روستاهای پلکانی کردستان، چشم‌اندازی از هنر، معماری و زندگی

روستاهای پلکانی کردستان با ایجاد منظره‌ای شگفت‌انگیز و بدیع در غرب کشور و بر دامنه کوه‌های رفیع این منطقه خودنمایی می‌کنند. این روستاها در فهرست بلندبالای دیدنی‌های استان کردستان ثبت شده‌اند. جالب‌ترین نکته تماشای خانه‌هایی است که برای قرن‌ها با یکدیگر ممزوج شده و پیکره‌ای واحد را بر دامان کوه ایجاد کرده‌اند. هر یک از منازل این روستاها به یکی از خانواده‌ها تعلق دارد؛ با این حال، گویی دست به دست یکدیگر داده و هویتی منسجم و یکپارچه را در برابر دیدگان بیننده به تصویر کشیده‌اند.

به طور کلی، معماری روستاهای پلکانی به سبک خشکه‌چین و به گونه‌ای است که پشت بام یک خانه، حیاط خانه‌ای دیگر به حساب می‌آید. روستاهای کردستان هم از این قاعده مستثنا نیستند. در این مطلب، تلاش خواهیم کرد علاوه بر معرفی برخی از روستاهای پلکانی این استان، ویژگی‌های خاص معماری آن‌ها را نیز تا حدودی بررسی کرده و نیم نگاهی به فرهنگ این منطقه بیاندازیم.

معرفی روستاهای پلکانی کردستان

روستاهای پلکانی کردستان از جمله دیدنی‌های منحصر به فرد غرب کشور به حساب می‌آیند و بر دامنه‌ها و دیواره‌های کوه‌های رفیع این منطقه خودنمایی می‌کنند. آب و هوای عالی کردستان در کنار مناظر طبیعی بدیع و معماری جالب روستاهای آن سالیانه تعداد بسیار زیادی از گردشگران را به نواحی دور و نزدیک این استان رهسپار می‌کند. در این جا قصد داریم روستاهای اورامان، پلنگان، بلبر و سلین را به شما معرفی کنیم.

معرفی روستای اورامان

روستای اورامان یکی از مجموعه روستاهای پلکانی کردستان است که به دلیل تشابه سبک معماری و طراحی آن با روستای ماسوله گیلان، لقب هزار ماسوله را به خود اختصاص داده است. واژه اورامان از ترکیب دو لغت «اورا» و «مان» تشکیل شده که در زبان کردی به معنای سرزمین اهورا است. در برخی منابع از اورامان به عنوان سرزمین خورشید یاد شده است. روستای اورامان در منطقه‌ای به نام اورامانات واقع شده و یکی از جاذبه‌های فراموش نشدنی استان کردستان به حساب می‌آید.

این روستا از دو بخش کوچک و بزرگ تشکیل شده است. بخش کوچک در شهر حلبچه واقع شده و قسمتی از خاک عراق به حساب می‌آید. با این حال، بخش بزرگ‌تر آن در آغوش کردستان ایران قرار گرفته است.

موقعیت جغرافیایی روستای اورامان

روستای اورامان از نظر جغرافیایی در منطقه جنوب شرقی مریوان واقع شده است. مریوان سومین شهرستان پرجمعیت استان کردستان است که با کشور عراق مرز مشترک دارد.

جاذبه‌های طبیعی روستای اورامان

روستای اورامان در منطقه‌ای کوهستانی و سرسبز قرار گرفته و اطراف آن با جنگل‌های زیبایی پوشیده شده است. در جنگل‌های اطراف اورامان با درختان سربه فلک کشیده بلوط، زالزالک و گلابی وحشی مواجه خواهید شد. این درختان سالخورده علاوه بر ارائه سایه‌سار و میوه وظیفه گرمابخشی به مطبخ و خانه‌های روستا را نیز برعهده دارند. سرسبزی و طراوت این منطقه، بیش‌تر ناشی از وجود چشمه «بل» و رودهای سیروان و لیله است که در قلب آن جریان دارند. رودهای مذکور در «دروله» که بخشی از مرز مشترک کشورهای ایران و عراق است به یکدیگر می‌پیوندند. رود سیروان انتخاب بسیاری از افرادی است که رفتینگ انجام می دهند.

