تخت جمشید ؛ این شکوه پابرجا

تخت جمشید، این بنای باستانی به قدمت 2500 سال، نماد شکوه و عظمت ایران باستان و یکی از جاذبه‌های گردشگری شیراز است. زمانی که از تمدن ایرانی سخن به میان می‌آید، اولین تصویری که در ذهن بسیاری از ما نقش می‌بندد، نقش و نگارهای تخت جمشید است. سلسله شکوهمند هخامنشی با سردمداری کوروش بزرگ، یکی از مهم‌ترین امپراتوری‌های جهان باستان محسوب می‌شود که مایه فخر و مباهات ما ایرانیان است و سرمایه‌ای عظیم از جنس تمدن و غرور ملی برایمان به یادگار گذاشته است. کاخ تخت جمشید یکی از شاهکارهای معماری ایران در عصر باستان است و هنر اصیل سرزمین پارس را نشان می‌دهد. ما در این مقاله به تمام جزئیات معماری تخت جمشید که از جاهای دیدنی شیراز است پرداخته‌ایم و شما را با تمام کاخ‌ها و زیبایی‌های این مکان آشنا خواهیم کرد؛ پس تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

شیراز با جاذبه‌های فراوان و دیدنی که در دل خود جای داده است، یکی از پرترددترین شهرهای توریستی ایران محسوب می‌شود. از باغ ارم گرفته تا آرامگاه سعدی هرکدام پر از شکوه و جذابیت است.

معرفی تخت جمشید

تمام جهان، تخت جمشید را نماد تمدن ایران زمین می‌دانند و با گذشت سالیان فراوان، همچنان از شکوه و عظمت این دوران از تاریخ ایران انگشت به ‌دهان مانده‌اند. بنای عظیم تخت جمشید در نزدیکی شهر مرودشت در استان فارس قرار دارد. این بنا در زمان خود زبانزد همگان بوده و نظیرش در جهان وجود نداشت. کاخی با معماری باشکوه که نشان‌دهنده عظمت و قدرت پادشاهان در عصر ایران باستان بود و تمام جهانیان آرزوی دیدنش را داشتند. در حال حاضر آثاری مانند ستون‌ها و سرستون‌ها، کتیبه‌ها، نقش برجسته‌ها، کاخ‌ها و دروازه‌هایی از آن زمان در محوطه تخت جمشید باقی مانده است که جزو مشهورترین آثار تمدن جهان به‌حساب می‌آیند. همین موضوع سبب شده است گردشگران داخلی و خارجی فراوانی در طول سال به «سرزمین پارسه» سر بزنند و از شکوه و عظمت این بنای باستانی شگفت‌زده شوند.

ساخت بنای تخت جمشید، حدود ۲۵ قرن پیش و در دامنه کوه‌های رحمت، توسط داریوش هخامنشی آغاز شد و طبق اطلاعات موجود در کتیبه‌ها، حدود 120 سال طول کشید. معماران، هنرمندان و کارگران فراوانی از تمام جهان برای ساخت بنای تخت جمشید داوطلب شدند و این بنای حیرت‌انگیز توسط مردان و زنان بی‌شماری ساخته شد. البته این قسمت جذاب ماجرا نیست؛ آنچه تخت جمشید را ارزشمندتر می‌کند، نحوه رفتار پادشاهان هخامنشی با کارگران ساخت جمشید و پرداخت حقوق و مزایای مناسب به‌ازای زحمت آن‌ها است. در واقع رفتار شایسته و فرهنگ برجسته حاکمان هخامنشی باعث شده است که شهرت تمدن ایران باستان در جهان چندبرابر شود.

سرزمین پارسه یا همان محوطه تخت جمشید بسیار بزرگ است و بخش‌های مختلفی دارد. محوطه مسطح میانی و اضلاع جنوب، شرق و جنوب غربی این محوطه، بناها و کاخ‌های تخت جمشید را در آغوش کشیده‌اند. در همان قسمت ورودی محوطه، مجموعه پلکانی وجود دارد که بعد از گذشتن از آن، به فضای وسیع‌تری می‌رسید. در ادامه به بررسی قسمت‌های مختلف محوطه تخت جمشید می‌پردازیم.

اطلاعات بازدید از تخت جمشید

بیشتر ما ایرانیان وطن‌دوست آرزو داریم حداقل یک بار از تخت جمشید، نماد شکوه و عظمت ایران بازدید کنیم. بنابراین به دنبال آن هستیم که در اولین فرصت مانند روزهای تعطیل در نوروز و روزهای تعطیل رسمی برنامه‌ای برای بازدید از پرسپولیس بچینیم. همین موضوع این ایام را به شلوغ‌ترین زمان‌ها در تخت جمشید تبدیل کرده است. در واقع ممکن است هنگام بازدید در این زمان‌ها به‌دلیل ترافیک بالا در قسمت ورودی مجموعه و شلوغی محوطه تخت جمشید و همچنین موزه، کمی از کیفیت بازدید شما کاسته شود. درنتیجه تا جایی که می‌توانید، روزهای خلوت میان هفته و روزهای غیر تعطیل را برای بازدید از مجموعه تخت جمشید انتخاب کنید. شما می‌توانید در بیشتر روزهای سال از مجموعه تاریخی تخت جمشید بازدید کنید.

