تالش کجاست؛ طبیعتی باور نکردنی در شمال ایران

هم‌اکنون می‌خواهیم به سراغ یکی از کهن‌ترین شهرهای گیلان برویم و گردشی در ترکیب جذاب کوهستان، دریا و مناطق جلگه‌ای تالش زیبا داشته باشیم. تالش یکی از جذاب ترین جاهای دیدنی تالش است.

تالش و ساکنان آن از قدیمی‌ترین همسایگان دریای خزر بوده و همیشه رنگ و بوی اصالت را با خود یدک کشیده‌اند. علاوه بر اصالت و قدمت، طبیعت بی‌نظیر این خطه با دربرداشتن کوه، جنگل و دریا در کنار هم، شهر را تبدیل به مجموعه‌ی کاملی از زیبایی‌های خدادادی کرده است. حال می‌خواهیم ببینیم که تالش در کدام استان است و با هم در تاریخ و جاذبه‌های گردشگری تالش گیلان، سیر و‌ سیاحت کنیم و با  آداب‌ورسوم این مردم خونگرم آشنا شویم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

ییلاق تالش کجاست؟

این شهرستان پرجمعیت استان گیلان با دارا بودن 4 بخش و 10 دهستان، از لحاظ بستر توپوگرافی هم صلابت کوهستان را دارد و هم سرسبزی نواحی جلگه‌ای را. بخش کوهستانی آن در راستای کوه‌های تالش و بخش جلگه‌ای به‌صورت یک نوار باریک بین دریا و بخش کوهستانی امتداد یافته است. شهرستان تالش به لطف موقعیت جغرافیایی ویژه، در تولید ماهیان خاویار دار، تنباکو و کیوی سرآمدترین شهر ایران شناخته می‌شود.

این شهرستان زیبا از شمال با آستارا، از جنوب با رضوان‌شهر، از غرب با اردبیل و از سمت شرق با دریای خزر همسایه است. طبق تقسیمات رسمی کشور، تالش از پنج شهر تالش، لیسار، اسالم، حویق و چوپار تشکیل شده و پس از رشت بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهرستان استان گیلان محسوب می‌شود.

پیشنهاد می کنیم برای آشنایی با شهر زیبای اردبیل، مقاله ی جاهای دیدنی اردبیل را مطالعه کنید.

پوشش گیاهی و جانوری منطقه، تنوع بسیار خوبی دارد. انواع درختان پربار مثل زردآلو، به، ازگیل، انجیر و حیواناتی مثل پلنگ، قرقاول، خرگوش، خرس قهوه‌ای، روباه، خوتکا تنها بخش کوچکی از اکوسیستم غنی تالش گیلان را تشکیل می‌دهند.

بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی نور

معرفی جاهای دیدنی تالش

از ترکیب هیجان‌انگیز دریا، جنگل، کوه، دریاچه‌ها، مناطق ییلاقی خود شهر که گذر کنیم با جاذبه‌های طبیعی و دیدنی بسیاری در همان حوالی مواجه خواهیم شد که در ادامه به معرفی معروف‌ترین جاهای دیدنی تالش خواهیم پرداخت:

• روستای سوباتان

روستایی را تصور کنید از هر سمت‌وسو که پیش روید به یک منطقه دیدنی برسید. روستای سوباتان از جنوب به ییلاقات اسبومار جوکندان، از غرب به دریاچه نئور، از شرق به رودخانه لیسار منتهی می‌شود. کلمه سوباتان به معنی محل فرو رفتن آب است و علت این نام‌گذاری را می‌توان به خروشیدن چشمه‌ها و فرورفتن مجدد آن‌ها به دل خاک نسبت داد. در این روستا جاذبه‌های بی‌نظیری مانند چشمه‌های طبیعی، غار گنج‌خانه، دریاچه نئور و پارک جنگلی آلچاق وجود دارد. به دلیل برودت هوا و بارش‌های سنگین برف فصول گرم‌تر سال یعنی بهار و تابستان برای سفر به این منطقه پیشنهاد می‌شود.

• آبشار ورزان

این آبشار با ارتفاع بیش از 100 متر، تنها 4 کیلومتر با روستای دیدنی سوباتان فاصله دارد. آب جاری در این آبشار از چشمه‌های بالادستی سرچشمه می‌گیرد و از شاخه‌های اصلی رودخانه لیسار است. سراریزشدن آب از فراز صخره‌های بلند  در این آب‌وهوای کوهستانی، فضای پرنشاط و جذابی را برای گردشگران علاقه‌مند به طبیعت به وجود آورده است.

