مکان های تاریخی تهران و حضور تمدن در پس کوچه های پایتخت

تهران یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است که در تاریخ پر فراز و نشیبش داستان‌های زیادی نهفته است. مکان های تاریخی تهران دریچه‌ای هستند که از طریق آن‌ها می‌توانیم نگاهی به داستان‌های تلخ و شیرین گذشته این شهر بیاندازیم. تاریخ تهران همچون کتابی قطور، پر است از قصه‌های رنگارنگ، هر سطرش را باید با حوصله خواند و روایت‌هایش را برای همیشه، جایی در کنج ذهن سپرد. در این مطلب از هومسا می‌خواهیم سری به مکان های تاریخی تهران بزنیم، کاخ‌ها و کوشک‌هایش را ببینیم، در بازارها و میادینش قدم بزنیم و همسفر شخصیت‌های برجسته تاریخش شویم. با ما در این سفر جذاب در خیابان‌های طهران همراه باشید.

اگر خوب بنگریم، در هر کوچه و پس کوچه و خیابان تهران اثر و بنایی تاریخی نهفته است. این آثار و بناها گاهی خانه‌ای ساده متعلق به دهه‌های گذشته هستند که سال‌ها میزبان خانواده‌ای از قشر معمول جامعه بوده‌اند و گاه قصرها و کاخ‌هایی هستند که هزاران هزار اتفاق عجیب را به چشمان خود دیده‌اند. در ادامه با مهم‌ترین جاهای تاریخی تهران بیشتر آشنا می‌شویم.

1. کاخ گلستان تنها میراث جهانی یونسکو تهران

کاخ گلستان یکی از زیباترین مکان های تاریخی تهران است، کاخی متعلق به دوران صفوی و توسعه یافته در دوران قاجار که بیش از ۴۴۰ سال قدمت دارد. این کاخ دارای چند بخش مختلف است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تالار سلام، شمس‌العماره، تالار آیینه، ایوان و تخت مرمر، کاخ ابیض و عمارت بادگیر اشاره کرد. علاوه‌بر این‌ها، حیاط کاخ گلستان نیز دارای فضایی بی‌نظیر است که نباید فرصت قدم زدن زیر سایه کاج‌های بلندش را از دست داد. کاخ گلستان در طول تاریخ میزبان رویدادهای مهمی مثل تاجگذاری احمدشاه قاجار، گشایش مجلس یکم، تاجگذاری و جلوس رضا شاه و تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی بوده است. این اثر تاریخی به عنوان یکی از میراث جهانی ایران در یونسکو ثبت شده است.

آدرس: تهران، خیابان پانزده خرداد، میدان ارگ

2. مجموعه بزرگ فرهنگی تاریخی سعدآباد

مجموعه کاخ موزه سعدآباد یکی دیگر از کاخ‌های زیبا و مشهور تهران است که در شمال این شهر واقع شده است. این مجموعه ۳۰۰ هکتار وسعت دارد و توسط پادشاهان قاجار و پهلوی مورد استفاده قرار می‌گرفت. کاخ سعدآباد شامل ۱۸۰ هکتار جنگل طبیعی، چندین کاخ و عمارت، قنات، باغ، گلخانه و خیابان است. از جمله معروف‌ترین بخش‌های دیدنی مجموعه کاخ سعدآباد می‌توان به این بخش‌ها اشاره کرد: کاخ سبز، کاخ سفید (موزه ملت)، موزه آب (دفتر رییس تشریفات کاخ)، موزه برادران امیدوار (کالسکه‌خانه قجری)، کتابخانه (کاخ احمدرضا پهلوی)، موزه خط و کتابت میرعماد (کاخ فرحناز و علی رضا)، موزه ظروف سلطنتی (کاخ اشرف پهلوی) و موزه مردم‌شناسی (کاخ شمس پهلوی).

بدون شک بازدید از همه این بخش‌ها تنها در یک روز امکان‌پذیر نیست. شما می‌توانید در هنگام تهیه بلیط، بخش‌هایی که قصد بازدید از آن را دارید انتخاب و تنها بلیط همان قسمت‌ها را تهیه کنید. می‌توانید بازدید کامل این کاخ موزه زیبا را طی چند روز مختلف انجام دهید.

آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، خیابان شهید فلاحی، انتهای خیابان شهید کمال طاهری

بیشتر بخوانید: پارک ملت تهران

3. مجموعه کاخ موزه نیاوران

مجموعه کاخ نیاوران یکی از جاهای تاریخی تهران است که در ابتدا متعلق به فتحعلی شاه قاجار بود. فضای ابتدایی آن نیزاری بود که به دستور شاه کاخی کوچک در کنار آن بنا شد. اما در زمان پهلوی، به دستور محمدرضا شاه این کاخ تخریب و کاخی بزرگتر به جای آن ساخته شد. این کاخ به عنوان اقامتگاه تابستانی خاندان سلطنتی مورد استفاده قرار می‌گرفت. کاخ موزه نیاوران با ۱۱ هکتار مساحت، توسط بزرگترین هنرمندان آن زمان آیینه‌کاری، گچ‌بری و کاشی‌کاری شد.

آدرس: تهران، میدان نیاوران

4. خیابان سی تیر اولین استریت فود ایران

بخش مهمی از سفر به هر شهر می‌تواند تجربه طعم غذاهای خیابانی آنجا باشد. اگر در سفر خود به شهر تهران دوست داشتید با غذاهای خیابانی این شهر آشنا شوید، چه جایی بهتر از خیابان سی تیر؟ خیابان سی تیر یا خیابان قوام‌السلطنه یکی از قدیمی‌ترین خیابان‌های تهران است و به دلیل وجود بناهایی مثل کلیسای پطروس مقدس، کنیسه حییم و آتشکده زرتشتی آدریان به خیابان ادیان معروف است. همچنین برخی از مهم‌ترین جاهای تاریخی تهران مثل موزه ملی و موزه سفال و آبگینه نیز در این خیابان قرار دارند.

گردشگران در خیابان سی تیر می‌توانند ضمن بازدید از این خیابان و بناهای تاریخی مهم آن، از خوردن غذاهای خیابانی ساده و خوشمزه و همچنین تماشای جریان زندگی در یکی از زنده‌ترین خیابان‌های تهران لذت ببرند.

بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی تهران در شب

آدرس: تهران، منطقه ۱۲، خیابان جمهوری، خیابان سی تیر

5. موزه ملی ایران بزرگترین و قدیمی ترین موزه کشور

موزه ملی ایران قدیمی‌ترین موزه کشور است که از دو بخش مجزا تشکیل شده؛ بخش ایران باستان و بخش دوران اسلامی. در ساختمان موزه ایران باستان آثار نفیس و باستانی متعلق به دوران پارینه‌سنگی تا دوران ساسانی، یعنی دوران پیش از اسلام را می‌توانید مشاهده کنید. در ساختمان مجزای موزه دوران اسلامی نیز آثار به دست آمده پس از دوران ساسانی به نمایش گذاشته شده‌اند. در هر دو بخش موزه ملی ایران که از برترین جاهای دیدنی تهران هم به حساب می‌آید، آثار باستانی فوق‌العاده زیبا و ارزشمندی جهت بازدید وجود دارد.

آدرس: تهران، ابتدای خیابان سی تیر، خیابان پروفسور رولن، شماره ۱

6. موزه آبگینه و سفال، خانه قوام السلطنه

موزه آبگینه و سفال یکی از جالب‌ترین جاهای دیدنی تهران است که در خیابان سی تیر واقع شده است. این بنا که در ابتدا متعلق به قوام‌السلطنه، یکی از سیاستمداران حکومت قاجار بوده است، اکنون تبدیل به موزه سفال و آبگینه شده. گردشگران در این موزه می‌توانند انواع اجسام و ظروف سفالی و شیشه‌ای که از سایت‌های باستانی و طی حفاری‌های مختلف به دست آمده را مشاهده کنند. همچنین فضای موزه که محل زندگی یکی از افراد نزدیک به حکومت قاجار بوده نیز در نوع خود بسیار دیدنی و جالب خواهد بود.

آدرس: تهران، خیابان جمهوری، خیابان سی تیر، پلاک ۵۵

7. خانه موزه مقدم، زیباترین خانه تاریخی تهران

خانه مقدم یکی از خانه‌های تاریخی تهران است که در گذشته متعلق به محمدتقی خان احتساب‌الملک، یکی از صاحب منصبان دربار قاجار، رییس اداره احتسابیه تهران و وزیر مختار ایران در سوئیس بوده است. این خانه پس از درگذشت محمد تقی خان به فرزندش یعنی محسن مقدم رسید. محسن مقدم به همراه همسر خود، سلما کویرمجیان که باستان‌شناسی برجسته و رییس کتابخانه موزه ملی ایران بود در این خانه ساکن شدند. آن‌ها ضمن انجام کارهای تحقیقاتی در زمینه باستان‌شناسی، به جمع‌آوری اشیا قدیمی نیز علاقمند بودند. محسن مقدم و همسرش برخی از این اشیا را در بخش‌های مختلف عمارت خود نصب و آن را تبدیل به کلکسیونی ارزشمند از این آثار نفیس کردند.