تاریخچه روستای اورامان

شواهد به جا مانده حاکی از آن است که از 40 هزار سال پیش تاکنون، بشر در این منطقه ساکن بوده است. یعنی در دوران پارینه‌سنگی هم غارنشینان در این ناحیه اقامت داشته‌اند. از بقایای آن دوران می‌توان به سازه‌هایی شبیه اجاق، استخوان‌های حیوانات شکار شده نظیر بزکوهی و اسکلت انسان‌های نئاندرتال اشاره کرد. این آثار در غارهای مرو، گیلان، کناچه، شانیدر و بیستون کشف شده‌اند.

جاهای دیدنی اورامان کردستان

از جاهای دیدنی اورامان کردستان می‌توان به گورستانی سنگی و گنبدی شکل و خانه‌هایی با پیشینه 3 هزار ساله اشاره کرد که از عصر آهن به جا مانده‌‌اند. در عین حال، در نزدیکی این روستا کتیبه‌ای وجود دارد که از زمان آشوریان به جا مانده و تصاویری از سارگون دوم، فرمانروای آشوری را به نمایش می‌گذارد. همچنین، سنگ نوشته‌ای به خط میخی وجود دارد که داستان حمله‌های آشوریان به مناطق اورامان و زاگرس را روایت می‌کند.

معرفی روستای پلنگان

روستای پلنگان یا پالنگان هم یکی دیگر از روستاهای پلکانی کردستان است که با معماری و طراحی تماشایی خود بسیاری از گردشگران ایرانی و غیر ایرانی را به دامان خود فرامی‌خواند. این روستای زیبا در فهرست میراث فرهنگی ایران ثبت شده و لقب بهشت پنهان را به خود اختصاص داده است. ظاهرا کوه‌های منطقه پلنگان در گذشته مامن پلنگ بوده است. به باور برخی افراد، نام پلنگان از همین موضوع برگرفته شده؛ با این حال، برخی دیگر اعتقاد دارند کلمه «پال» در زبان کردی به معنای تکیه‌گاه بوده و نام روستا به سبک معماری و تکیه کردن آن بر کوه اشاره دارد.

موقعیت جغرافیایی روستای پلنگان

روستای پلنگان یکی از روستاهای دهستان ژاورود واقع در بخش مرکزی شهرستان کامیاران واقع در استان کردستان است. پلنگان در فاصله 55 کیلومتری ناحیه شمال غربی کامیاران، 800 متری دره تنگی‌ور و در ابتدای منطقه اورامان کردستان قرار گرفته است.

تاریخچه روستای پلنگان

روستای پلنگان نیز مانند روستای اورامان از پیشینه تاریخی غنی برخوردار است. شواهد موجود نشان می‌دهند که این روستا در زمان ساسانیان بنا شده است. برخی هم آن را به دوران سلجوقی نسبت می‌دهند.

جاهای دیدنی پلنگان

از جاهای دیدنی پلنگان می‌توان به گورستانی قدیمی با سنگ قبرهایی اشاره کرد که در نزدیکی این روستا واقع شده و به خط کوفی نگاشته شده‌اند. در عین حال، این روستا با معماری شگفت‌انگیز، مردمانی خوش‌قلب و مهمان‌نواز و طبیعتی کم‌نظیر به خودی خود از مهم‌ترین جاذبه‌ها و دیدنی‌های این منطقه به حساب می‌آید.

معرفی روستای بلبر

روستای بلبر یکی از روستاهای کوچک و دیدنی منطقه اورامان کردستان است که در کناره روخانه سیروان و در حد فاصل روستای اورامان و روستای سلین واقع شده است. این روستای زیبا در دامنه زاگرس و در منطقه مرزی کردستان و کرمانشاه قرار دارد. واژه بلبر از ترکیب دو کلمه «بُل» با معنی آب یا خدای آب و «بر» تشکیل شده و به معنای جلوی آب است. این روستا هم از پیشینه‌ای تاریخی برخوردار بوده و ساخت آن به صدها سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد.

معرفی روستای سلین

روستای سلین هم از جمله روستاهای پلکانی کردستان است که در منطقه اورامان کردستان، 77 کیلومتری جنوب غربی مریوان و در منتهی‌الیه غربی دریاچه سیروان واقع شده است. معماری روستای سلین از بافتی کمانی برخوردار بوده و اطراف آن از باغ‌های انار و گردو پوشیده شده است.