• دریاچه سراگاه

دریاچه سراگاه «سه‌راه گاه» همچون مرواریدی در میان کوه‌های پوشیده از درختان سرسبز، یکی از زیباترین مناظری است که در استان گیلان قرار دارد. این دریاچه در واقع آبگیری برای پرورش ماهی است که امکان ماهیگیری، قایق‌سواری و شنا در آن وجود ندارد.

وجود دریاچه در میان شالیزارهای برنج و کوه‌های تالش، عطر و بوی برنج را در میان فضای کوهستانی این خطه می‌پراکند. اگر از علاقه‌مندان به برگزاری کمپ در دل طبیعت هستید، اطراف دریاچه مکان مناسبی برای این کار است.

• منطقه گیسوم

منطقه‌ای پوشیده از درختان بلند و تنومند در 15 کیلومتری جنوب تالش و به مساحت 80 هکتار که به جنگل گیسوم گیلان شهرت دارد. علاوه بر این، وجود یک فضای بکر ساحلی همچون یک قطعه پازل گمشده، بهشت زیبایی را برای شیفتگی هرچه بیشتر دوستداران طبیعت به تصویر می‌کشد. جاده‌ای جنگلی با درختان سر به فلک کشیده که به دریا منتهی می‌شود راهی جز غرق‌شدن در اعماق رویا باقی نمی‌گذارد. همین نزدیکی دریا و جنگل پتانسیل ویژه‌ای برای جذب گردشگران محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: بهترین شهر شمال برای مسافرت

•  پارک جنگلی سیاه داران

پارک جنگلی سیاه داران تنها 4 کیلومتر با جنوب غربی تالش فاصله دارد و شما با 12 دقیقه رانندگی، می‌توانید خود را در میان انبوهی از درختان آزاد سیاه و بلوط ببینید.

• سورتمه تالش گیلان

این سورتمه در بام تالش و در پارک سیاه‌داران  قرار دارد. مسیر یک کیلومتری آن، مطابق با اصول استاندارد مهندسی ساخته شده است. سورتمه‌سواری بسیار امن، حتی در روزهای بارانی در میان درختان انبوه سیاه‌داران، تجربه منحصربه‌فردی است که این مکان در اختیار شما قرار می‌دهد. همچنین می‌توانید در حین سورتمه‌سواری، شاهد خرامیدن گوزن‌های مارال باشید که با شورونشاط به این‌سو و آن‌سو می‌جهند.

برای به دست آوردن اطلاعات کامل درباره قیمت بلیط، ساعت کار و آدرس سورتمه تالش، به لینک  سورتمه تالش مراجعه کنید.

نام دیگر تالش چیست و علت نام‌گذاری شهر تالش (طالش)

در اسناد تاریخی پیش از اسلام رد و نشانی از کلمه تالش دیده نمی‌شود، در قرن 18 میلادی حکومتی معروف به خوانین تالش در این خطه تأسیس شد. بنابراین می‌توان ریشه تالش را برگرفته از نام این حکومت دانست. شهر لنکران متعلق به جمهوری آذربایجان قدیمی‌ترین سکونتگاه خوانین تالش بوده است.

در منابع تاریخی دیگری که بر جای ‌مانده، از قوم ساکن در این منطقه با نام طیلسان یاد شده، این واژه با گذر زمان جای خود را به تالشان داده و در متون و منابع ایرانی جای گرفته است.

شهر هشتپر طوالش یا هشتپر پس از وقوع انقلاب 1357، در تقسیمات رسمی و اداری با نام تالش شناخته شد. در روزگاران قدیم کاخ معروف سردار امجد با هشت در بزرگ در این شهر قرار داشته است. در زبان محلی به در، “بر” می‌گفتند و به همین علت به این منطقه هشتبر گفته می‌شد که در طی زمان برای سهولت تلفظ به هشتپر تغییر یافته بود.

