جنگلهای حرا در قشم

جنگل‌های حرا یکی از زیباترین و منحصر‌به‌فردترین جاذبه‌های طبیعی جزیره قشم و حتی ایران محسوب می‌شوند. این جنگل‌های سرسبز که در آب‌های شور رشد می‌کنند، نه تنها چشم‌اندازهای شگفت‌انگیزی را ایجاد کرده‌اند، بلکه زیستگاهی مهم برای گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی نیز به‌شمار می‌روند. در این مقاله، به معرفی این جنگل‌های شگفت‌انگیز و همچنین راه‌های دسترسی به آن‌ها می‌پردازیم.

جنگلهای حرا

جنگل‌های حرّای ایران در ۸ منطقه حفاظت شده ایران در سواحل خلیج فارس و دریای مکران می‌روید که کناره‌های شمالی و غربی جزیره قشم و جنگل نای‌بند استان بوشهر از مهم‌ترین آن‌ها هستند. به این گیاه در بندرعباس حرا، در بلوچستان تمر، در بوشهر گُرم و در بعضی از نقاط تول گفته می‌شود. به عربی نیز آن را شوری و شوره می‌نامند.

جنگلهای حرا در قشم یکی از 13 ذخیره‌گاه زیست کره ایران است که از طریق یونسکو به عنوان بخشی از دارایی زیست محیطی ایران ثبت شده است.

جنگل حرا قشم با وسعتی معادل ۸۲,۳۶۰ هکتار در سال ۱۳۵۱ به‌عنوان «منطقه حفاظت‌شده حرا» معرفی شد؛ سپس در سال ۱۳۵۴ با افزایش وسعت به ۸۵,۶۸۶ هکتار، عنوان پارک ملی را از آن خود کرد. تا اینکه این جنگل دیدنی قشم در سال ۱۳۵۶ به شبکه جهانی انسان و زیست‌کره یونسکو ملحق شد. این منطقه هم‌اکنون توسط اداره‌کل محیط زیست استان هرمزگان محفاظت می‌شود.

جنگل حرا شرایط اکولوژی مناسبی دارد و از همین رو زیستگاه پرندگان مهاجر مناطق گرمسیری نظیر حواصیل بزرگ، حواصیل هندی، کفچه نوک تیز، گیلانشاه، سلیم خاکستری، کاکائی است. همچنین انواع گوناگون پرندگان، آبزیان و دوزیستان نظیر انواع مارهای دریایی و ماهی‌ها و همین طور لاک‌پشت‌ها در این منطقه ساکن هستند. جالب است بدانید که ۸۰ درصد از آبزیان دریای خلیج فارس در این منطقه تخم‌ریزی می‌کنند. از آنجایی که پوست درختان حرا توانایی تصفیه آب شور را دارند، زیستگاهی ایده‌آل برای پرندگان مهاجر، ماهی‌ها، خرچنگ‌ها و سایر گونه‌های دریایی محسوب می‌شوند.

جنگل حرا همچنین با نام جنگل مانگرو (Mangrove forest) شناخته می شوند. جنگل‌های حرا با درختان همیشه‌سبز مانگرو، در مناطق جزر و مدی سواحل قشم رشد کرده‌اند. این درختان به نام علمی (Avicennia marina) شناخته می‌شوند که البته کلمه Avicennia از نام ابن سینا گرفته شده است. طبق افسانه‌های قدیمی گیاه حرا از اشک چشم آدم روییده است و دلیل آن هم روییدن و رشد کردن گیاهان آن منطقه در آب شور است. همچنین عده‌ای می‌گویند که گیاه حرا سوغاتی از هند بوده که در نزدیكی بندر لافت کاشته شده‌اند.

گیاه حرا

گیاه حرا بسیار شگفت انگیز است زیرا دانه های این گیاه روی درخت می‌روید و به نهال تبدیل می‌شود، سپس بر روی زمین افتاده و به درختی مستقل تبدیل می‌شود. جالب است بدانید که این گیاهان دارای گلبرگ‌های چند میلی متری هستند و هم چنین گل‌های آن ها اندازه کوچکی دارند.

جنگل حرا جذابیت منحصر به فردی دارد زیرا درختان سرسبز در آب فرورفته‌اند، سطح آب کاهش می‌یابد و گردشگران صحنه ای شگفت انگیز را مشاهده می‌کنند که انگار جنگلی از سطح آب بیرون زده است. دلیل علمی ظاهر شدن این صحنه جزر و مد آب است، در واقع هنگام جزر آب درختان از آب بیرون آمده و زمان مد آب درختان تا نیمه در آب فرو می‌روند.

