌شود اما بدون شک بعضی مناطق جنگلی آن مانند جنگل واز در جنوب چمستان می‌تواند یکی از بهترین انتخاب‌ها باشد. این منطقه به عنوان یک منطقه توریستی شناخته شده که زندگی روستایی در آن جریان دارد و خدمات رفاهی برای گردشگران تا حدود قابل قبولی فراهم است. برای رسیدن به جنگل واز از چمستان به سمت جاده جوربند حرکت کنید و به مسیر خود در میان جاده باریک پر پیچ و خم کوهستانی ادامه دهید. بوی نم و رطوبت و دیدن جنگل مه گرفته حال و هوای پاییزی را به جان شما می‌نشاند. پشت کوهستان و روستای واز جاده‌ای رویایی وجود دارد که به روستاهای ییلاقی نوجمه و گزناسرا منتهی می‌شود، اگر می‌خواهید روزهای سفر خود به این منطقه را بیشتر کنید، همین مسیر را در پیش بگیرید و از مناظر جنگل های پاییزی ایران سهم خود را بردارید.

9. جنگل کجور

یکی دیگر از زیباترین جنگل‌های هیرکانی را می‌توانید در منطقه کجور جستجو کنید؛ یک مسیر پیاده روی جنگل نوردی که برای رسیدن به آن باید خودتان را ابتدا به مرزن آباد در جاده چالوس برسانید و از آنجا به سمت کجور رانندگی کنید. معمولا در این مسیرهای طبیعت گردی نیسان‌های محلی به کمک گردشگران می‌آید و در این مسیر نیز اگر از وسایل نقلیه محلی استفاده کنید، می‌توانید خودتان را به ابتدای مسیر پیمایش برسانید تا با انرژی زیاد به جنگل نوردی بپردازید. معمولا این مناطق از شهرها به لحاظ زیست محیطی آسیب پذیرتر هستند، بنابراین از شما می‌خواهیم به نکات زیست محیطی توجه کنید.

10. جنگل لیسار

اگر اهل طبیعت باشید حتما نام منطقه سوباتان را شنیده‌اید، منطقه‌ای ییلاقی در تالش گیلان! از روستای سوباتان به سمت تالش که حرکت کنید، از مسیر جنگلی لیسار می‌گذرید. اهالی طبیعت دل به جنگل می‌زنند تا در یک پیاده روی جذاب از مناظر دل انگیز پاییزی استفاده کنند. اگرچه این منطقه به نسبت مناطق هیرکانی دیگر ممکن است کمی سرد باشد اما با تجهیزات سفر می‌توان از پس سرمای آن برآمد و خوش گذراند. حواستان باشد منطقه لیسار نیز از مناطق حفاظت شده‌ایست که گونه‌های جانوری متنوعی مانند مرال، شوکا، خرس، پلنگ، گربه وحشی، سیاهگوش، کل و بز، قوچ و میش، گرگ، روباه در آن زندگی می‌کنند و قدم زدن به ویژه شب مانی در آن نیازمند تکنیک‌های سفرهای طبیعت گردی است.

بیشتر بخوانید: دریاچه نئور

11. جنگل سیاهرود

شهرستان رودبار ما را به یاد مسیری عبوری و جایی برای خرید  زیتون و سوغات شمال می‌اندازد اما شاید بد نباشد بدانید جاذبه‌‌های طبیعی این شهرستان چیزی کم از مناطق بکر طبیعی ندارد. بنابراین به شما پیشنهاد می‌دهیم این بار رودبار را نه به صورت گذری بلکه به عنوان یک مقصد اصلی انتخاب کنید و سری به منطقه حفاظت شده سیاهرود بزنید. این منطقه در کم ارتفاع‌ترین ناحیه 400 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و به طور کلی در یک منطقه کوهستانی قرار گرفته است که شامل جنگل‌های نیمه متراکم، اراضی مرتعی، زمین‌های کشاورزی رودخانه‌ها، چشمه‌ها و روستاهای زیبا می‌شود. یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های این منطقه، قله معروف درفک است که علاوه بر گردشگران، کوهنوردان زیادی نیز به این منطقه سفر می‌کنند. اقامتگاه بوم گردی بهشت در روستای موشنگا چشم انداز زیبایی به این قله دارد و خیلی از گردشگران این منطقه یک اتاق سنتی برای اقامت خود رزرو می‌کنند.