آدرس: تهران، خیابان اما خمینی، بعد از خیابان شیخ هادی، جنب بانک ملت

بیشتر بخوانید: برترین موزه های ایران 

8. میدان حسن آباد

میدان حسن آباد یا میدان ملک‌المتکلمین یا میدان هشت گنبد یکی از بخش‌های قدیمی شهر تهران در بافت تاریخی تهران قاجاری است. این میدان با ساختمان‌های گنبدی شکلی که به صورت قرینه دور تا دور آن ساخته شده‌اند، یکی از زیباترین جاهای دیدنی تهران محسوب می‌شود. این میدان و خیابان‌های سنگفرش شده اطراف آن از فضاهای زیبای شهر تهران برای پیاده‌روی هستند.

آدرس: تهران، تقاطع خیابان امام خمینی (سپه) و خیابان وحدت اسلامی (خیابان شاهپور)

9. سردر باغ ملی و میدان مشق، اولین نماد شهر تهران

سردر باغ ملی از آثار به جا مانده از دوران قاجار و یکی از نمادهای شهر تهران است. پیش از ساخته شدن میدان آزادی، سردر باغ ملی نماد اصلی شهر بود. میدان مشق یکی از بزرگترین میدان‌های نظامی تهران بوده که سربازان در آن تمرینات نظامی یا به عبارتی، مشق نظام می‌کردند. پس از مدتی تصمیم گرفته شد برای این میدان دروازه‌ای ساخته شود. سپس در شرق دروازه، سردر کنونی ایجاد شد. به این سردر، سردر ناصری نیز می‌گفتند. زیرا ناصرالدین شاه قاجار گاهی از همین قسمت به تماشای مشق نظام سربازان می‌ایستاد. از جمله مهم‌ترین رویدادهایی که در اینجا اتفاق افتادند می‌توان به اعدام شیخ فضل‌الله نوری و اعدام میرزا رضا کرمانی، قاتل ناصرالدین شاه اشاره کرد.

آدرس: تهران، ضلع شمالی خیابان امام خمینی

10. میدان امام خمینی یا میدان توپخانه

میدان امام خمینی یا میدان توپخانه یکی دیگر از جاهای تاریخی تهران و از جمله قدیمی‌ترین خیابان‌های این شهر است. این میدان در سال ۱۲۸۴ در دوره ناصرالدین شاه و به دستور امیرکبیر ساخته شد. میدان توپخانه از همان ابتدا یکی از خیابان‌های اصلی شهر تهران بوده و رویدادهای مهمی نیز در آن رخ داده است. این میدان محلی برای تجمعات اعتراضی و همچنین محل اعدام برخی محکومان بوده است.

آدرس: انتهای خیابان امیرکبیر و ابتدای خیابان امام خمینی

11. میدان تجریش و بازار تجریش

میدان تجریش یکی از قدیمی‌ترین بخش‌های شهر تهران است. قدمت آن را حتی بیش از ۱۰۰۰ سال تخمین زده‌اند. در آن زمان به آن، طجرشت گفته می‌شد. از همان زمان تجریش به واسطه آب و هوای مطبوعش مورد توجه پادشاهان قرار داشته. طغرل سلجوقی نیز در همین جا درگذشته است.

بازار تجریش تهران در حد فاصل میدان تجریش (سر پل تجریش) و میدان قدس (تجریش قدیم) قرار دارد. بازار تجریش یکی از بازارهای اصلی شهر تهران است که در مناسبت‌های مختلف ملی و مذهبی به یکی از پرترددترین قسمت‌های شهر تبدیل می‌شود.

آدرس: انتهای خیابان ولیعصر

12. عمارت مسعودیه

عمارت مسعودیه یکی دیگر از زیباترین بناهای تاریخی تهران است که با مجموع مساحت ۱۵۶۰۰ متر در میدان بهارستان تهران قرار دارد. این بنا متعلق به مسعود میرزا فرزند ناصرالدین شاه و حاکم اصفهان بوده است. عمارت مسعودیه از چند بخش مختلف ساخته شده است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: عمارت دیوان‌خانه، عمارت سفره‌خانه، حیاط و عمارت سید جوادی، عمارت و حیاط مشیرالدوله، باغ دیوان‌خانه و حیاط خلوت.

