برج آزادی تهران ؛ یادبودی از تاریخ و نبوغ ایرانی

چه اهل تهران باشید و چه نباشید، چه در ایران زندگی کنید و چه خارج از کشور، حتما برج آزادی را از نزدیک یا در تصاویر دیده‌اید! شاید وقتی آلبوم خانوادگی را ورق می‌زدید، عکسی از جوانی پدر و مادرتان در کنار برج آزادی دیده باشید یا تصویری از چند سرباز در حالی که پشت سر آنها این سازه‌ی زیبا دیده می‌شود. جای تعجب نیست، چرا که برج آزادی به عنوان یکی از جاهای دیدنی تهران، تا سالیان سال نمادی از ایران به حساب می‌آمد.

شاید این روزها برج آزادی را بیشتر با نام میدان آزادی و یک تصویر شلوغ و پرتردد بشناسید و همین موضوع موجب شود از دیدن این بنا به عنوان یکی از مهم‌ترین مکان های تاریخی تهران و منحصر به فرد غافل شوید.  پیش از این که برنامه‌ی بازدید از برج آزادی را بچینید، کمی از آن بخوانید تا لذت بازدید از آن را دو چندان کنید.

برج آزادی کجاست؟

نقشه‌ی پایتخت را که خوب نگاه کنید، غرب آن میدان و برج آزادی قرار گرفته است که از شرق به خیابان آزادی، از غرب به بزرگراه شهید لشگری، از جنوب به بزرگراه سعیدی و از شمال به بزرگراه جناح محدود می‌شود. دور تا دور برج آزادی، فضای سبز با درختان سر به فلک کشیده وجود دارد که به جذابیت آن اضافه می‌کند.

از آنجا که برج آزادی در یکی از مراکز شهر قرار گرفته، دسترسی به وسایل نقلیه عمومی خیلی راحت است و می‌توانید از اتوبوس‌های تندرو و معمولی، مترو یا تاکسی استفاده کنید. اتوبوس BRT تهرانپارس و دانشگاه علوم تحقیقات از ایستگاه‌های آزادی عبور می‌کنند. ایستگاه مترو آزادی در خط 4 مترو (ارم سبز- شهید کلاهدوز) قرار گرفته که بیشتر ساعات هم شلوغ است.

همچنین در ضلع شمالی برج آزادی، ترمینال غرب قرار گرفته که اغلب به سمت مسیرهای غرب و شمال کشور تردد دارند، بنابراین دور از انتظار نیست که اطراف آزادی اقوام مختلف از شهرهای دیگر ببینید.

دسترسی به برج آزادی

برای دسترسی به ورودی برج آزادی می‌توانید از ضلع شرقی استفاده کنید. چند پله به سمت زیرزمین می‌روید که در دست راست، باجه‌ی فروش بلیت را می‌بینید. در ضلع شمالی برج هم یک ورودی دیگر وجود دارد که اغلب پرسنل و بازدیدکنندگان، به وقت برگزاری نمایشگاه یا کنسرت که سالن‌های آن نزدیک به ضلع شمالی‌ست از آن وارد می‌شوند.

قیمت بلیت برج آزادی و اطلاعات بازدید

شماره تماس: 02166023951

ساعات و روزهای بازدید: 9 صبح الی 18همه روزه به جز شنبه و روزهای شهادت

هزینه بازدید: 10 هزار تومان برای ایرانی ها

تاریخچه برج آزادی و ماجرای معمار 24 ساله

سال 1345 و دوره پهلوی بود که تصمیم به ساخت آزادی گرفته شد؛ بنایی به منزله‌ی یادبود در نزدیکی منطقه‌ی مهرآباد! فراخوانی در روزنامه‌ها منتشر و از همه‌ی معماران دعوت شد تا طرح پیشنهادی خود را ارسال کنند. در این بین طرح جوانی 24 ساله به نام حسین امانت که در آن زمان دانشجوی معماری دانشگاه تهران بود انتخاب شد.

پروژه از سال 1348 شروع شد و به مدیریت محمد پورفتحی؛ مهندس عمران، فارغ التحصیل دانشکده فنی دانشگاه تهران و از مجریان نامدار پروژه‌های عمرانی بعد از 28 ماه و در سال 1350 و با نام «برج شهیاد» افتتاح شد. در روز افتتاحیه برای اولین بار از منشور کوروش رونمایی شد و به صورت نمادین پیوند میان حکومت‌های مختلف 2500 سال شاهنشاهی را به نمایش گذاشت.

