منارجنبان اصفهان؛ شاهکار معماری در نصف جهان

منارجنبان اصفهان یکی از جاهای دیدنی این شهر است؛ رازورمزهایی که در ساخت این بنای ارزشمند به کار رفته، آن را به یکی از جالب‌ترین جاذبه‌های گردشگری اصفهان تبدیل کرده است. البته آثاری این‌چنین که در دل خود رازورمزی دارند در اصفهان بسیار به چشم می‌خورد. شمع پنهان پل خواجو و حمام شیخ بهایی از جمله همین آثار و بناها هستند. بازدید از چنین جاذبه‌هایی می‌تواند تجربه‌ای بسیار جالب و به یاد ماندنی باشد. اما پیش از بازدید از آن‌ها اگر اطلاعات مناسبی درمورد آن‌ها به دست آوریم، قطعا تجربه بازدید ما تجربه‌ای ناب‌تر و ارزشمندتر خواهد شد. در این مطلب از هومسا می‌خواهیم سری به منارجنبان اصفهان بزنیم و با رازورمزهای پنهان در دل این بنا بیشتر آشنا شویم. با ما همراه باشید.

منارجنبان اصفهان کجاست؟

منارجنبان یکی از جاذبه‌های تاریخی شهر اصفهان است که در قست غربی این شهر واقع شده است. این بنا متعلق به سال ۷۱۶ هجری قمری است و بر روی مزار فردی به نام عمو عبدالله کارلادانی ساخته شده است. عمو عبدالله کارلادانی یا عمو عبدالله سقلابی، عارف و پارسایی بود که در اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری قمری و در دوره سلطان محمد خدابنده الجایتو ایلخان، هشتمین سلطان از سلسله ایلخانان می‌زیست.

کارلادان یا گارلادان محله‌ای در غرب شهر اصفهان بوده که به دلیل وجود منارجنبان به آن محله منارجنبان نیز می‌گویند. این محله در ابتدا بخشی از شهرستان خمینی‌شهر یا ماربین باستانی بوده، اما در سال ۱۳۶۲ از این شهرستان جدا و به اصفهان پیوست. موقعیت مکانی محله کارلادان یا محله منارجنبان را می‌توان بین محله نصرآباد و آشنستان در خیابان آتشگاه اصفهان عنوان کرد.

ویژگی خاص منارجنبان اصفهان چیست؟

ظاهر منارجنبان اصفهان شاید مقبره‌ای ساده، مانند سایر مقبره‌ها که بر روی مزاری ساخته می‌شود، به نظر برسد. اما این بنا به دلیل ویژگی خاصی که دارد با بسیاری دیگر از مناره‌هایی که می‌شناسیم، تفاوت دارد. منارجنبان اصفهان از آن رو شهرت و محبوبیت یافته که رازی را در خود پنهان دارد. دو مناره طرفین این بنا ساکن نیستند و می‌توان آن‌ها را حرکت داد. ازاین‌رو به آن منارجنبان می‌گویند. به طور معمول با حرکت‌دادن یک مناره، مناره دیگر نیز به حرکت درمی‌آید.

البته منارجنبان اصفهان تنها بنای این‌چنینی نیست که مناره‌هایش به حرکت درمی‌آیند؛ چندین بنای دیگر نیز در شهرهای مختلف جهان وجود دارند که دقیقا همین ویژگی را دارند. خاصیت حرکت مناره‌ها را می‌توان در شهرستان اردکان بخش خرانق، مسجد جامع نیشابور و همچنین در برخی مناره‌ها در کشورهای عراق و عربستان نیز مشاهده کرد. نکته جالب درمورد این بناها این است که همه آن‌ها در یک بازه زمانی سی ساله در دوران تیموریان ساخته شده‌اند.

هریک از دو مناره منارجنبان اصفهان دارای ۹ متر پهنا و ۱۷ متر بلندی هستند. کاشی‌کاری بنا با استفاده از کاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی انجام شده که زیبایی چشمگیری به آن بخشیده است. مقبره عمو عبدالله کارلادانی بر روی ایوانی با ارتفاع ۱۰ متر قرار دارد. هریک از ستون‌ها نیز با ارتفاع ۷ متر (در مجموع با ارتفاع ایوان، ۱۷ متر) بر روی این ایوان ساخته شده‌اند. در همین قسمت، بخشی وجود دارد که با یک رشته پلکان مارپیچ از طریق درگاهی کوچک به بام و مناره‌ها می‌رسد. گرچه اسناد و شواهد نشان می‌دهد که منارجنبان اصفهان مربوط به دوره تیموریان است اما ظاهر تک‌ایوانی بنا که به سبک مغول‌ها ساخته شده، نشان می‌دهد که در دوران صفویه تغییراتی در این بنا صورت گرفته است.