آدرس: میدان بهارستان، خیابان اکباتان

13. بازار تهران، قلب اقتصادی پایتخت

یکی از قدیمی‌ترین و در عین حال زنده‌ترین مراکز خرید تهران، بازار بزرگ یا همان بازار 15 خرداد است. این بازار دارای راسته‌ها و حجره‌ها و سراها و تیمچه‌های متعددی است که در آن اصناف مختلف مشغول به کار هستند. از جمله بخش‌های اصلی بازار تهران می‌توان به این قسمت‌ها اشاره کرد: تیمچه باوفا، تیمچه حاجب‌الدوله، دالان توتون‌فروشان، بازار فرش، بازار مسگرها، بازار نجارها، بازارچه ملی، سرای ابوتراب، سرای امیرکبیر، سرای جواهریان و…

آدرس: تهران، مترو 15 خرداد

14. باغ موزه نگارستان

باغ موزه نگارستان یکی دیگر از اماکن تاریخی تهران است که در سال ۱۲۲۲ به دستور فتحعلی شاه قاجار به عنوان اقامتگاه تابستانی ساخته شد. این بنا به سبک کلاه فرنگی یا کوشک ساخته شده و دارای دو عمارت اصلی به نام‌های عمارت دلگشا و تالار قلمدان است. باغ موزه نگارستان در مجموع دارای ۶۴ اتاق، چهار تالار و یک کتابخانه است که بخش‌های زیادی از آن‌ها به شکل زیبایی آیینه‌کاری شده است. نام نگارستان از آن جهت برای این بنا انتخاب شد که در یکی از اتاق‌های آن تعداد زیادی تابلو نقاشی، اکثرا پرتره، وجود دارد که آثار هنرمندانی مثل میرزا جانی نقاش، میرزا بابا نقاش و عبدالله خان نقاش باشی هستند.

آدرس: تهران، خیابان بهارستان، خیابان دانشسرا، خیابان شریعتمداری

15. امامزاده صالح

امامزاده صالح یکی از قدیمی‌ترین مکان‌های تاریخی و مذهبی تهران است که در بخش شمیرانات این شهر واقع شده. براساس اطلاعات کتیبه‌هایی که در سردر این بنا قرار گرفته‌اند، امامزاده صالح بارگاه یکی از پسران امام موسی کاظم و از برادران امام رضا (ع) است.

آدرس: تهران، ضلع جنوب شرقی میدان تجریش

16. حرم شاه عبدالعظیم، معروف‌ترین مکان زیارتی تهران

حرم شاه عبدالعظیم بارگاه عبدالعظیم حسنی از نزدیکان امام موسی کاظم بوده است. آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد این بارگاه در دوره ایلخانیان بنا شده، اما در دوره‌های صفوی و قاجار مورد مرمت و برخی تغییرات قرار گرفته است. گفته می‌شود که عبدالعظیم پس از ورود به شهر ری زندگی پنهانی را در این شهر آغاز می‌کند. وی مدتی بعد در اثر بیماری در همین شهر فوت کرد.

آدرس: تهران، شهر ری، خیابان مدرس، میدان مدرس

17. امامزاده عبدالله میزبان یکی از تاریخی‌ترین گورستان های تهران

امامزاده عبدالله یکی دیگر از مکان های تاریخی تهران است که محل دفن یکی از نزدیکان امام سجاد (ع) است. در فضای بیرونی این امامزده گورستانی به نام ابن باوجود دارد که افراد مهمی در آنجا به خاک سپرده شده‌اند. از جمله این افراد می‌توان به جلال افشار (حشره‌شناس و گیاه‌شناس)، طغرل افشار (از پیشگامان نقد در سینمای ایران)، ادیب پیشاوری ( از شاعران و ادبا ایرانی)، معصومه خاکیار (بازیگر) و فاخره صبا (خواننده اپرا، نویسنده و فرهنگ‌نویس ایرانی) اشاره کرد.

آدرس: تهران، شهرری، سه راه ورامین

18. خانه هنرمندان تهران

خانه هنرمندان مجموعه‌ای فرهنگی هنری است که به برگزاری رویدادهای فرهنگی در زمینه‌های مختلف می‌پردازد. نمایش فیلم و تئاتر، برگزاری نمایشگاه هنرهای تجسمی مثل نقاشی و گرافیک و مجسمه، اجرای کنسرت و همچنین سخنرانی‌های فرهنگی از جمله فعالیت‌هایی است که در خانه هنرمندان تهران انجام می‌شود.