تنها در روزهای تعطیل به مناسبت عزاداری‌های مذهبی، سیزدهم فروردین ماه و روزهای خاص این مجموعه تعطیل و در سایت رسمی اطلاع‌رسانی می‌شود. طی سال‌های گذشته برنامه‌های ویژه‌ای نظیر نمایش نور و صدا هنگام غروب خورشید در محوطه تخت جمشید اجرا می‌شد که برای بسیاری از بازدیدکنندگان جذاب و دیدنی بود. در صورتی که شما هم علاقه‌مند به دیدن این نمایش‌ها هستید، می‌توانید با استعلام‌گرفتن از مجموعه پیش از بازدید، از زمان دقیق برگزاری این مراسم در طول سال باخبر شوید. ناگفته نماند برای بازدید از موزه تخت جمشید و شرکت در برنامه نور و صدا باید هزینه جداگانه بپردازید و بلیط مجزا تهیه کنید.

✔️ساعت بازدید از تخت جمشید

ساعات بازدید از بنای تخت جمشید در نیمه اول سال از ساعت 8 صبح تا 19 بعد از ظهر و در نیمه دوم سال از ساعت 8 صبح تا 17:30  بعد از ظهر می‌باشد. هزینه ورود به مجموعه تخت جمشید نیز برای گردشگران ایرانی معادل 5 هزار تومان و برای گردشگران خارجی معادل 50 هزار تومان می‌باشد. توجه داشته باشید که بازدید از سایر بخش‌های مجموعه تخت جمشید مانند موزه تخت جمشید و شرکت در برنامه نور و صدا نیاز به پرداخت هزینه جداگانه‌ای دارد.

بهترین زمان بازدید از تخت جمشید

تخت جمشید دارای محوطه بازی است؛ از این رو بازدید از آن در فصل‌های گرم سال که ممکن است تابش آفتاب در آن آزاردهنده باشد، چندان توصیه نمی‌شود. بهترین زمان برای سفر به تخت جمشید و بازدید از این بنای عظیم نیمه دوم سال تا اواخر ماه فروردین است.

اگر هم قصد بازدید از تخت جمشید در ماه‌های گرم سال را دارید، بهتر است ساعات ابتدایی روز یا ساعات انتهایی روز که هوا خنک‌تر است را جهت بازدید انتخاب کنید. در نظر داشته باشید که اگرچه بازدید از تخت جمشید در فصل‌های سرد سال توصیه می‌شود، با این حال پس از غروب خورشید محوطه تخت جمشید به واسطه نزدیکی به کوه‌ها سرد می‌باشد. از این رو بهتر است لباس گرم به همراه خود داشته باشید. در روزهای ابری نیز که تابش مستقیم خورشید وجود ندارد می‌‌توان به بازدید از تخت جمشید پرداخت.

توجه داشته باشید که روزهای تعطیل رسمی و روزهای انتهایی هفته به دلیل آن که ازدحام مسافران برای بازدید از تخت جمشید زیاد است، ممکن است مجبور شوید ساعات زیادی را در شلوغی و ترافیک بمانید و این امر ممکن است لذت بازدید شما از تخت جمشید را کم کند. بنابراین تا جای ممکن بهتر است بازدید از تخت جمشید را به روزهای میانی هفته و روزهای غیر تعطیل موکول کنید. امکان بازدید از تخت جمشید در تمامی روزهای سال وجود دارد، اما در برخی از تعطیلی‌های خاص مثل سیزده به در، عزاداری‌های مذهبی و برخی دیگر از تعطیلات خاص، مجموعه تعطیل بوده که البته تعطیلی آن‌ها اطلاع‌رسانی می‌شود.

مسیر دسترسی به تخت جمشید

مجموعه کاخ های تخت جمشید در ۵۷کیلومتری شهر شیراز و در شمال شهر مرودشت قرار گرفته است. مجموعه کاخ تخت جمشید در دامنه‌ کوهی به نام رحمت واقع شده است که از نظر معنوی برای ایرانی‌ها اهمیت زیادی داشته و این تقدس در آثاری از بناهای تاریخی آن نواحی هم دیده می‌شود. شما برای بازدید از تخت جمشید باید به مرودشت بروید که در ۴۰کیلومتری شیراز قرار دارد. بعد از اینکه به مرودشت و نزدیکی پاسارگاد رسیدید، باید از یک خیابان 7کیلومتری در قسمت شمالی شهر بگذرید تا به کاخ‌های پارسه برسید. اگر می‌خواهید از تهران به سمت مرودشت بروید، باید بدانید که تخت جمشید حدود ۹۳۰ کیلومتر با این شهر فاصله دارد.

