سفری به روستای هورامان کردستان

روستای هورامان (یا اورامان)، یکی از زیباترین و تاریخی‌ترین مناطق کردستان ایران، در دل کوه‌های زاگرس جای گرفته است. این روستا که به «هزار ماسوله» نیز شهرت دارد، به دلیل معماری پلکانی، طبیعت بکر، آداب و رسوم کهن و مناظر شگفت‌انگیز، یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری در غرب کشور به شمار می‌رود.

البته لازم به ذکر است که روستای هورامان با منطقه اورامانات تفاوت دارد. هورامان یا اورامان، روستایی پلکانی از توابع شهرستان سروآباد در استان کردستان است. سروآباد از شمال به مریوان، از شرق به سنندج، از جنوب به کامیاران و کرمانشاه و از غرب به عراق محدود می‌شود. در واقع؛ منطقه اورامانات مجموعه‌ای از چندین روستا و شهرستان است و هورامان یکی از روستاهای این منطقه است. نام «اورامان» از دو بخش آور (آتش) و مان (مکان، سرزمین) ساخته شده و به معنی سرزمین آتش است.

منطقه اورامانات و روستای هورامان

منطقه اورامانات منطقه‌ای فرهنگی در غرب کشور بین دو استان کردستان و کرمانشاه واقع شده که دارای کوه‌ها و رودهای خروشان است. وجود این عوامل طبیعی دره‌هایی را شکل داده که ساکنان اورامانات، هزاران سال در تعامل با طبیعت زندگی کرده و این تعامل را می‌توان در باغ‌های پلکانی، معماری پلکانی، جشن‌ها و آیین‌های اصیل، صنایع‌ دستی منحصر بفرد منطقه و غیره مشاهده کرد.

 این محدوده شامل بیش از ۷۰۰ روستا، شهر و شهرستان از جمله سروآباد، قسمتی از سنندج و کامیاران در استان کردستان و شهرستان، پاوه در استان کرمانشاه و همچنین بخشی از آن مربوط به استان سلیمانیه در کشور عراق است. اورامانات بیست و ششمین اثر جهانی از ایران است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. پیش از این «منظر فرهنگی بم» و «منظر فرهنگی میمند» در این فهرست جای‌داده شده بودند.

وجه تسمیه روستای هورامان

درباره وجه تسمیه هورامان یا اورامان نظریه‌های زیادی وجود دارد که هریک زیبا و درخور این روستا هستند. برخی معتقدند که اورامان ترکیبی از دو کلمه “اهورا” و “مان” است که به سرزمین اهورامزدا اشاره می‌کند. برخی دیگر نیز معتقدند نام روستا متشکل از دو کلمه “هور” و “مان” ساخته شده و معنای سرزمین خورشید می‌دهد.

هورامان در فهرست میراث جهانی یونسکو

جاذبه‌های گردشگری هورامان

۱. معماری پلکانی روستا

خانه‌های سنگی هورامان به سبک پلکانی ساخته شده‌اند، به‌طوری‌که پشت‌بام یک خانه، حیاط خانه‌ای دیگر است. این معماری منحصربه‌فرد نه‌تنها زیبایی خاصی به روستا بخشیده، بلکه با شرایط اقلیمی کوهستانی منطقه نیز سازگار است.

۲. آرامگاه و مراسم پیر شالیار

آرامگاه پیر شالیار، یکی از عرفای برجسته کردستان، در این روستا قرار دارد. هر ساله در نیمه بهمن‌ماه، مراسم باشکوهی به نام «عروسی پیر شالیار» برگزار می‌شود که شامل آیین‌های مذهبی، دف‌نوازی، رقص‌های سنتی و نذری‌ دادن است. عروسی باستانی پیر شالیار هر سال در نیمه بهار و نیمه زمستان برگزار می‌شود. مراسم اصلی مربوط به نیمه بهمن‌ماه است و در سه روز جشن گرفته می‌شود. در این سه روز، مردان هورامانی پس‌از صرف ناهار، به پشت‌بام وسیع یکی از منازل رفته و هم‌زمان با نواختن ساز دف، رقص‌های گروهی و عرفانی می‌کنند.