پیشنهاد می کنیم اگر به این روستا سفر کردید با اجاره خانه در روستای سلین ، اقامتی بکر و آرامش بخش را تجربه کنید.

ویژگی‌های خاص معماری روستاهای منطقه اورامان کردستان

روستاهای پلکانی کردستان از جمله روستای اورامان، روستای پلنگان و سایر روستاهای این منطقه همگی به سبک خشکه‌چینی و بر دامنه کوه بنا شده‌اند؛ به گونه‌ای که گستردگی منازل از پائین کوه و عمدتا از حاشیه رودها و مناطق پر آب تا نزدیکی قله امتداد یافته است. طبیعتا در این معماری، سازه‌ها در بخش‌های بالایی یکدیگر قرار گرفته و پشت بام یکی حیاط دیگری به حساب می‌آید.

راهنمای بازدید از روستاهای اورامان و پلنگان

برای بازدید از روستای پلنگان، ابتدا باید به سمت کردستان و شهرستان کامیاران حرکت کنید. این روستا در فاصله 55 کیلومتری شمال غربی کامیاران واقع شده است. با این حال، از طریق شهرهای پاوه، سروآباد و سنندج هم می‌توان به روستای پلنگان رسید. اگر از تهران به این سمت حرکت می‌کنید، بهتر است ابتدا راهی کرمانشاه شوید. زیرا آزاد راه تهران-کرمانشاه مسیری امن‌تر است که ترافیک روان‌تری دارد. پس از گذر از کامیاران، باید وارد مسیر «توبره‌ریز» شده و مستقیم به سمت تابلوی پالنگان یا پلنگان حرکت کنید.

برای بازدید از روستای اورامان هم عینا مثل روستای پالنگان اگر از تهران راهی شده‌اید بهتر است مسیر آزاد راه تهران-کرمانشاه را انتخاب کرده و از سنندج به سمت مریوان رهسپار شوید. با گذر از سروآباد وارد خروجی نودشه و پاوه شده و پس از 35 کیلومتر به خروجی اورامان می‌رسید که در سمت چپ شما قرار دارد. وارد این خروجی شده و بعد از پشت سر گذاشتن مسیری 10 کیلومتری به اورامان کردستان خواهید رسید.

فرهنگ ساکنان روستاهای پلکانی کردستان

ساکنان روستاهای پلکانی کردستان به واسطه پیشینه تاریخی غنی از فرهنگی اصیل و باستانی برخوردار هستند. ساکنان این مناطق، آخرین چهارشنبه منتهی به 15 بهمن ماه و آخرین چهارشنبه منتهی به 15 اردیبهشت ماه هر سال را با برگزاری آیین‌های خاصی جشن می‌گیرند و از آن تحت عنوان مراسم کمسای یاد می‌کنند. این ناحیه از دیر باز مامن موسیقی اصیل کردی و اورامی بوده است. رقص و پایکوبی گروهی یا هلپرکی هم از جایگاه ویژه‌ای در این ناحیه برخوردار است. از مهم‌ترین سبک‌های موسیقی این منطقه می‌توان سپاه چمانه، چپله و کنالیل را نام برد که در میان هنرمندان این مرز و بوم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند.

پوشاک مردمان این ناحیه عمدتا از طرح‌ها و رنگ‌هایی شاد و زیبا برخوردار است. پوشش مردان شامل چوخه، پانتول، ملکی شال، دستار، فرنجی و کله‌بال بوده و پوشش زنان نیز شامل جافی، کلنجه، شال کلکه، دستار و پیراهن بلند و زیوارآلا‌ت مختلف و رنگارنگ است.

معرفی مکان‌های اقامتی اورامان کردستان

برای بازدید از روستاهای پلکانی کردستان لازم است مکان مناسبی را برای اقامت انتخاب کنید. برای اجاره اقامتگاه بوم‌گردی در کردستان و کسب اطلاعات بیش‌تر به وب‌سایت هومسا مراجعه کنید. البته آپارتمان‌های مبله، سوئیت و اقامتگاه‌های استانداردی مثل هتل وجود دارد که می‌توانید متناسب با سلیقه و بودجه خود رزرو کنید.

سخن آخر

روستاهای پلکانی کردستان از دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری ایران به حساب می‌آیند. به منظور ثبت خاطره‌ای فراموش نشدنی، توصیه می‌کنیم هر چه زودتر برای سفر به این منطقه برنامه‌ریزی کنید.