دلیل نام گذاری تخت جمشید

پس از حمله اسکندر مقدونی به شهر باستانی هخامنشی، تا مدت‌ها نام این مکان فراموش شده بود و اطلاعاتی از آن در دسترس نبود. با اینکه یونانیان آن را «پرسای» یا «شهر پارسیان» می‌نامیدند؛ اما همین نام نیز در طول زمان‌های مختلف و طبق کتاب‌های تاریخ یونانی که از این شهر صحبت کرده‌اند، ثابت نبود. «‌پرسپولیس» و «پرسپتولیس» از جمله دیگر نام‌هایی است که یونانیان به بناهای باقی‌مانده از زمان هخامنشیان نسبت داده‌اند و اروپائیان هنوز هم از این نام برای تخت‌جمشید استفاده می‌کنند. پرسپولیس یا پرسه‌پولیس در زبان یونانی به‌معنی مردمان شهرپارسی است. بعدها فردوسی در شاهنامه خود و در توصیف یکی از پادشاهان هخامنشی گفت که جمشید یکی از پادشاهان زیبارو و عادل سرزمین فارس بود که نوروز را به پا می‌داشت و به مدت 700 سال بر ایران پادشاهی کرد.

همچنین گفت که اورنگ یا تخت شاهی او به‌قدری بزرگ بود که غول‌های عظیم‌الجثه او را به دوش می‌کشیدند. چندین سال بعد از حمله اعراب، دقیقاً زمانی که یاد و خاطره سلسله هخامنشیان کم‌رنگ شده بود، نشانه‌هایی در سرزمین پارسی یافت شد که شبیه به توصیفات فردوسی از پادشاهی جمشید بود. این نشانه‌ها مربوط به تصاویر حکاکی‌شده‌ای از تخت شاهی روی دست مردم و کتیبه‌هایی به خط میخی بودند. از آنجایی که در آن زمان توانایی خواندن خط میخی را نداشتند، تصویرهای حکاکی‌شده را کنار توصیفات و نوشته‌های فردوسی گذاشتند و با توجه به شباهت آن‌ها با یکدیگر، به این نتیجه رسیدند که این منطقه همان اورنگ جمشیدی ا‌ست که فردوسی از آن صحبت کرده است. بعدها که باستان‌شناسان توانستند از راز‌ورمز کتیبه‌های خط میخی حکاکی رمز‌گشایی کنند، نام پارسه را روی آن کتیبه‌ها خواندند و فهمیدند که نام اصلی این شهر همان پارسه بوده است.

تاریخچه ساخت تخت جمشید

تخت جمشید 2500 سال پیش، یعنی سال ۵۱۸ پیش از میلاد ساخته شد. دستور ساخت کاخی عظیم در کوه‌های اطراف مرودشت توسط داریوش اول، سومین پادشاه هخامنشیان صادر شد؛ اما مراحل ساخت عمارت‌ها و مجسمه‌های تخت جمشید زمان زیادی طول کشید و در دوره پادشاهان بعدی نیز ادامه داشت. درواقع ساخت هریک از کاخ‌های موجود در محوطه تخت جمشید در زمان یکی از پادشاهان هخامنشی انجام شد. عظمت و جلال بناهای تخت جمشید به‌قدری است که باعث شگفتی طراحان و مهندسان در تمام اعصار و دوره‌ها شده  و همچنان ادامه دارد؛ به طوری که بسیاری از آن‌ها معتقدند ساخت چنین مجموعه‌ای باشکوه حتی در زمان کنونی و با وجود امکانات گسترده نیز ساده نیست. طبق کتیبه‌های باقی‌مانده از هخامنشیان در مکان‌های مختلف تخت جمشید، بسیاری معتقدند که هدف داریوش بزرگ از ساخت چنین بنایی عظیم این بود که نمادی از ایران باستان مترقی به‌جا بگذارد.

کارگران زیادی طی چند سال برای ساخت عمارت‌ها و کاخ‌های تخت جمشید، کوه‌های مرودشت را کندند و سطوح کوهپایه‌ای را هموار کردند. سنگ اصلی‌ترین ماده در ساخت بنای کاخ تخت جمشید بود که از انواع مختلف آن با مقاومت‌های گوناگون استفاده ‌شد. یکی از مهم‌ترین موضوعات در ساخت تخت جمشید، تراشیدن سنگ‌ها و صیقلی‌کردن آن‌ها در قطعات بزرگ و حمل آن‌ها به ارتفاعات است که توجه مهندسان، معماران و طراحان امروزی را جلب کرده است. با آنکه ساخت و تکمیل کاخ‌های تخت جمشید تا اواخر حکومت هخامنشیان همچنان ادامه داشت؛ اما بخش زیادی از بناها در زمان داریوش اول، خشایارشا و اردشیر اول ساخته و تزئین شدند. طی چندین سال این کاخ‌های مجلل و تزئین‌شده محل سکونت پادشاهان هخامنشی بود و تا امروز همچنان جزو برجسته‌ترین و ماندگارترین اسناد تاریخی ایران باستان به حساب می‌آیند. انتخاب کوه‌های اطراف مرودشت نیز توسط داریوش اول، با توجه به موقعیت مکانی کوه نسبت به طلوع و غروب خورشید، جلگه‌های سرسبز در محیط اطراف آن و قرارگرفتن این منطقه در مسیر راه شاهی، بسیار هوشمندانه بوده است.