ساختمان مجموعه، بنایی متعلق به دوران ناصرالدین شاه است. این بنا در زمان جنگ جهانی دوم به عنوان انبار مهمات متفقین مورد استفاده قرار می‌گرفت. پس از خروج متفقین از ایران، این بنا به صورت یک مرکز نظامی نیمه‌متروک باقی ماند. اما پس از انقلاب، شهرداری تهران مالکیت آن را به دست آورد و کمی بعد این بنا به عنوان خانه هنرمندان مورد استفاده قرار گرفت.

آدرس: تهران، خیابان ایرانشهر، بوستان هنرمندان

19. آرامستان ظهیرالدوله

باغ و گورستان ظهیرالدوله گورستان کوچکی بین امامزاده قاسم و میدان تجریش است. شهرت و اهمیت این گورستان به دلیل آن است که افراد مهم و مشهور زیادی در آن به خاک سپرده شده‌اند. از جمله کسانی که در گورستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شده‌اند، می‌توان به این افراد اشاره کرد: علی خان ظهیرالدوله (سیستمدار دوران قاجار)، ملک‌العشرای بهار، فروغ فرخزاد، توفیق جهانبخت (اولین قهرمان کشتی آزاد ایران)، داریوش رفیعی (خواننده)، رهی معیری (شاعر)، سید حسین طاهرزاده (خواننده)، حسین یاحقی (آهنگساز و نوازنده)، حبیب سماعی (آهنگساز و نوازنده سنتور)، درویش خان (از استادان موسیقی ایرانی).

آدرس: تهران، میدان قدس، خیابان دربند، خیابان ظهیرالدوله

20. محله عودلاجان

محله عودلاجان یا لارجان یکی از قدیمی‌ترین خیابان‌های تهران است که به دلیل وجود بناهای مهم تاریخی در آن و همچنین زندگی اشخاص مهمی در طول تاریخ، شهرت زیادی پیدا کرده است. در گذشته بیشتر ساکنان این خیابان افراد یهودی و برخی هم زرتشتی بودند. محله عودلاجان از سه محله اصلی امامزاده یحیی، پامنار و ناصرخسرو تشکیل می‌شود. این محله همراه با محله‌های ارگ، سنگلج، بازار و چاله‌میدان، تهران اوایل عصر ناصری را تشکیل می‌دادند. محله عودلاجان همچنین محل زندگی شخصیت‌های مهمی مثل خاندان قوام الدوله، خاندان مستوفی، نصیرالدوله و سید حسن مدرس بوده است. خانه‌های محله عودلاجان معمولا دارای اتاق‌های بسیاری بودند و از همین رو در اصطلاح عامیانه به آن‌ها خانه قمر خانوم می‌گفتند.

آدرس: حدفاصل خیابان ری و خیابان ناصرخسرو

21. برج طغرل ری، بنایی به جای مانده از دوران سلجوقیان

برج طغرل یکی از اماکن تاریخی تهران است که در شهر ری واقع شده و متعلق به دوران سلجوقیان است. ارتفاع برج بدون احتساب گنبدی که دیگر اثری از آن باقی نمانده، ۲۰ متر است. برخی کارشناسان عقیده دارند ساختار این بنا به شکلی است که احتمالا در گذشته به منظور تشخیص زمان از آن استفاده می‌شد. شکل ظاهری بنا که شبیه به عقربه‌های ساعت است می‌تواند به نوعی این ادعا را اثبات کند. اما درمورد شخصی که در زیر این برج دفن است اختلاف نظرهایی وجود دارد. برخی عقیده دارند اینجا آرامگاه طغرل بیک سلجوقی، اولین سلطان و موسس سلسله سلجوقی است. عده‌ای دیگر نیز عقیده دارند این برج محل دفن خلیل سلطان، فرزند تیمور لنگ و همسر او، شادالملک است.

آدرس: تهران، شهر ری، شرق آرامگاه ابن بابویه

22. کاروانسرای خانات، بزرگ‌ترین کاروانسرای درون شهری تهران

کاروانسرای خانات بزرگترین کاروانسرای درون‌شهری تهران است که ۱۰۵۰۰ متر مربع مساحت و حدود ۷۰ حجره و ۴ بازارچه دارد. کاروانسرای خانات در اواخر دوره ناصرالدین شاه ساخته شد. این کاروانسرا تاکنون لوکیشن فیلم‌ها و سریال‌های مختلفی از جمله یکی از ما دو نفر، برادر و پرده‌نشین بوده است. هم‌اکنون نیز بخش‌هایی از این کاروانسرا به عنوان محلی برای فروش محصولات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آدرس: تهران، شمال میدان شوش، جنوب چهارراه مولوی، میدان امین السلطان، خیابان صاحب جمع