به طور کلی برج آزادی روزهای متفاوتی را به خودش دیده و از جمله‌ی آن سخنرانی رهبر انقلاب اسلامی در روز دوازدهم بهمن 57 بود که جمعیت زیادی در آن روز اطرافش جمع شده بودند.

از ابتدای ساخت این بنای تاریخی، مسئولیت نگهداری و امور بر عهده وزارت فرهنگ و هنر بود و بعد از انقلاب اسلامی به همان وزارتخانه اما با عنوان فرهنگ و ارشاد اسلامی محول شد. در نهایت در سال 1382 برج آزادی تحت نظر بنیاد رودکی که از سازمان‌های همین وزارتخانه هست، قرار گرفت.

معماری برج آزادی و تلفیق هنر ایرانی و اسلامی

حتی اگر تا به حال وارد برج آزادی نشده باشید با دیدن نمای بیرونی برج و نقش و نگارهای آن به وجد خواهید آمد؛ به شرط آن که طراحی آن را با نگاهی موشکافانه برانداز کنید.

برج شهیاد که از آن به عنوان دروازه‌ی ورود به ایران یاد می‌کردند، تلفیقی از معماری ایرانی به خصوص در دوره‌ی هخامنشی و ساسانی و معماری اسلامی است.

عناصر معماری که در برج آزادی دیده می‌شود

• چهارطاقی؛ یادگار معماری ساسانی که پایه‌های برج آزادی را تشکیل می‌دهد.
• مقرنس؛ تزئینات معماری به جای مانده از دوران مادها که شبیه به پر طاووس در زیر طاق برج آزادی قرار گرفته است.
• طاق کسری؛ معماری ساسانی و طاق‌هایی که چشم را به خیابان‌های مجاور راهنمایی می‌کند.
• کاشی‌کاری فیروزفام و مفهوم کثرت و وحدت؛ از نمایه‌های معماری اسلامی که در نقش‌های تزئینی برج دیده می‌شود.
• گنبد فیروزه‌ای رک؛ یادگار نبوغ سقف سازی از قرون چهارم هجری قمری که در طبقه‌ی آخر برج آزادی مانند یک جواهر پنهان شده است.
• باغ ایرانی؛ فضای بیرونی برج و فواره‌های آب که به خوبی زیبایی باغ ایرانی را تداعی می‌کند.
• دیگر تزیینات و عناصر برج آزادی که از بناهای ایرانی و اسلامی ایران وام گرفته شده است.

فضاهای داخلی برج آزادی؛ از سالن ایرانشناسی تا تالار آینه

اگر گذرا از کنار برج آزادی عبور کنید، شاید باورش برایتان سخت باشد که دقیقا زیر میدان آزادی و داخل برج، اتاق‌ها و فضاهایی وجود دارد که می‌توانید چند ساعتی را در آنجا بگذرانید و از اثری با معماری اصیل بازدید کنید.

برج آزادی 4 طبقه دارد و ارتفاع آن از سطح زمین 45 متر ارتفاع دارد. بنای آن به صورت قرینه ساخته شده پس دور از انتظار نیست که داخل برج هر آنچه که می‌بینید نیز در ضلع دیگر تکرار شود؛ درست همانند راه پله و آسانسورهایی که در دو قطر برج و پایه‌ها قرار گرفته است.

بخش‌های مختلف برج آزادی

طبقه زیرین برج آزادی از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که در ادامه توضیح خواهیم داد.

• سالن ایران‌شناسی

 از ضلع شرقی و طبقه زیر زمین که وارد شوید، می‌توانید از سالن ایران‌شناسی بازدید کنید. یک سالن U شکل و تاریک که در قالب نقشه ایران درآمده و با حرکت بر روی رمپ برقی از جنوب نقشه؛ خلیج فارس به سمت شمال و دریای خزر پیش می‌روید. در حین حرکت بر روی نقشه ماکت‌هایی از شهرهای مختلف می‌بینید که هر کدام نشانگر جاذبه یا نمادی از آن منطقه‌ست.