تاریخچه تالش، کهن شهر گیلان

مطابق با اسناد تاریخی روم باستان و یونان، پژوهشگران قوم تالش را از بازماندگان قوم کادوس می‌دانند. کادوسیان از همسایگان باستانی قوم گیل بوده و همواره از اصلی‌ترین بخش‌های ارتش ایران به شمار می‌آمدند. این سرزمین کهن از زمان مادها تا ساسانیان هرگز از خاک ایران جدا نشده بود ولی در زمان قاجار مطابق با عهدنامه ترکمانچای و گلستان بخش بزرگی از این شهر به کشور روسیه واگذار شد.

تالشی‌ها به چه زبانی صحبت می‌کنند؟

مردم بومی این شهر به زبان تالشی سخن می‌گویند. این زبان به زبان‌های باستانی مادی، پارتی و اوستایی قرابت بسیاری دارد و بیش از زبان فارسی معیار به زبان پهلوی نزدیک است. البته ساکنان شهرستان‌های اطراف تالش که اغلب مهاجران شهرهای دیگر هستند به زبان‌های مختلف کردی، گیلکی، آذری و فارسی صحبت می‌کنند.

اعتقادات مردم تالش

اگرچه اغلب مردم بخش‌های مرکزی و شمالی شهرستان شافعی مذهب هستند، اما اهالی تالش به طور غالب از پیروان مذهب تشیع محسوب می‌شوند.

لباس تالشی، انعکاسی از طبیعت زیبای تالش گیلان

طراحی و دوخت لباس محلی تالشی هنری چندین هزارساله را تداعی می‌کند. نقوش خوش‌رنگ و لعاب لباس زنان محلی یادآور همخوانی دیرین مردمان تالش با روح طبیعت بوده است. زنان تالشی با پوششی از روسری یکدست سفید، پیراهن بلند تا مچ پا، جلیقه‌های مزین به تزئینات سکه و شلار (دامن یا شلیته در زبان فارسی) با رنگ‌های شاد، اصالت و خاص بودن خود را به رخ می‌کشند.

لباس زنان تالشی در ماسال، شفت و فومن قدری متفاوت است. در این مناطق کلاهی زیر روسری‌های رنگارنگ قرار می‌گیرد و دامن ساده و بلندی به رنگ‌های مختلف استفاده می‌شود.

آیین و رسوم نوروزی مردم تالش

متاسفانه این روزها آیین سنتی ایرانی به شدت تحت تاثیر مدرنیته قرار گرفته است. تالشی‌ها تا چند دهه پیش آداب‌ورسوم محلی خود را با جدیت بسیاری پیگیری می‌کردند، اما امروزه کمتر از گذشته به آیین و سنت‌های منطقه اهمیت داده می‌شود. در ادامه برخی از آیین‌ها و سنت‌هایی را که اکنون غبار فراموشی بر چهره‌شان نقش بسته است را مرور می‌کنیم:

• آگله مزا یا بازی با تخم ماکیان رسمی

این بازی کودکانه در سایر بخش‌های گیلان با اندکی تفاوت انجام می‌شود. این بازی از چهارشنبه‌سوری تا سیزده‌بدر در بین کودکان تالشی رایج بوده و در اجرای آن به تخم پرندگانی چون غاز، مرغ، اردک و بوقلمون نیاز است. کودکان با در دست گرفتن تخم پرندگان در نقاط مشخصی، تخم ماکیان را از این نقاط به هم می‌زنند تا یکی از آن‌ها شکسته شود. هرکس که در انتهای بازی تخم‌مرغی شکسته از هر چهار جهت دارد بازنده شناخته می‌شود.

• افسانه چهارشنبه خاتون

چندین باور متعدد در مورد چرایی حضور خاتون در این افسانه وجود دارد. باورهایی مثل برآورده شدن آرزو، اهمیت سلامت، پاکیزگی، افزایش برکت، رزق و روزی که در ادامه دو باور رایج و جالب را شرح می‌دهیم:

مطابق با این افسانه قدیمی، در آخرین چهارشنبه سال (در زبان تالشی آن را کولوکولو چهارشنبه می‌گویند) از چاه آب برمی‌خیزد و به بستر اهالی خفته سرک می‌کشد. در این هنگام با ترکه نازکی از درخت سیب برای تضمین سلامتی خفتگان ضربه آرامی به آن‌ها میزند. خاتونِ این افسانه، نماد زنانه دارد و این عمل به‌صورت نمادین توسط کهن‌سال‌ترین بانوی خانواده در سپیده‌دم چهارشنبه‌سوری انجام می‌شود.