متاسفانه بنای تخت جمشید طی سال‌های اخیر آسیب‌های زیادی را متحمل شد و بارها این محوطه را مرمت کردند. به‌عنوان مثال، در سال‌ ۱۳۰۹ یک گروه باستان‌شناس آمریکایی به بازسازی تخت جمشید پرداختند؛ به این صورت که طی عملیات خاک‌برداری، کتیبه‌ خشایارشا را کشف کردند و به این ترتیب توانستند کاخ ملکه خشایارشا را شناسایی کنند. چند سال بعد یعنی در سال ۱۳۱۴، یک گروه آلمانی بازسازی بخشی از کتیبه‌ها و استحکام بنای کاخ‌ها و ستون‌های کاخ آپادانا را آغاز کردند. این بازسازی تا سال ۱۳۱۹ ادامه پیدا کرد که در نتیجه آن، آثار و کتیبه‌های بسیاری از این منطقه کشف شد. تعداد زیادی از این آثار کشف‌شده در موزه تخت جمشید و بخشی از آن‌ها در موزه ملی ایران نگه‌داری می‌شوند. البته تعداد آثار مربوط به این دوره که از کشور خارج شده و در موزه‌ها و کتابخانه‌های اروپا و آمریکا نگه‌داری می‌شوند نیز کم نیست. با این حال تدابیر امنیتی و حفاظتی زیادی برای محافظت بیشتر از محوطه تخت جمشید و آثار باستانی موجود در آن در سال‌های اخیر اندیشیده‌اند و بازسازی بخش‌های مختلف آن هم‌چنان ادامه دارد.

بیشتر بخوانید: آرامگاه حافظیه شیراز

نمادها در معماری تخت جمشید

همانطور که می‌دانید در معماری تخت جمشید و بقایایی که اکنون از آن باقی مانده است نمادهای زیادی بر روی سنگ‌ها حکاکی شده که هر یک برای ساکنان این مجموعه دارای معنا و مفهوم خاصی بوده است. از جمله این نمادها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• نماد گاو

در بخش‌های مختلف تخت جمشید از حکاکی گاو استفاده شده است. در دوران باستان گاو به معنای ماه بوده که معنای آغاز بهار، حاصلخیزی و باروری را داشته است. گاو همچنین القاکننده مفهوم پایداری بوده که همین امر سبب شده در ساخت کاخ‌ها و ستون‌ها از این نماد به مراتب استفاده شود. به عنوان مثال در قسمت ورودی دروازه ملل مجسمه‌های سنگی دو گاو بالدار که دارای چهره دو مرد با کلاه بابلی و ریش هستند وجود داشته که نماد محافظان الهی کاخ بوده است.

• نماد عقاب

نشان پرچم ایران باستان عقاب زرین بوده است. همچنین نقش شاهین که بر پرچم هخامنشیان وجود داشته می‌تواند نمادی از اهورامزدا باشد.

• نماد شیر

شیر دارای مفهوم خورشید و برآمدن است. در نقش‌های برجسته تخت جمشید از نماد شیر گاوشکن استفاده شده است که شاید به معنای آن است که خورشید و روشنایی برآمده و ماه فرو می‌رود. شیر همچنین نماد تابستان گرم و دخالت در شروع فصل‌ها می‌باشد.

• نماد فروهر

فروهر نمادی از یک خورشید بالدار بوده که می‌تواند نشان‌دهنده اهورا مزدا باشد. نماد فروهر از آشور و مصر اقتباس شده است. از این رو همراه با پیکر انسان به معنای آشور و بدون پیکر انسان به معنای خورشید است.

• گل نیلوفر آبی

در کتیبه‌ها و نقش‌های برجسته تخت جمشید نماد گل نیلوفر آبی نیز بسیار وجود داشته که در میان ملت‌های باستانی جهان نیز مشترک است. گل نیلوفر آبی در میان همه ملت‌ها به معنای مینو بوده است. در واقع باستانیان باور داشتند که غنچه‌های گل نیلوفر آبی در صبح شکوفا شده و در غروب بسته می‌شود. بنابراین می‌تواند نشان شادی باشد. در سنگ‌نگاره‌های تخت جمشید تنها جایی که می‌توان غنچه نیلوفر آبی را دید در دست پادشاهان بوده که نمادی از صلح و شادی است. دوازده گلبرگ گل نیلوفر آبی نیز نمادی از 12 ماه سال و الهه آب آناهیتا می‌باشد.

• نماد گلنار

از دیگر سنگ نگاره‌های تخت جمشید می‌توان به تصویر گلنار پارسی اشاره کرد که در دست یکی از پادشاهان قرار دارد. گلنار پارسی می‌تواند نشانه صلح و دوستی باشد.

• نماد سرو مهر

یکی از آیین‌های محبوب در میان ایرانیان باستان آیین مهر بوده که در طی آن تمامی صفات خوب را به خداوند نسبت می‌‌دادند. همچنین یکی از جشن‌های باقیمانده از آیین مهر نیز جشن یلدای کنونی است. نماد سرو مهر نیز آورنده همین پیام است.