راز منارجنبان اصفهان چیست؟

اما راز منارجنبان اصفهان و سایر بناهای مشابه چیست؟ دقیقا چه عاملی باعث می‌شود که این مناره‌ها حرکت کنند. همیشه درمورد بناهای تاریخی اینچنینی یک سری افسانه‌ها و برخی توضیحات علمی وجود داشته. درمورد ویژگی منحصربه‌فرد منارجنبان اصفهان نیز به همین ترتیب است. برخی عقیده دارند علت حرکت کردن مناره‌ها، کرامت عمو عبدالله کارلادانی است. این موضوع آنچنان فراگیر شده که حتی دهخدا نیز در فرهنگ لغت خود به آن اشاره کرده است. در فرهنگ لغت دهخدا و به نقل از برخی بومیان این منطقه گفته شده که علت حرکت کردن مناره‌ها، تقوا و پارسایی عمو عبدالله و احترام و مقام بالایی است که این فرد داشته است.

اگرچه شواهد و اسناد علمی چیز دیگری می‌گویند. شواهد علمی نشان می‌دهد که علت حرکت منارهای منارجنبان اصفهان یک پدیده فیزیکی به اسم اثر دوپلر یا تشدید است. بر این اساس زمانی که یک جسم فیزیکی به حرکت درمی‌آید از خود انرژی آزاد می‌کند، این انرژی در اثر برخورد با جسم دیگر تشدید می‌شود و به این ترتیب جسم دوم نیز به حرکت درمی‌آید. هرچند فرآیند فیزیکی که در این شرایط اتفاق می‌افتد قدری پیچیده‌تر است. البته که نمی‌توان ادعا کرد این پدیده فقط در منارجنبان اصفهان دیده می‌شود، بناهای دیگری هم در سایر شهرهای دنیا وجود دارند که این ویژگی را داشته باشند. اما آنچه که منارجنبان اصفهان را از سایر این بناها متمایز ساخته، این است که با حرکت کردن یک مناره، نه فقط مناره دیگر، بلکه کل بنا به حرکت درمی‌آید. بنابراین باید گفت که این خاص‌ترین ویژگی بنای منارجنبان اصفهان است.

راز علمی منارجنبان اصفهان چطور کشف شد؟

در طول تاریخ افراد زیادی تلاش کردند تا پرده از راز منارجنبان اصفهان بردارند. بررسی‌ها و مطالعات بسیاری در این زمینه انجام شد و نتایجی نیز به دست آمد. اما هنوز موضوع به‌طور دقیق روشن نشده بود و ابهامات زیادی وجود داشت. تا اینکه فردی به نام حمید شاهین پور، سرپرست کمیته پژوهشی انجمن فناوری‌های بومی ایران با روش تازه‌ای شروع به مطالعه درباره این بنا کرد. حمید شاهین پور، علاوه‌ بر بررسی‌های معمول، شروع به انجام برخی مطالعات آزمایشگاهی نیز کرد. او نخستین فردی بود که به صورت کاملا علمی و آزمایشگاهی شروع به بررسی حرکت مناره‌های منارجنبان کرد.

در نهایت نتایج پژوهش‌های علمی او درمورد منارجنبان اصفهان بدین شرح است:

« هنگامی که دو نخ مشابه با طول مساوی داشته باشیم و انتهای این نخ‌ها را به یک نخ افقی ببندیم، دو آونگ کاملاً مشابه حاصل می‌شود. حال اگر یکی از نخ‌ها به نوسان درآید دیگری هم شروع به نوسان می‌کند. اما اگر یکی از نخ‌ها بلندتر شود در صورت نوسان، نخ دیگر دچار نوسان نمی‌شود. حال اگر وزن یکی با دیگری متفاوت باشد باز هم نوسان یکی منجر به اختلال در نوسان دیگری می‌شود. بر همین اساس می‌توان نتیجه گرفت که ارتعاش یک مناره می‌تواند به مناره‌های بعدی هم منتقل شود. »

موضوع دیگری که حمید شاهین پور در این مورد به آن اشاره کرده، این است که کلیه مناره‌هایی که در کشورهای مختلف جهان به این شکل به حرکت درمی‌آیند مربوط به معماری ایرانی-اسلامی هستند. بنابراین شاید بتوان مدعی بود که اساس چنین معماری منتسب به ایرانیان است.