23. باغ موزه قصر، اولین زندان متمرکز تهران

باغ موزه قصر که پیشتر به عنوان زندان قصر شناخته می‌شد، اولین زندان متمرکز تهران بود. از افراد مشهوری که در زندان قصر زندانی بوده‌اند می‌توان به امیرعباس هویدا، قوام السلطنه، آیت الله طالقانی، مرضیه دباغ، عزت شاهی و منوچهر آزمون اشاره کرد. همچنین این زندان به دلیل آنکه فرارهای معروفی در آن صورت گرفته نیز شهرت دارد. از جمله فرارسید فرهاد نامی از مخالفان رضاشاه و همچنین فرار دو آمریکایی متهم به اختلاس. فیلم فرار عقاب‌ها نیز براساس همین فرار از زندان قصر ساخته شده است.

آدرس: تهران، خیابان شهید مطهری، خیابان شهدای ناجا، میدان پلیس

24. موزه زمان یا موزه تماشاگه زمان

 موزه تماشاگه زمان یا موزه زمان که به اسم موزه ساعت نیز شناخته می‌شود، بدون شک یکی از زیباترین مکان های تاریخی تهران است. این بنا خانه‌ای متعلق به زمان قاجار و محل زندگی حسین خداداد بوده است. حسین خداداد بازرگان، صنعتگر، کارآفرین و بنیان‌گذار شهر صنعتی قزوین بوده است. معماری چشمگیر و فوق‌العاده زیبای این خانه آن را به یکی از محبوب‌ترین جاهای دیدنی تهران تبدیل کرده است. در موزه تماشاگه زمان انواع ابزار زمان‌سنجی و گاه‌شماری وجود دارد. موزه از دو طبقه ساخته شده که در آن می‌توان سیر تکاملی ساعت‌های مکانیکی را مشاهده کرد. گردشگران در این موزه می‌توانند انواع ساعت‌های شنی، آونگی، جیبی و رومیزی را ببینند. در محوطه این موزه نیز انواع ساعت‌های آفتابی، ساعت شنی، ساعت آبی و ساعت سوختی قرار دارد. بنابراین اگر علاقه‌مند به آشنایی با انواع ساعت و سیر تکاملی این اختراع ارزشمند بشر هستید، حتما سری به موزه تماشاگه زمان بزنید. پیشنهاد می‌کنیم سری به مقاله ی جاهای دیدنی قزوین بزنید.

آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، خیابان زعفرانیه، نبش چهاراه پرزین بغدادی

25. باغ موزه فردوس و موزه سینما

باغ موزه فردوس در سال ۱۲۶۴ هجری قمری، محمدشاه قاجار دستور داد در نزدیکی تجریش قصری برای او ساخته شود. اما ساخت قصر هنوز به پایان نرسیده بود که محمدشاه در همان قصر نیمه‌تمام، از دنیا رفت. پس از آن افراد دربار در همان حوالی اقدام به ساخت باغ و عمارت‌های ییلاقی کردند. از جمله حسینعلی خان معیرالممالک، خزانه‌دار و عیارزن مسکوکات، باغی در این محل ساخت که به باغ فردوس مشهور شد.

آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، نرسیده به میدان تجریش، کوچه بخشایش

26. برج آزادی

برج آزادی که پیش‌تر به عنوان برج شهیاد شناخته می‌شد، نماد اصلی شهر تهران است. این برج در سال ۱۳۴۹ توسط حسین امانت، یکی از بزرگترین معماران معاصر ایران طراحی و توسط مهندس محمد پورفتحی ساخته شد. هدف از ساخت برج آزادی ایجاد یادبودی برای جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران بود. معماری برج آزادی الهام‌گرفته از معماری هخامنشی، معماری ساسانی و معماری اسلامی است. در محوطه زیرین برج چندین تالار نمایش، نگارخانه، کتابخانه و موزه قرار دارد.

آدرس: تهران، میدان آزادی، ابتدای خیابان آزادی

27. موزه جنگ یا خانه تاریخی تیمورتاش

موزه جنگ در ابتدا خانه‌ای متعلق به عبدالحسین تیمورتاش، وزیر دربار قاجار بوده است. به همین دلیل این بنا به عنوان خانه تیمورتاش نیز شهرت دارد. این موزه شامل دو بخش مختلف است. در محوطه بیرونی موزه انواع ماشین‌ها و هوابردهای جنگلی قرار گرفته است. همچنین در این محوطه چندین درخت نیز به نشانه دوستی با سایر کشورها، از جمله ایتالیا، عمان، جمهوری آذربایجان، عراق و پاکستان قرار دارد. در بخش داخلی موزه نیز انواع سلاح و ادوات جنگی متعلق به دوره‌های صفوی، قاجار و پهلوی قرار دارد. خود بنای موزه نیز معماری زیبایی دارد، به‌خصوص طبقه دوم بنا که با آیینه‌کاریی بسیار زیبا زینت داده شده است.