• سالن سینمای سیمولیشن

این سالن توسط بنیاد رودکی در سال 88 ساخته شده و مجهز به به‌روز‌ترین امکانات تکنولوژی‌ست. صندلی‌های سالن افکت‌هایی ایجاد می‌کند که دیدن فیلم را برای شما جذاب‌تر می‌کند. در حال حاضر این سالن در حال تغییر کاربری‌ست و قرار بر این شده که به سالن سینماتیک تغییر کاربری دهد.

• گذرگاه پیشینیان

 وقتش رسیده که وارد برج شوید. در ورودی احتمالا اولین چیزی‌ست که توجه شما را جلب می‌کند؛ درهای سنگی که هر لنگه در حدود 3.5 تن وزن داشته و گفته می‌شود سنگ آن را از معادن مراغه آورده‌اند. گذرگاه پیشینیان به گونه‌ای طراحی شده که کنجکاوی مخاطب را برانگیزد. چند ویترین در این راهرو وجود دارد که اشیای ادوار مختلف تاریخی را به نمایش می‌گذارد.

• تالار کهن

 گذرگاه پیشینیان به سالنی منتهی می‌شود که از سال 88 به موزه سنگ تبدیل شده بود و مجموعه‌ای کامل با 370 نوع سنگ و گوهر زینتی را شامل می‌شد. این مجموعه حاصل سفر به بیش از 40 کشور دنیا بوده که توسط نادر صنعانی؛ پدر سنگ و گوهر شناسی ایران جمع آوری شده. در حال حاضر آثار مختلفی در این قسمت که بزرگ‌ترین تالار برج آزادی‌ست، به نمایش درمی‌آید. دو آسانسور برج و ورودی پلکان‌ها در این تالار قرار گرفته است. برای طراحی پلکان‌های برج از پلکان‌های تخت جمشید الهام گرفته شده و به خاطر مورب بودن پایه‌های برج، برای تردد در طبقات بالاتر باید از دو آسانسور استفاده کنید.

• تالار آینه

 ضلع شمالی تالار کهن به تالار آینه منتهی می‌شود. تالاری بزرگ که در آن 12 غرفه وجود دارد و در طراحی آن از آینه استفاده شده است. این ویترین‌ها چشم‌اندازها و پروژه‌های آن زمان را نشان می‌دهد. علاوه بر این نمایشگاه‌هایی به صورت موقت برگزار می‌شود که اغلب با صنایع دستی در ارتباط است.

• نگارخانه اقوام

 دالانی به شکل دایره است که اشیای مربوط به مردم شناسی در آن به نمایش درآمده و هر از گاهی با تابلوهای مختلف مزین می‌شود. اگر قصد داشتید غذا یا نوشیدنی بخورید، می‌توانید از رستورانی که در این راهرو قرار گرفته استفاده کنید.

• راهروی فناوری و سالن دانستنی‌ها

 ورودی این راهرو یک ربات وجود دارد که در واقع یک پیانیست ساخت مهندسان ایرانی‌ست اما بخش جذاب این قسمت دو سالن قرینه است که در یکی از آنها نمایشگرهایی قدیمی مربوط به زمان پهلوی (برای نمایش تاریخچه ایران) به صورت مدور، دور تا دور قرار گرفته و در وسط آن یک بار وجود داشته که در حال حاضر به یک کافه تبدیل شده است. همچنین یک ربات دیگر وجود دارد که می‌توانید سوالات خودتان در مورد معماری و مشخصات برج آزادی بپرسید. طرح شمسه در سقف سالن به خوبی هنر معماری ایرانی را نشان می‌دهد که در سقف برج مجددا نیز تکرار می‌شود.

• نگارخانه بوستان و تالار فرهنگ برج آزادی

به محض ورود به نگارخانه بوستان آرامش خاصی احساس می‌کنید. محیطی آرام با یک گلخانه که در آن تالار فرهنگ قرار گرفته است. در گذشته به جای این تالار کتابخانه‌ای با 2000 جلد کتاب در موضوعات مختلف وجود داشته اما در حال حاضر به عنوان موزه‌ی اشیای قدیمی برج استفاده می‌شود.

• سالن نمایش یا سالن مولتی ویژن

 این سالن در عمق 15 متری قرار گرفته و یک سالن چند کاربری‌ست که برای اکران فیلم، اجرای کنسرت، همایش‌های مختلف و برنامه‌های تلویزیونی استفاده می‌شود. ظرفیت سالن 300 نفر است و طراحی جذابی دارد. در سقف سالن، نقاشی‌هایی به سبک کوبیسم وجود دارد که انعکاس نور از پشت آن، جلوه‌های بدیعی را به نمایش می‌گذارد.