داستان حمله اسکندر به تخت جمشید

اسکندر مقدونی نامی آشنا برای ما ایرانیان که پایان جلال و عظمت تخت جمشید را رقم زد و پایانی تلخ به یادگار گذاشت. ۳۳۴ سال قبل از میلاد مسیح، اسکندر مقدونی با سپاهی بزرگ به ایران حمله کرد و قصد تصرف پادشاهی هخامنشی را داشت. زمانی که اسکندر و سپاهیانش به ایران رسیدند، به غارت کاخ‌های تخت جمشید و منازل مردم پرداختند. وی قسمت‌های شرقی کاخ خشایارشا را به آتش کشید و آتش به سایر نقاط نیز سرایت کرد. به این صورت پایانی تلخ برای امپراطوری شکوهمند هخامنشی و تخت جمشید عظیم رقم خورد و بخش‌های وسیعی از کشور نابود شد.

داستان پیدا کردن تخت جمشید

داستان پیدایش تخت تخمشید به 518 سال قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد. زمانی که داریوش بزرگ هخامنشی صخره بزرگی در شمال‌ غرب کوه مهر دید، آن را برای احداث یک کوشک شاهانه برگزید. شاید فکر کنید که داریوش این مکان را کاملاً اتفاقی انتخاب کرد؛ اما به اعتقاد توماس و.لنتس (Thomas W. Lentz)، کارشناس تاریخ هنر آمریکایی، محاسبات نجومی اساس انتخاب جایگاه و جهات کوشک اولیه بوده است. به این صورت که در روزهای مشخصی از سال، محور تابش خورشید با محورهای عرضی و طولی تخت‌ جمشید مرتبط می‌شود. علاوه بر این به‌دلیل شرایط خاص اقلیمی و طبیعی حاکم بر منطقه، این کاخ در دشتی پنهان میان کوه‌های بلند و دژگونه واقع شده و در جلگه مسیر جاده شاهی قرار دارد. در شرق این جلگه، دریاچه تاشک (طشک)، کوهستان‌های مرتفع در شمال، ارتفاعات زرقان در جنوب و حسین‌کوه در غرب قرار دارد.

در اطراف این منطقه پرتگاه‌های بلند، غارهای بزرگ و کوچک عمیق، دیوارهای پرشیب، طبقات کنگره‌ای و پله‌ساز و تخت‌گاه‌های وسیع در ارتفاعات، آب‌های گوارا و جوشان، چراگاه‌های وسیع،‌ جان‌پناه‌های طبیعی و هزاران عوامل طبیعی شرایط خاص و منحصربه‌فردی را برای را برای این منطقه رقم زده است.

مراحل ساخت و ساز تخت جمشید

اقدامات ساختمانی تخت جمشید با دستور داریوش بزرگ آغاز شد. از آنجایی که زمین این منطقه بخش بزرگی از یک دامنه نامنظم سنگی بود، سازندگان می‌بایست در قدم اول، زمین را بر اساس نقشه معماران تا ارتفاع مشخصی بتراشند. نتیجه این عمل، به‌دست‌آمدن سطحی صاف بود؛ در ادامه گودی‌ها و حفره‌های باقی‌مانده با خاک و تخته سنگ پر می‌شدند. بدین ترتیب قسمتی از نمای کاخ با تراشیدن صخره طبیعی شکل گرفت. نمای بخش دیگر برگرفته از دیگر تخته‌سنگ‌های چندضلعی است که بدون ملات روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. شاید از خود بپرسید که چگونه می‌توان آن تخته‌سنگ‌های عظیم‌الجثه را بدون ملات روی هم نگه داشت؟ باید بگوییم که مهندسان و سازندگان آن زمان در اقدامی هوشمندانه، از بست فلزی برای روی‌هم نگه‌داشتن این سنگ‌های بزرگ استفاده کردند. البته در حال حاضر بیشتر این بست‌ها ربوده شده‌اند و دیگر اثری از آن‌ها نیست.

سازندگان این بنا برای تأمین سنگ‌های مدنظرشان سراغ سنگ آهکی خاکستری از کوه‌ها و تپه‌های اطراف مو سنگ‌های آهکی سیاه شبیه به مرمر از کان‌های مجدآباد در 40کیلومتری غرب تخت جمشید کنونی می‌رفتند. به منظور تأمین آب شرب، یک آب‌انبار بزرگ شبیه به چاه با عمق 24 متر در دامنه کوه مهر کنده شد. فرآیند صاف‌شدن صخره‌ها و پرشدن گودی‌ها چند سال به طول انجامید. پس از تخت‌شدن زمین، پایه تخت جمشید بنا شد. در همین دوران شبکه فاضلاب نیز شکل گرفت. به این صورت که آبراهه‌هایی در دامنه کوه مشرف به تخت جمشید ساختند؛ اما نکته جالب توجه درباره این آبراهه‌ها، وصل‌بودن یک سر آن‌ها به خندق بزرگی در پشت دیوار شرقی است تا آب باران از آن خندق در جویبارهایی در جنوب و شمال صفه جاری شود و خطر ویرانی در اثر سیل به حداقل برسد.