آدرس: تهران، خیابان کارگر جنوبی، میدان پاستور، روبرو ایستگاه مترو میدان حر

28. گورستان ابن بابویه

گورستان یا آرامستان ابن بابویه یکی دیگر از آرامستان‌های شهر ری است. اسنادی وجود دارد که نشان می‌دهد این گورستان مربوط به دوره سامانی است. شهرت این گورستان از آن جهت است که مشاهیر بسیاری در آن به خاک سپرده شده‌اند. از جمله این مشاهیر می‌توان به علی اکبر دهخدا و همسر او، غلامرضا تختی، شیخ صدوق، حسین فاطمی، رحیم موذن‌زاده اردبیلی، محمدعلی فروغی (وزیر رضاشاه)، اشرف الملوک فخرالدوله (دختر مظفرالدین شاه) و فاطمه سیاح (از بنیان‌گذاران کانون بانوان در وزات فرهنگ) اشاره کرد.

آدرس: تهران، شهرری۷ خیابان ابن بابویه

29. آتشکده آدریان، تنها آتشکده تهران

نیایشگاه آدریان معبدی متعلق به دوران قاجار است که با همکاری پارسیان هند و زرتشتیان تهران در جشن آذرگان سال ۱۲۹۶ خورشیدی افتتاح شد. در آتشدان معبد آدریان آتش چند هزار ساله‌ای بازمانده از آتشکده آذرفرنیغ کاریان فارس روشن است. این آتش سالیان سال است که توسط موبدان مراقبت می‌شود تا زنده نگه داشته شود.

آدرس: تهران، خیابان جمهوری، خیابان میرزا کوچک خان 

30. خانه موزه سیمین و جلال

خانه موزه سیمین و جلال محل زندگی سیمین دانشور و جلال آل احمد از بزرگ‌ترین نویسندگان معاصر ایران است. این خانه بین سال‌های ۱۳۳۱ تا ۱۳۳۲، یعنی زمانی که سیمین دانشور برای تحصیلات خود در آمریکا حضور داشت، ساخته شد. پس از درگذشت این دو، شهرداری خانه را از ورثه خریداری کرد و در سال ۱۳۹۷ و همزمان با تولد سیمین دانشور آن را به عنوان خانه موزه سیمین و جلال بازگشایی کرد. در این خانه کلیه اسباب و اثاثیه زندگی این دو نویسنده برای گردشگران قابل بازدید است.

آدرس: تهران، تجریش، دزاشیب، خیابان شهید رمضانی، کوچه رهبری، کوچه پسندیده، بن‌بست ارض

31. خانه موزه دکتر حسابی

خانه دکتر حسابی یکی دیگر از مکانهای تاریخی تهران است. این خانه در سال ۱۳۱۰ ساخته شد و محل زندگی پرفسور حسابی، پدر فیزیک ایران بوده است. پس از مرگ پرفسور حسابی، این خانه تبدیل به موزه شد. گردشگران می‌توانند ضمن بازدید از بنای خانه که قدمتی حدودا ۱۰۰ ساله دارد، بسیاری از ادوات مطالعه، مقاله‌ها و مدارک علمی، جوایز و تقدیرنامه‌ها و عکس‌های قدیمی محمود حسابی را نیز مشاهده کنند.

آدرس: تهران، تجریش، خیابان مقصودبیک، خیابان دکتر حسابی

32. سرای روشن یا سرای خان

سرای روشن یکی از زیباترین مکان های تاریخی تهران است که قدمت آن به دوران پهلوی بازمی‌گردد. سرای خان یکی از نخستین مراکز تجاری در ایران بوده است. این بنا دارای معماری بسیار زیبا و چشم‌نواز است و به لحاظ معماری، بدون شک یکی از زیباترین بناهای تاریخی تهران محسوب می‌شود. سرای روشن شامل یک بازار با چندین حجره و مغازه است که هنوز هم به صورت محدود در آن خرید و فروش کالا صورت می‌گیرد.