12. جنگل خشکه داران

پارک جنگلی خشکه داران در فاصله 30 کیلومتری تنکابن به چالوس قرار گرفته و تا دریا حدود 120 کیلومتر فاصله دارد، از این رو به عنوان تنها جنگل جلگه‌ای شناخته می‌شود. به دلیل موقعیت جغرافیایی، این منطقه از محبوب‌ترین مناطق جنگلی هیرکانی به شمار می‌رود که در تمامی فصول سال میزبان گردشگران ورودی و بومیان منطقه می‌شود. گراز، گرگ، روباه معمولی، حواصیل خاکستری، اگرت سفید، بوتیمار کوچک، پرندگان شکاری، حواصیل شب از گونه‌های جانوری و آلوچه و تمشک، شمشاد، انار وحشی، سفید پلت، توسکای قشقایی، انجیلی، ازگیل، لرگ از گونه‌های گیاهی این منطقه زیباست.

13. جنگل قلعه رودخان

زمانی که یک سایت تاریخی اصیل مانند قلعه رودخان با طبیعتی بکر مانند جنگل‌های هیرکانی دست به دست هم می‌دهد، منطقه‌ای محبوب برای هر نوع مسافر به وجود می‌آورد که در هر فصل سال مملو از گردشگران می‌شود. قدمت این قلعه به چیزی حدود هفتصد سال برمی‌گردد، این درحالیست که عمر درختان جنگل به میلیون‌ها سال می‌رسد و همچنان سرزندگی خودش را حفظ کرده است. پایین جنگل رودخانه‌ای به همین نام وجود دارد و گفته می‌شود این قلعه نیز نامش را از همین رودخانه وام گرفته است. این دژ زیبا در میان برگ‌های زرد و نارنجی پاییز جلوه‌ای خاص از یک قاب برای عکاسان خلق می‌کند.

14. جنگل های دو هزار و سه هزار

عبور از یک جاده جنگلی همیشه جزو تصاویر فانتزی و بی‌نظیری است که زیبایی آن در پاییز چندیدن برابر می‌شود. جاده‌های دو هزار و سه هزار از زیباترین جنگل های پاییزی ایران است که شما را از روی زمین جدا می‌کند و به ییلاقات در ارتفاعات می‌رساند. شاید فصل پاییز خیلی مناسب سفر به این مناطق ییلاقی نباشد اما برای افراد ماجراجو و طبیعت‌گرد این نوع محدودیت‌ها خیلی معنی ندارد چرا که طبیعت و مناظر آن، در هر فصل به شکلی متفاوت به نظر می‌رسد. این جاده‌ها در واقع از دل جنگل‌هایی به همین نام عبور می‌کند که به دلیل ارتفاعشان از سطح دریا به جنگل‌های دو هزار و سه هزار شناخته می‌شوند.

15. جنگل لاویج

درختان راش در هر جنگلی که باشند حال و هوای رمزآلودی به فضا می‌دهند که یکی از جلوه‌های آن را می‌توان در جنگل لاویج نور در استان مازندران دید. اگر به دیدن جنگلی مملو از این نوع درختان علاقه دارید حتما سری به جنگل راش؛ یکی از زیباترین جاهای دیدنی سواد کوه در نزدیکی روستا سنگده استان مازندران بزنید. جنگل لاویج نیز بخشی از جنگل‌های هیرکانی است که از میلیون‌ها سال پیش برای ما به یادگار مانده است. در دل این جنگل، چشمه‌سارهای زیادی وجود دارد که یکی از معروف‌ترین آنها در ایران چشمه آبگرم لاویج است؛ جایی که افراد و تورهای زیادی برای دیدنش به این منطقه سفر می‌کنند. برای اینکه به لاویج برسید، از سمت غرب یا شرق مازندران به سمت چمستان حرکت کنید و با گذر از پارک جنگلی کشپل مسافتی حدود 18 کیلومتر در جاده‌ی زیبای لاویج بپیمایید.

بیشتر بخوانید: کمپینگ در طبیعت

16. جنگل انجیلی

قدم به قدم منطقه سواد کوه پر از جاذبه‌های طبیعی و دلچسبی است که معمولا تورهای طبیعت گردی در قالب تورهای یک روزه به آن سفر می‌کنند. درختان انجیلی گونه‌های جذابی هستند که قامت آنها به  25 متر هم می‌رسد و برگ‌های آن در فصل پاییز رنگ‌های زیبایی به خود می‌گیرد. درختان انجیلی نزدیک به هم، با هم جوش می‌خورند و شبیه به یک تنه ضخیم‌تر دیده می‌شوند. اگر اهل تهران باشید، بدون شک دیدن جنگل های پاییزی در منطقه سوادکوه برای شما یک گزینه مناسب خواهد بود که یک آخر هفته را در آنجا بگذرانید. برای اینکه به جنگل انجیلی در روستای ولیلا برسید، از جاده فیروزکوه به سمت زیرآب از شهرستان سوادکوه حرکت کنید و با رسیدن به روستای اتو مسیر خودتان را به سمت روستای ولیلا ادامه بدهید. برای اجاره کلبه در سواد کوه هومسا گزینه‌های زیاد و البته رویایی به شما ارائه می‌دهد؛ کلبه‌های چوبی در دل جنگل های پاییزی!