علاوه بر این، آبراهه‌های زیرزمینی روی صفه نیز ایجاد کردند تا آب باران از طریق ناودان‌ها به درون آن‌ها بریزد. این ناودان‌ها با آجر و ملات قیر شبیه لوله بخاری ساخته و درون دیوارهای خشتی گذاشته شده بودند. آب ناودان از زیر دیوار جنوبی به دشت و خندقی در آنجا راه می‌یافت. برخی از این آبراهه‌ها هنوز هم در تخت جمشید دیده می‌شوند. البته این حساب‌کتاب دچار مشکل شد و بعدها با پرشدن خندق، قسمت بزرگی از برج و باروی شرقی از بین رفت‌وآب به درون کاخ‌ها راه یافت.

مرمت های انجام شده در تخت جمشید

از گذشته تاکنون بنای تخت جمشید بارها مرمت و بازسازی شده است. حتی در همان دوران در حین ساخت و پس از آن نیز بنای پرسپولیس بازسازی و مرمت شد. از آنجایی که رگه‌هایی در سنگ‌های به‌کاررفته در ساخت بنا وجود داشت، همان زمان ساخت بخشی از تخت جمشید مرمت شد. همچنین مرمت‌هایی پس از ساخت تخت جمشید انجام شد که بعضی از خرابی‌های پس از ساخت را پوشش داد. یکی دیگر از مرمت‌های صورت‌گرفته در تخت جمشید، مربوط به سال ۱۳۰۹ توسط گروهی از موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو بود. همان‌طور که پیش‌تر نیز به این موضوع اشاره کردیم، با خاک‌برداری ساختمان‌های جنوب شرقی تخت جمشید در زمان مرمت، کتیبه خشایارشا کشف شد که به‌دنبال آن، کاخ ملکه خشایارشا یافت شد.

اریک اشمیت باستان شناس آلمانی در سال ۱۳۱۴ ادامه مرمت‌ها را بر عهده گرفت و کاخ صد ستون و خزانه را خاک‌برداری کرد. مرمت کتیبه بارهام، استحکام‌بخشی دیواره‌های خشتی کاخ‌ها و پایه ستون‌های کاخ آپادانا بخشی از مرمت‌های انجام‌شده توسط اریک اشمیت و همکارانش بود. حفاری‌ها در تخت جمشید و بازسازی آن تا سال ۱۳۱۹ ادامه یافت. در این زمان کتیبه‌ها و بخش‌های مهم و ارزشمندی از این بنای بی‌نظیر کشف شد که برخی از آن‌ها در موزه تخت جمشید و موزه ملی ایران و برخی دیگر در کشورهای آمریکایی و اروپایی نگه‌داری می‌شود. مرمت‌ها در تخت جمشید ادامه یافتند و سبب شدند که این بنا به شکل امروزی و کنونی باقی بماند.

بخش های مختلف کاخ جمشید

1. کاخ‌های تخت جمشید

در همان ابتدای ورود به شهر پارسه، دو ردیف پلکان قرینه به چشم می‌خورد که شبیه دستانی خم‌شده از آرنج هستند و مهمانان را تا آخرین قدم برای رسیدن به دروازه ملل همراهی می‌کنند. این پله‌ها به کاخ دروازه ملل یا همان دروازه خشایارشا منتهی می‌شوند. ورودی اصلی و دو خروجی کاخ دوازه ملل به‌صورت طرحی از مردان بال‌دار و گاوهایی با سر انسان هستند. باقی‌مانده‌های کاخ کوچک دروازه ملل، شما را به کاخ آپادانا فرا می‌خواند و جذابیت این مجموعه را چندبرابر می‌سازد. در ادامه به معرفی کاخ‌های مهم پرسپولیس می‌پردازیم.

• کاخ دروازه کشورها

اولین کاخی که قصد داریم به معرفی آن بپردازیم، کاخ دروازه کشورها است که به نام‌های کاخ دروازه ملل و دروازه خشایارشا هم شناخته می‌شود. این کاخ درواقع یک اتاق مربعی شکل با ۴ ستون است و در سه طرف آن درگاه‌های سنگی بسیار بزرگی وجود دارد که با مجسمه‌های بزرگ سنگی تزئین شده‌اند. مجسمه‌هایی به شکل گاو که صورتی از یک مرد با ریش و موهای بلند دارند و با تاجی بر سر جذابیت این سه درگاه را بیش از پیش کرده‌اند. اگر به تخت جمشید بروید، می‌توانید باقی‌مانده‌های این مجسمه‌ها را ببینید و به عظمت آن پی ببرید.