در باور دیگری مردم معتقدند خاتون کسی است که آمال و آرزوهای آنان را برآورده می‌کند به‌این‌ترتیب کاسه‌ای از آب را پیش روی خود قرار می‌دهند و دو سوزن را که از انتها آن‌ها پنبه وصل کرده‌اند را از قسمت نوک‌تیز به درون آب می‌اندازند. حال هنگام خواندن یک آواز محلی برای خاتون است:

خاتون خاتونه شنار (خاتون خاتونه امشب)

چارشنبه خاتونه شنار (چهارشنبه خاتونه امشب)

صدقه‌سر چهار برابکه (به صدقه‌سر چهار بردارت بکن)

چمه حاجتی روا بکه (حاجت منو روا کن)

اگر تا پایان آواز دو سر پنبه‌ای سوزن‌ها به یکدیگر برسند یعنی خاتون به آرزوی آن‌ها پاسخ مثبت داده و به‌زودی آرزو  برآورده می‌شود.

• جمع‌کردن شیرینی، شکلات، آجیل و تخم‌مرغ

در روزهای دور تالش، حوالی نوروز و سال جدید، کودکان با در دست داشتن کیسه‌هایی به در خانه همسایگان می‌رفتند و از آن‌ها طلب شیرینی، شکلات و تخم‌مرغ برای بازی آگله مزا می‌کردند. از آنجایی‌که مهربانی به ‌شدت در بین مردم شهر رواج داشت، آن‍ان با گشاده‌دستی خوراکی‌های خوشمزه‌ای را روانه کیسه بچه‌ها می‌کردند. کودکان هم سرمست و شاد راهی کوی و برزن می‌شدند تا در بازی‌های کودکانه از یکدیگر سبقت بگیرند.

معرفی سوغات و صنایع‌دستی تالش

رونق بازارهای هفتگی تالش به دلیل محصولات بسیار تازه و متنوع شهر است. مرکبات، توتون، چای و برنج در کنار صنایع‌دستی مثل گلیم، قالی، دستبافت‌های پشمی و عروسک‌های بافتنی شما را با دستانی پر به سمت شهر و دیار خود روانه می‌کند.

بهترین زمان سفر به تالش

این شهر به دلیل بارندگی سالانه زیاد در شمار شهرهای بسیار شرجی و پرباران ایران محسوب می‌شود. اگر از عاشقان روزهای بارانی هستید می‌توانید در فصل بهار چترهایتان را زیر آسمان تالش باز کنید و از زیبایی‌های این شهر لذت ببرید. فصل تابستان هم‌زمان بسیار مناسبی برای سفر به این شهر است. می‌توانید در خلال فراغت تابستانی، با فراغ بال، خود را به این سفر مهمان کنید.

اقامت در تالش

پس از بازدید از این شهر زیبا، کوچک‌ترین نگرانی بابت اقامتگاه به دل خود راه ندهید. هومسا، سامانه اجاره ویلا و سوئیت در تمامی لحظات سفر امکان اجاره سوئیت و ویلا در هشتپر (تالش) را برای شما فراهم می‌کند. با صرف مدت‌زمان کوتاه و چند کلیک ساده می‌توانید در میان شمار زیادی اقامتگاه‌ها در این شهر، بهترین انتخاب را داشته باشید. همچنین می‌توانید سری به رستوران‌های خوب در تالش بزنید تا از غذاهای خوشمزه و محلی گیلانی بی‌بهره نمانید.

سخن آخر

تا اینجا از تالش ، این شهر اصیل گیلان سخن بسیار گفتیم. از ترکیب عناصر طبیعی و دیدنی تالش که آن را به منطقه محبوبی برای گردشگران طبیعت‌دوست کرده است تا تاریخ و فرهنگ مردم خونگرم و مهمان‌نوازش. اگر تا انتها این مطلب با ما همراه بودید به احتمال زیاد حال‌و‌هوای سفر به این شهر به سرتان زده، پس تعلل را کنار بگذارید و دل به دل جاده بسپارید تا با چمدانی از تجربه و خاطرات خوش به دیار خود برگردید. در پایان همچنین پیرو موضوع این مقاله، پیشنهاد می کنیم که به مقاله ی جذاب سفر یک روزه به شمال سری بزنید.