علاوه بر این موارد بخش‌های مربوط به تشریفات و اداری نیز در طبقه‌ی زیرزمین قرار گرفته است.

• طبقه‌ی اول برج آزادی و نقش شمسه

این طبقه روی دیگری از طاق‌های پر طاووس را نشان می‎دهد که از لحاظ معماری جذابیت دارد. نورگیرهای کوچک و طرح شمسه در سقف که در جاهای مختلفی از برج دیده می‌شود، هنر ایرانی را به خوبی نشان می‌دهد. برای دسترسی به آسانسور بعدی از این طبقه می‌توانید استفاده کنید اما اگر از راه پله برای تردد استفاده می‌کنید، از ضلع شرقی و پنجره راه پله در روزهایی که هوا تمیز است، قله دماوند دیده می‌شود.

• طبقه‌ی دوم برج آزادی و ردپای خانه‌های ایرانی

یکی از زیباترین عناصر معماری ایرانی در ویژگی درون‌گرایی دیده می‌شود که بهترین نمونه‌های آن را در خانه‌های ایرانی می‌توان در نظر گرفت. راهروهایی باریک که از مانع ورود ناگهانی افراد به حیاط می‌شد و در واقع از حریم خصوصی دفاع می‌کرد. از خروجی راه پله به طبقه دوم باید از یک راهرو کوچک عبور کنید که بر همین ویژگی دلالت دارد و از آنجا که به سقف یا همان طرح شمسه نزدیک می‌شود، نورگیر بیشتری دارد و کاربندی‌های و تزیینات آن بیشتر به چشم می‌آید.

• طبقه سوم برج آزادی و گنبد فیروزه‌ای

خیلی از بازدیدکنندگان با رسیدن به این طبقه و چشم‌انداز آن حیرت زده می‌شوند و این به خاطر گنبد فیروزه‌ای‌ست که در میان دیواره‌های برج آزادی پنهان شده. گنبد رک را بیشتر در سقف امامزاده‌ها و مقبره‌ها می‌بینیم و از بهترین نمونه‌های آن می‌توان به گنبدهایی همچون گنبد رادکان غربی در گرگان، گنبد رادکان شرقی در قوچان، گنبد قابوس در گلستان و گنبد مسجد خانقاه در فارس اشاره کرد.

چشم انداز تهران از پنجره‌های لانه زنبوری به‌ویژه به وقت غروب خورشید از آن تجربه‌های جذابی خواهد بود که از بازدید برج آزادی نصیبتان می‌شود. اگر با دقت به گنبد فیروزه‌ای نگاه کنید در پایین آن آبراهی می‌بینید که برای خروج و هدایت آب از برج، به وقت باران شدید طراحی شده و در گذشته استفاده می‌شده.

• پشت بام برج آزادی و چشم انداز پایتخت

اگر خوش شانس باشید که در زمان بازدید از برج آزادی به پشت بام هم بروید، می‌توانید تهران را با منظره‌ی متفاوتی ببیند. همینطور چمن کاری و پلان زیبای آن که شبیه به سقف مسجد شیخ لطف الله به نظر می‌رسد. در وسط پشت بام، گنبد رک از میان یک فرم هشت ضلعی دیده می‌شود هر چند از بیرون کاملا پنهان شده.

سخن آخر

در سخن پایانی لازم است یادآور شویم، هر بنا و اثر هنری معمولا از تاریخی روایت می‌کند که با شنیدن قصه‌ی آن می‌توان در دالان راه و رسم گذشتگان قدم زد. برای بازدید از برج آزادی و جاهای دیدنی دیگر تهران پیشنهاد می‌دهیم با اجاره ویلا و سوئیت در تهران زمان بیشتری را به گشت‌و‌گذار در پایتخت بگذرانید. تهرانی شهری دیدنی‌ست؛ از پارک‌ها و مراکز تفریحی گرفته تا موزه‌ها و مراکز فرهنگی-هنری.

سوالات متداول

طراح و معمار میدان آزادی که بود؟

حسین امانت در سال 1349 طراحی و معماری برج آزادی را انجام داد

برج آزادی تهران چند طبقه است و چقدر ارتفاع دارد؟

برج آزادی 4 طبقه دارد و ارتفاع آن از سطح زمین 45 متر ارتفاع دارد.