• کاخ آپادانا، اتاق انتظار برای دیدن پادشاه

بعد از عبور از دروازه کشورها، وارد کاخ آپادانا خواهید شد؛ یکی از اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین کاخ های تخت جمشید، کاخ آپادانا است. این کاخ به فرمان داریوش برای برگزاری مراسم‌های بزرگ و مهم مانند جشن نوروز یا پذیرش نماینده‌های کشورهای وابسته ساخته شده بود. درواقع افرادی که برای ملاقات با پادشاه به تخت جمشید می‌آمدند، باید از دروازه کشورها عبور می‌کردند و سپس وارد کاخ آپادانا می‌شدند. به همین دلیل اگر به دیوارهای ورودی کاخ آپادانا نگاهی بیندازید، حکاکی‌هایی را می‌بینید که تصویر مردمانی با لباس‌های مختلف را خواهید دید که با هدایایی در دست در حال رفتن به محضر پادشاه هستند. اگر به نحوه لباس پوشیدن افراد روی حکاکی‌ها دقت کنید، می‌توانید قومیت‌های مختلف را به‌راحتی تشخیص دهید. کاخ آپادانا در ارتفاعی حدود 5 متر بالاتر از دروازه کشورها ساخته شده است؛ چراکه در زمان‌های گذشته خانه‌های چندطبقه و برج‌های بلند امروزی وجود نداشتند و کاخ‌های مرتفع نشانه‌ای از شکوه و جلال امپراتوری به‌حساب می‌آمد.

72 ستون پایه‌های کاخ آپادانا را تشکیل می‌دادند که امروزه فقط ۱۴ ستون از آن‌ها باقی مانده است. ستون‌های ایوان کاخ به شکل استوانه‌ای و ته ستون‌های میانی همگی مربع هستند. از لحاظ ارتفاع نیز همین قدر بگوییم که زمان نگاه‌کردن به بالاترین نقطه آن، کلاه از سرتان میفتد؛ چراکه بلندترین آن‌ها حدود ۲۰متر ارتفاع دارد و بلندترین ستون‌های تخت جمشید محسوب می‌شوند. سرستون‌هایی به شکل شیر غران افسانه‌ای و گاو دو سر ابهت خاصی به این کاخ بخشیده است. تالار اصلی کاخ آپادانا در ابعاد ۶۰ در ۶۰متر ساخته شده است. ۳۶ ستون برای پایدارماندن سقف چنین سالن عظیمی تعبیه شده بود که در ۶ ردیف ۶تایی قرار داشتند. همچنین برای آنکه رفت‌وآمد میان کاخ های تخت جمشید راحت‌تر صورت گیرد، راه‌های ارتباطی زیادی بین آن‌ها برقرار کرده بودند. مانند پله‌هایی که در قسمت جنوب غربی این کاخ تخت جمشید قرار داشت و به‌نوعی پل ارتباطی بین کاخ آپادانا و کاخ دیگری به نام تچرا بود. همین نظم و ترتیب به‌کاررفته در ساخت تخت جمشید باعث جاودانه‌شدن و حیرت‌انگیزبودن این مکان شده است.

بیشتر بخوانید: نارنجستان قوام

• کاخ صدستون، محل جمع شدن سپاهیان

کاخ صد ستون، دومین کاخ تخت جمشید از لحاظ بزرگی است و بعد از کاخ آپادانا قرار دارد. خشایارشا دستور ساخت این کاخ را صادر کرد و اتمام پروژه در زمان اردشیر اول صورت گرفت. کاخی با مساحت ۴۷۰۰ مترمربع که 2 متر پایین‌تر از کاخ آپادانا قرار دارد. از آنجایی که روی درگاه شمالی این کاخ نقش‌های حکاکی‌شده از صد سرباز وجود دارد، بسیاری معتقدند که این کاخ محلی برای دیدار سربازها و سلحشوران با پادشاه بوده است. البته نظریاتی هم وجود دارد که این مکان به‌دلیل وسعت زیادش کاربری خزانه داشته است. همان طور که از نام این کاخ مشخص است، تالار مرکزی آن صد ستون دارد که در ۱۰ ردیف ۱۰تایی چیده شده‌اند و ۱۴متر ارتفاع دارند.  از آنجایی که ستون‌های به‌کاررفته در این کاخ از جنس چوب بوده‌اند، در آتش‌سوزی از بین رفتند و متاسفانه چیزی از آن‌ها باقی نمانده است. تنها چیزی که از این کاخ باقی مانده، دو سرستون به شکل گاو دو سر است که آن هم در سال ۱۹۳۰ به شیکاگو برده شد.

• کاخ تچر، خانه زمستانی تخت جمشید

یکی دیگر از کاخ‌های باشکوه تخت جمشید، تچر است که به دستور داریوش کبیر بنا شد. درواقع روی یکی از کتیبه‌های به‌جامانده از این کاخ چنین جمله‌ای نوشته شده است:

«من داریوش این تچر را ساختم»

اما کلمه تچر به چه معناست؟ «تچر» یا «تچرا» به معنی خانه زمستانی است. دستور ساخت این کاخ تخت جمشید را داریوش بزرگ صادر کرد؛ ایوان و پلکان سنگی جنوبی توسط خشایارشا و پلکان سنگی غربی توسط اردشیر دوم بنا شد. این کاخ روی سکویی که 5.2 متر بالاتر از کاخ آپادانا قرار دارد، ساخته شده و تالار اصلی آن مستطیلی شکل است. داخل این تالار نیز ۱۲ستون وجود دارد که در سه ردیف چهارتایی قرار گرفته‌اند.