جاهای دیدنی اطراف منارجنبان اصفهان

اگر برای بازدید منارجنبان اصفهان به سمت غربی این شهر رفتید، می‌توانید از اثر تاریخی دیگری که در این بخش از شهر اصفهان وجود دارد نیز دیدن کنید. آتشگاه اصفهان یا کوه آتشگاه یکی از بناهای تاریخی اصفهان و محل دفن طهمورث پیامبر است. البته این بنا در طول تاریخ به شکل‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفت. در زمان حمله اسکندر مقدونی به شهر اصفهان، تونل مخفی که از این بخش به سمت کهندژ اصفهان وجود داشت محلی برای نگهداری گنجینه‌ها و اشیای باارزش بوده تا به این ترتیب این گنجینه‌ها از دسترس سپاه اسکندر محفوظ بماند. علاوه‌بر این‌ها، کوه آتشگاه در برهه‌ای به عنوان پرستشگاه زرتشتیان نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. فاصله منارجنبان اصفهان تا کوه آتشگاه حدود ۴.۷ کیلومتر است که از طریق بلوار آتشگاه می‌توانید این فاصله را در کمتر از ۱۰ دقیقه با خودرو طی کنید.

چطور به منارجنبان برویم؟

برای رفتن به منارجنبان اصفهان باید به سمت غرب شهر اصفهان بروید. با وارد شدن به جاده اصفهان-نجف‌آباد پس از طی ۶ کیلومتر، در سمت راست جاده، بنای منارجنبان اصفهان نمایان می‌شود. لازم به ذکر است که بنا دارای پارکینگ است. بنابراین اگر با خودرو شخصی به اینجا رفتید، می‌توانید خودرو خود را در جای مناسبی پارک و بازدید خود را از بنا آغاز کنید.

زمان بازدید از منارجنبان اصفهان

بازدید از منارجنبان اصفهان همه روزه، به‌جز ایام سوگواری، از ساعت ۹ صبح تا ۱۸ امکان‌پذیر است. اما برای دیدن لرزش مناره‌ها، نخستین موردی که باید به آن توجه کنید این است که امکان حرکت‌دادن مناره‌ها توسط گردشگران وجود ندارد. مناره‌ها در ساعات مشخصی توسط متولیان خود بنا، به حرکت درمی‌آیند و شما می‌توانید این پدیده را مشاهده کنید. لرزش مناره‌های منارجنبان همه روزه در ساعت‌های ۱۰:۳۰، ۱۲، ۱۳:۳۰ و بعدازظهرها نیز در ساعت‌های ۱۵، ۱۶:۳۰ و ۱۸:۳۰ انجام می‌شود. جهت حفظ و نگهداری این اثر تاریخی ارزشمند، بهتر است از لمس مناره‌ها و فشار دادن آن‌ها خودداری کنید.

اقامت در اصفهان با هومسا

شما می‌توانید با اجاره ویلا و سوئیت در اصفهان به‌راحتی از منارجنبان و سایر جاهای دیدنی اصفهان دیدن کنید. اقامتگاه‌های بسیار زیادی در شهر اصفهان وجود دارد و به همین دلیل ممکن است کار انتخاب یک اقامتگاه مناسب برایتان کمی مشکل شود. شما می‌توانید با خیالی آسوده این کار را به تیم هومسا بسپارید. تیم هومسا در کنار شما است تا با معرفی و انجام کامل روند اجاره ویلا و سوئیت به صورت آنلاین، به شما کمک کند اقامتی امن، راحت و بدون دغدغه را تجربه کنید. کافی است وارد سایت هومسا شوید و در صفحه اصلی سایت نام شهر اصفهان را سرچ کنید. در این صفحه بهترین اقامتگاه‌های اصفهان به شما نمایش داده می‌شوند. می‌توانید با تنظیم فیلترهای مختلف، محدوده قیمت، مکان، تعداد اتاق‌ها و سایر ویژگی‌ها را انتخاب کنید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اقامتگاه موردنظر خود را پیدا و رزرو کنید.

همچنین اگر در سفر خود به شهر اصفهان علاقه‌مند به اقامت در اقامتگاه‌های بومگردی بودید می‌توانید با اجاره اقامتگاه بوم گردی در اصفهان از طریق سایت هومسا تجربه‌ای فوق‌العاده ارزشمند و به‌ یاد‌ماندنی در این شهر داشته باشید.

کلام آخر

در بین جاهای دیدنی اصفهان، منارجنبان یکی از محبوب‌ترین بناها است. این بنا که بر روی مزار یکی از عارفان قرن هفتم و هشتم هجری ساخته شده، با ویژگی خاصی که دارد، بسیار مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. منارجنبان اصفهان یکی از چندین منارجنبان‌ها در جهان است که البته همگی متعلق به دوره تیموریان است و به سبک ایرانی-اسلامی ساخته شده‌اند. اما ویژگی شاخص و متمایز این اثر این است که با حرکت‌دادن یک مناره، نه فقط مناره دیگر، بلکه کل بنا به حرکت درمی‌آید. این پدیده در هیچ یک از دیگر منارجنبان‌های دنیا دیده نمی‌شود و همین ویژگی باعث شهرت این بنای تاریخی در شهر اصفهان شده است.

اگر تابحال از منارجنبان اصفهان بازدید کرده‌اید تجربه‌های خود را زیر همین پست با ما و همراهان هومسا به اشتراک بگذارید.