این جنگل زیبا شامل درختان سرسبزی است که انگار در بین انبوهی از چوب رشد کرده‌اند. در واقع این چوب ها ریشه درختانی است که وارونه شده است و می‌توانند آب شور دریا را به آب شیرین تبدیل کنند، بدون آن که رشد آن‌ها متوقف شود. یکی از دلایل رشد خوب درختان جنگل حرا قشم شرایط آب و هوایی آن منطقه است چرا که آب و هوای استوایی باعث رشد درختان شده است. به همین دلیل ارتفاع درختان جنگل حرا حدودا ۳ تا ۶ متر است .هم چنین درختان حرا عمر زیادی می‌کنند و در همه فصل ها دارای شاخ و برگ سبز هستند به همین علت نام دیگر آن (جنگل همیشه بهار) است.

برگ درخت‌های حرا باریک و بیضی شکل می‌باشد و میوه این درخت مانند بادام است که در فصل تابستان می‌توان از آن استفاده کرد. جنگل‌های حرا با آب شور دریا و جزر و مد سال‌ها سازگاری خوبی دارند، بی دلیل نیست به آن‌ها مقاوم‌ترین گونه‌های گیاهی می‌گویند. گیاهان حرا دارای ریشه‌های کوتاهی هستند و ریشه‌های فرعی آن به سمت بالا می‌رود و ۳۰ سانتی‌متر رشد می‌کند. برگ های درختان حرا دوکی شکل هستند و رنگ سبز روشن دارند، اما بخش پایین آن ها به رنگ سفید و خاکستری است. گل های این درخت نیز بسیار ریز و طلایی رنگ بوده و عطر دل انگیزی دارند. میوه درختان حرا به خرک یا کنگ معروف است و به بادامی شکل هستند. این درختان دارای خواص و فواید ذیل هستند:

• سدی طبیعی در برابر فرسایش های طبیعی و طوفان های شدید هستند.
• یکی از منابع تغذیه دام و تامین علوفه برای دام هاست.
• پوست درخت حرا در درمان جذام موثر است.
• از شیره درون آوندهای درخت حرا برای رفع خشکی پوست استفاده می شود
• از این درختان در صنعت خمیر چوب و تولید چسب تخته استفاده می کنند.

جاذبه‌های گردشگری در جنگلهای حرا

قایق‌سواری: یکی از جذاب‌ترین راه‌های گشت‌وگذار در جنگل‌های حرا، قایق‌سواری در میان درختان است. هنگام مد، این جنگل‌ها به تالابی شگفت‌انگیز تبدیل می‌شوند که عبور از میان آن‌ها تجربه‌ای فراموش‌نشدنی خواهد بود.

پرنده‌نگری: این منطقه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پرندگان مهاجر شناخته می‌شود و بهترین زمان برای مشاهده آن‌ها فصل‌های پاییز و زمستان است.

عکاسی از طبیعت: چشم‌اندازهای زیبای جنگل‌های حرا، بازتاب درختان روی آب و پرندگان زیبای منطقه، سوژه‌های کم‌نظیری برای عکاسان طبیعت به شمار می‌روند.

سواحل جزیره قشم: نزدیکی جنگل حرا قشم به سواحل جزیره قشم، یکی از جاذبه‌های مهم برای گردشگران است. سواحل زیبا و صاف جزیره قشم، فرصتی برای استراحت، شنا در آب‌های آبی و تماشای غروب و طلوع آفتاب را فراهم می‌کند.

روستاهای اطراف: در اطراف جنگل حرا قشم، شهرستان‌ها و روستاهای زیبایی وجود دارند که امکان اقامت در آن‌ها وجود دارد. نمونه‌هایی از این شهرستان‌ها شامل بندرعباس، قشم، جاسک و روستاهایی مانند تخت، سوزا، هنگام و بندر سرگز است. از دیگرمناطق نزدیک به جنگل حرا قشم می‌توان به روستای هفت رنگو، روستای طبل و روستای سهیلی اشاره کرد. در این شهرستان‌ها و روستاها می‌توانید از فرهنگ و زندگی مردم محلی آگاه شوید و از طبیعت و مناظر زیبای آن‌ها لذت ببرید.

پارک ملی هرمز: پارک ملی هرمز که در نزدیکی جنگل حرا قشم قرار دارد، یکی از مناطق طبیعی زیبا و دیدنی است. این پارک ملی شامل کوه‌ها، دریاچه‌ها، جنگل‌ها و حیات وحش متنوع است. می‌توانید در این پارک ملی صعود به کوه‌ها، پیاده‌روی در مسیرهای طبیعی، مشاهده حیات وحش و عکاسی از طبیعت را تجربه کنید.

روستای لاشتان: روستای لاشتان که در فاصله نزدیکی از جنگل حرا قشم واقع شده است، یک روستای سنتی و زیبا است. این روستا با خانه‌های سنتی و فرهنگ محلی خود، یک مقصد منحصر به فرد برای گردشگران است. می‌توانید از زندگی روستایی، محصولات محلی و آداب و رسوم مردم این منطقه لذت ببرید.