17. جنگل دالخانی

جاهای دیدنی رامسر ؛عروس شهرهای ایران تنها به جاهای تفریحی و سواحل‌ صخره‌ای و ماسه‌ای محدود نمی‌شود و جنگل‌های انبوه آن می‌تواند یکی از زیباترین جنگل های پاییزی ایران باشد. جنگل دالخانی در مسیر جاده رامسر به تنکابن قرار گرفته و جاده جنگلی دالخانی از جاده میرزا کوچک خان یا جاده کتالم-هریس شروع و به روستاها و مناطق ییلاقی جنت رودبار و گَرسِماسَر منتهی می‌شود. روستای گرسماسر، جنت رودبار و اربکله از روستاهای ییلاقی دالخانی است که در کنار آبشارها و امکانات رفاهی و غیره این منطقه را به یکی از مناطق گردشگری محبوب تبدیل کرده است. گشت و گذار در یک جنگل بکر می‌تواند خستگی زیادی برای شما ایجاد کند که با استراحت و اجاره ویلا رامسر حال و هوای سفر شما را دلچسب‌تر می‌کند.

18. جنگل سیسنگان

بدون شک تلفیق جنگل و دریا در شمال کشور یکی از مهم‌‎ترین دلایلی است که این خطه سبز را به منطقه‌ای محبوب و پرطرفدار برای سفرهای چهارفصل تبدیل می‌کند. حالا فرض کنید این دو منظره طبیعی در جایی مانند پارک جنگلی سیسنگان در مجاورت یکدیگر قرار بگیرد! داستان به سال 1344 برمی‌گردد که شخصی به نام مهندس آشتیانی به منظور حفظ گونه‌های خاص گیاهی و جانوری دستور به ساخت این پارک جنگلی داد و متاسفانه یا خوشبختانه جای خودش را به منطقه‌ای گردشگری داد.

19. جنگل ارسباران

کمی که از شمال کشور به سمت غرب حرکت کنیم به پوشش گیاهی متفاوتی از جنگل‌های ارسباران می‌رسیم که زیبایی آن در پاییز زبانزد اهالی سفر است. برای دیدن جنگل ارسباران باید به منطقه کلیبر در استان آذربایجان شرقی سفر کنید. شاید برایتان جالب باشد بدانید این منطقه به عنوان ذخیرگاه زیست کره در سازمان یونسکو ثبت شده و این نشان از پوشش گیاهی و حیات جانوری غنی ارسباران دارد. در سفر به کلیبر، گردشگران می‌توانند به یک چشم انداز دور و در عین حال وسیع از جنگل‌های ارسباران در حوالی قلعه بابک اکتفا کنند یا یک تجربه جنگل نوردی در دل این جنگل‌های زیبا داشته باشند. با این وجود یادآوری می‌کنیم که سفر به چنین مناطقی حتما نیاز به یک راهنمای طبیعت دارد که اغلب در تورهای گروهی اتفاق می‌افتد.

کلام پایانی

طبیعت در هر فصل سال روی زیبایی از خودش به ما نشان می‌دهد و این دقیقا همان راز تکرارنشدنی آن خواهد بود. برای خیلی از افراد نیمه دوم سال محبوب سفر است که در این فرصت کوتاه به جنگل های پاییزی ایران سفر کنند و خودشان را در یک قاب زیبا از رنگ‌های گرم ببینند. در این مقاله نیز به معرفی 20 منطقه جنگلی پاییزی پرداختیم که بخش وسیعی از آنها جزو جنگل‌های هیرکانی؛ قدیمی‌ترین جنگل‌های دنیا به شمار می‌آید. فراموش نکنید تجهیزات سفر طبیعت گردی به شما کمک می‌کند تجربه دلچسب‌تری از بودن در طبیعت به دست آورید، بنابراین پیش از سفر حتما درباره آن آگاهی پیدا کنید. در پایان از شما می‌خواهم به عنوان یک طبیعت گرد وقتی قدم در جنگل های پاییزی می‌گذارید و از زیبایی‌های آن بهره‌مند می‌شوید، چیزی جز ردپای خودتان باقی نگذارید، به هیچ وجه زباله خودتان را در طبیعت نیندازید و آتش روشن نکنید. عدم رعایت این موارد کوچک می‌تواند منجر به آسیب‌های جبران ناپذیری شود که حق افراد دیگر را از دیدن این مناظر بگیرد.

سوالات متداول

معروف ترین جنگل های پاییزی ایران کدامند؟

هیرکانی شمال، پارک ملی گلستان، جنگل چهارباغ، جنگل بولا، جنگل ابر، جنگل جهان نما، الیمستان، جنگل واز، کجور، جنگل لیسار، جنگل سیاهرود، جنگل خشکه داران، جنگل قلعه رودخان، جنگل های دو هزار و سه هزار و…