آدرس: تهران، خیابان ناصرخسرو، جنب کوچه مروی

33. کلیسای سرکیس مقدس، معروف‌ترین کلیسای تهران

کلیسای سرکیس مقدس یکی از کلیساهای ارمنی در شهر تهران است که توسط یکی از خیرهای ارمنی ساکن ایران به نام مارکار سرکیسیان ساخته شد. معمار این کلیسا نیز فردی به نام مهندس اوژن آفتاندلیانس بود. این کلیسا در سال ۱۳۴۹ بنا شد و پس از آن مقر خلیفه‌گری ارامنه تهران از کلیسای مریم مقدس به این کلیسا انتقال پیدا کرد.

آدرس: تهران، خیابان کریم خان زند، ابتدای خیابان نجات الهی

34. کتابخانه و موزه ملک، یکی از شش کتابخانه بزرگ ایران

موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک یکی از شش کتابخانه بزرگ ایران با موضوعیت نسخه‌های خطی است. همچنین این موزه نخستین موزه وقفی-خصوصی ایران نیز محسوب می‌شود. موزه ملک در سال ۱۳۱۶ توسط حسین آقا ملک، واقف و تاجر ایرانی ساخته شد. اهداف ساخت این مجموعه پیشبرد معارف، نگهداری، بازشناسی و معرفی آثار فرهنگی هنری ادوار گذشته عنوان شده است.

آدرس: خیابان امام خمینی، میدان مشق، روبروی ساختمان وزارت امور خارجه

35. مسجد سپهسالار، از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین مساجد تهران

مسجد سپهسالار یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین مساجد شهر تهران است. این مسجد در دوران ناصرالدین شاه قاجار و به توصیه شخصی به نام حاجی پیرزاده نائینی، از عارفان و روشنفکران دوران قاجار ساخته شد. در سال‌های پس از آن نیز بخش‌های دیگری به این بنا اضافه شدند. مدرسه و مسجد سپهسالار پس از مدرسه چهارباغ اصفهان، از بزرگترین و باشکوه‌ترین بناهای مذهبی در ایران محسوب می‌شود.

آدرس: خیابان شهید مصطفی خمینی، نبش کوچه گلشن

36. خانه ظهیرالاسلام

خانه ظهیرالاسلام یکی از خانه‌های تاریخی تهران است که به دلیل معماری آن مشهور است، چون معماری تلفیقی از معماری ایرانی و خارجی دارد. این خانه در منطقه بهارستان کنونی قرار گرفته است و تلفیق معماری آن سبب شده تا ظاهر و ساختار آن تقریبا نوین به نظر برسد. این خانه محل سکونت یکی از معروف ترین افراد تاریخ معاصر ایران بوده است و او کسی نیست جز سردار ولی خان تنکابنی رییس الوزرای ایران. برای بازدید از این خانه قدیمی و زیبا باید به منطقه بهارستان، خیابان هدایت، چهاراه ولی آباد بروید و این خانه زیبا را ببینید.

آدرس: منطقه بهارستان، خیابان انقلاب، خیابان صفی علیشاه، خیابان قائدی

37. دیگر مکان های تاریخی تهران

به جز مکان‌های تاریخی که در این مقاله معرفی شد، جاذبه‌‎های تاریخی دیگری در تهران هستند که می‌توان به موزه جواهرات، خانه مدرس، خانه مینایی و… است.

البته تعدادی از این جاهای تاریخی تهران به کافه و رستوران هایی جذاب تبدیل شده اند. اگر دوست دارید یک بعد از ظهر یا غروب را در یکی از این کافه ها به سر کنید، مطلب کافه های روباز تهران را به هیچ عنوان از دست ندهید.

همچنین پیشنهاد می کنیم اگر قصد تجربه هیجان را در تهران دارید، مقاله ی شهربازی های تهران را مطالعه کنید.

پای قصه‌های تاریخ تهران در بازدید از مکانهای تاریخی این شهر

تهران یکی از زیباترین شهرهای ایران است که تاریخ پر فراز و نشیب آن قصه‌های زیادی برای گفتن دارد. در بازدید از جاهای تاریخی تهران این قصه‌ها را مرور می‌کنیم. اگر خوب گوش بسپاریم، کاخ‌ها و بازارها و کوچه‌ها و خیابان‌های تهران هنوز هم داستان‌های زیادی برای گفتن دارند. شما کدامیک از مکان های تاریخی تهران را بیشتر دوست دارید؟ نظرات و تجربه‌های خود را زیر همین پست با ما و همراهان هومسا به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

معروف ترین مکان های تاریخی تهران کدامند؟

کاخ گلستان، کاخ موزه نیاوران، خیابان سی تیر، موزه ملی ایران، موزه آبگینه، میدان تجریش، بازار تهران، امامزاده صالح، خانه هنرمندان و…