در روز پایانی مراسم شرکت‌کنندگان به‌صورت گروهی به‌سمت آرامگاه پیر شالیار می‌روند و با ورود به محوطه آرامگاه کفش‌های خود را درآورده، بر زمین بوسه زده و سپس به زیارت مشغول می‌شوند. مردمی که حاجت دارند، تکه دستمالی را به دیوارها و درخت موجود در محوطه آویزان می‌کنند. سپس با نان و ماست، از آن‌ها پذیرایی می‌شود و به‌این‌ترتیب مراسم به پایان می‌رسد.

۳. رودخانه سیروان

رودخانه سیروان با طول حدود ۴۴۵ کیلومتری از بخش رزاب مریوان سرچشمه می‌گیرد، از دره اورامان عبور می كند و به رودخانه دیاله در عراق می پیوندد. یکی از جاذبه‌های طبیعی هورامان است. این رودخانه با آب زلال و طبیعت سرسبز اطرافش، مکان مناسبی برای استراحت و عکاسی محسوب می‌شود. پل تاریخی هورامان که بر روی رودخانه سیروان ساخته شده است، نمونه‌ای از معماری سنتی و مهارت مردمان این منطقه است. این پل در گذشته مسیر ارتباطی مهمی بوده است.

۴. چشمه و آبشار بل

یکی از شگفت‌انگیزترین چشمه‌های ایران، چشمه بل است که در نزدیکی هورامان قرار دارد. آب این چشمه از اعماق زمین با فشار زیاد خارج شده و یکی از مهم‌ترین منابع تأمین آب رودخانه سیروان به شمار می‌رود. آبشار بل نیز یکی از جاذبه‌های طبیعی این منطقه است. این آبشار در فصل بهار و تابستان بسیار پرآب و دیدنی است. بل نام روستایی در منطقه اورامان، مرکز کرمانشاهان است. آبشار بل که در کنار این روستا وقع شده است، با فشار زیاد از شکاف کوه بیرون میریزد و قابل شرب است. این آب به رود سیروان منتهی می شود.

۵. جنگل‌های بلوط و طبیعت بکر

هورامان با داشتن جنگل‌های انبوه بلوط، طبیعتی سرسبز و آب‌وهوای معتدل، به یکی از بهترین مقاصد طبیعت‌گردی و کوهنوردی در ایران تبدیل شده است.

6. دره ژاوه‌رود

دره ژاوه‌رود یکی از زیباترین دره‌های منطقه هورامان است که با رودخانه‌ای خروشان و طبیعت سرسبز، مکانی ایده‌آل برای پیاده‌روی و عکاسی است.

چگونه به هورامان برویم؟

اورامان روستایی قدیمی در دل استان کردستان است. این روستا در شهر سروآباد کردستان و جنوب شرقی مریوان قرار دارد و فاصله آن تا مریوان تنها ۳۶ کیلومتر است. برای دسترسی به روستای هورامان، چندین مسیر وجود دارد:

• از تهران: اگر از شهر تهران سفر می‌کنید وارد جاده ساوه به همدان شوید تا به همدان برسید. سپس وارد جاده سنندج شوید و مسیر خود را به سمت مریوان ادامه دهید. بعد از ۱۵ کیلومتر وارد خروجی نودشه و پاوه شوید. پس از ۳۵ کیلومتر رانندگی با استفاده از تابلوهای راهنما، جاده خاکی را به سوی اورامانات در پیش بگیرید. ۱۰ کیلومتر جاده خاکی را طی کنید تا به روستا برسید.
• از سنندج: ابتدا باید به شهر مریوان بروید (حدود ۱۳۵ کیلومتر)، سپس از مریوان مسیر جاده هورامان را در پیش بگیرید (حدود ۷۵ کیلومتر).
• از کرمانشاه: مسیر کرمانشاه به پاوه را طی کنید و سپس به سمت نودشه و هورامان حرکت کنید.

این جاده‌ها از میان کوه‌ها و دره‌های زیبای زاگرس می‌گذرند و مناظری حیرت‌انگیز را به نمایش می‌گذارند.

سخن پایانی

هورامان کردستان، با معماری منحصربه‌فرد، فرهنگ غنی و طبیعتی بکر، یکی از مقاصد گردشگری بی‌نظیر ایران است. اگر به دنبال سفری خاطره‌انگیز در دل کوه‌های زاگرس هستید، حتماً این روستا را در برنامه خود قرار دهید.

آیا شما تا به حال به هورامان سفر کرده‌اید؟ تجربه‌های خود را با ما به اشتراک بگذارید!