اقامتگاه‌های بومگردی: در نزدیکی جنگل حرا قشم، اقامتگاه‌های بومگردی وجود دارند که به محیط طبیعی جنگل حرا قشم پرداخته‌اند. این اقامتگاه‌ها عموماً از ساختارهای سنتی و محلی برخوردار هستند. همگی تجربه‌ای بی‌نظیر از زندگی محلی و فرهنگ این منطقه را برای شما فراهم می‌کنند.

نکات بازدید از جنگلهای حرا در قشم

به دلیل آب و هوای گرم مناطق جنوبی ایران، پیشنهاد می‌کنیم بهترین زمان را برای سفر به جنگل حرا انتخاب کنید یعنی اواخر پاییز، زمستان و اوایل بهار که شرایط آب و هوایی منطقه بهتر است. وقتی به اسکله سهیلی جزیره قشم می‌روید، با تهیه بلیت می‌توانید با قایق‌های موتوری در بین و پیرامون جنگل حرا بگردید. بیشتر قایق رانان از بومیان محلی و اعراب ایرانی منطقه هستند و علاقه دارند با لهجه شیرین خود درباره منطقه با شما سخن بگویند.

پراکندگی جنگل حرا در منطقه میان بندر لافت تا روستای طبل است و در شمال غربی جزیره قشم تمرکز یافته است. جنگل حرا به سبب آنکه یک منطقه سرسبز در میانه خشکی و دریا در محدوده‌ای گرمسیری پدید آورده است، میزبان پرندگان مهاجر در فصل‌های سرد سال است. پس اگر علاقه مند به پرنده نگری و تماشای پرندگانی باشید که به طور عادی معمولا آنها را نمی بینید، پاییز و زمستان زمان مناسبی برای سفر به جنگل حرا است. حواصیل، مرغ دریایی، مرغ ماهی خوار، مرغ گل خوار و لک لک از این جمله پرندگان هستند.

برای بازدید از جنگل حرا به سبب قرار گرفتن آن در میان آب، نیاز به قایق سواری است. قایق‌های موتوری اسکله سهیلی با دریافت هزینه، ۶ نفر را به گردش در این منطقه می‌برند. حدودا ۱ ساعت زمان برای بازدید از جنگل حرا قشم نیاز است.

جنگل حرا هر ۶ ساعت یک بار جزر و مد اتفاق می‌افتد، پس اگر در آن زمان قایقی در آب حرکت کند ممکن است گیر بیفتد. البته مردم بومی و قایق ران ها از زمان جزر و مد آب اطلاع دارند، پس ساعت بازدید از جنگل حرا به زمان جزر و مد آب بستگی دارد و معمولا ساعت بازدید از جنگل حرا ساعت ۸ صبح تا ۷ شب است.

راه‌های دسترسی به جنگلهای حرا

فاصله از قشم تا جنگل حرا حدودا ۶۰ کیلومتر است. برای بازدید از جنگل‌های حرا، چندین مسیر مختلف وجود دارد:
1. از طریق بندر لافت: این بندر یکی از بهترین نقاط برای ورود به جنگل‌های حرا است. قایق‌هایی از این بندر به‌سمت بخش‌های مختلف جنگل حرکت می‌کنند.
2. از طریق اسکله سهیلی: روستای سهیلی یکی از مهم‌ترین نقاط دسترسی به جنگل‌های حرا است. اسکله این روستا محل اصلی حرکت قایق‌های گردشگری به این منطقه است.
3. از طریق بندر پل و بندر خمیر: اگر از سرزمین اصلی قصد بازدید دارید، می‌توانید از بندر پل یا بندر خمیر با قایق‌های محلی خود را به این جنگل‌های شگفت‌انگیز برسانید.
4. با استفاده از تورهای گردشگری: بسیاری از تورهای طبیعت‌گردی، برنامه‌هایی برای بازدید از جنگل‌های حرا دارند که شامل حمل‌ونقل، راهنما و قایق‌سواری است.

نتیجه‌گیری

جنگل‌های حرا در قشم یکی از زیباترین و منحصربه‌فردترین جاذبه‌های طبیعی ایران هستند که تجربه‌ای بی‌نظیر از طبیعت‌گردی را برای گردشگران فراهم می‌کنند. اگر به دنبال سفری ماجراجویانه و آرامش‌بخش در میان طبیعت هستید، بازدید از این جنگل‌های زیبا را در برنامه خود قرار دهید. چه با قایق‌سواری در میان درختان، چه با تماشای پرندگان و یا عکاسی از مناظر دیدنی، جنگل‌های حرا تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای شما رقم خواهند زد.

فراموش نکنید بعد از زیبایی های جنگل حرای قشم، می توانید از جذابیتهای اقامتگاه های بومگردی جزیره قشم بهره مند شوید. به منظور آشنایی با اقامتگاه های جزیره قشم کلیک کنید!