از آنجایی که چیزی از ستون‌های کاخ تچر باقی نمانده، می‌‌توان نتیجه گرفت که جنس آن‌ها از چوب بوده است. با این حال زمانی که از باقی‌مانده‌های این کاخ بازدید می‌کنید، می‌توانید قدم‌زدن پادشاهان بزرگ هخامنشی در این مکان را متصور شوید و حس و حال عجیب و منحصربه‌فرد این فضا را عمیقا حس کنید. به کاخ تچر کاخ آینه هم گفته می‌شود؛ چراکه سنگ‌های به‌کاررفته در ساخت آن در مقایسه با سایر کاخ‌ها بسیار صاف و صیقلی است. همچنین می‌توانید کتیبه‌های ارزشمندی از داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر دوم را در این کاخ مشاهده کنید. حتی سنگ‌نوشته‌هایی از دوران بعد از هخامنشیان نیز در این کاخ دیده شده است که به زبان پهلوی نوشته شده‌اند.

• کاخ سه درگاهی یا تالار شورا

کاخ سه‌درگاهی یا تالار شورا، یکی دیگر از کاخ های تخت جمشید است که در مقابل پله‌های شرقی کاخ آپادانا ساخته شده است. این کاخ نسبت به دیگر کاخ‌ها کوچک است و از آنجایی که در بخش مرکزی پرسپولیس قرار دارد، به‌عنوان کاخ مرکزی هم شناخته می‌شود. دلیل نام‌گذاری این کاخ نیز به‌دلیل وجود سه درگاه برای ورود به تالار آن بازمی‌گردد. طبق نقش برجسته‌ها و حکاکی‌هایی موجود روی دیوارهای کاخ، حدس می‌زنند که از این سالن برای ملاقات پادشاه با بزرگان کشور و جلسات مشورت استفاده می‌شد. به همین دلیل یکی دیگر از نام‌های این کاخ نیز «تالار شورا» است.

• کاخ «ه»، تحول سنگتراشی تخت جمشید

کاخ «ه» یکی از متفاوت‌ترین کاخ‌های تخت جمشید است که متاسفانه نشانه‌های کوچک و کمی از آن باقی مانده است؛ اما با کمی دقت در سنگ‌های تراشخورده محوطه این کاخ، می‌توان به تفاوت زیاد آن با سایر کاخ‌های تخت جمشید پی برد. این موضوع تا حدودی نشان‌دهنده این است که کاخ «ه» با فاصله زمانی زیادی نسبت به دیگر کاخ‌های تخت جمشید ساخته شده است. چراکه تغییرات در طول چندین سال ‌و پیشرفت معماری در گذر زمان امری کاملاً طبیعی و بدیهی است که در این کاخ به چشم می‌خورد.

• کاخ هدیش، کاخ اختصاصی خشایارشا

کاخ هدیش یا کاخ اختصاصی خشایارشا، یکی از مهم‌ترین کاخ های تخت جمشید است که حدود ۲۵۵۰ مترمربع مساحت دارد. وجود نقش خشایارشا روی درگاه‌های بزرگ این کاخ و کتیبه سه زبانه‌ای از او بر فراز ایوان کاخ هدیش، از مشخصه‌های جالب‌توجه کاخ هدیش است. کلمه «هدیش» به معنای «جای بلند» است و همین نام‌گذاری، عظمت و شکوه این کاخ در زمان خودش را نشان می‌دهد. اتاق مرکزی این کاخ ۳۶ ستون و دو درگاه بزرگ دارد. بسیاری معتقدند که آتش‌سوزی تخت جمشید از همین مکان آغاز شده است. چراکه گفته می‌شود خشایارشا معبدی را در آتن به آتش کشیده بود و همین موضوع، کینه‌ای را در دل مردم آتن انداخت. به همین دلیل و برای جبران این کینه، سوزاندن تخت جمشید را از این کاخ آغاز کردند.

• کاخ ملکه

طبق اطلاعات موجود در کتیبه‌های به‌جامانده از دوران هخامنشی، کاخ ملکه اولین کاخی بود که توسط خشایارشا ساخته شد. کاخی در نزدیکی خزانه و پله‌های جنوبی کاخ هدیش که در زمان شروع حفاری‌های تخت جمشید، چیز زیادی از آن باقی نمانده بود. از آنجایی که باستان‌شناسان به مکانی برای اقامت نیاز داشتند، مجبور شدند که یکی از کاخ‌ها را بازسازی کنند تا به محلی مناسب برای اسکان آن‌ها تبدیل شود. به همین دلیل کاخ ملکه برای بازسازی و اقامت باستان شناسان انتخاب شد. امروزه این کاخ به موزه و دفتر اداری تخت جمشید تبدیل شده است.

• کاخ جی

یکی از کاخ‌های تخت جمشید که دیگر چیزی از آن باقی نمانده، کاخ جی است. این کاخ که به گفته برخی مورخین نیایشگاه بوده، در جنوب کاخ آپادانا، شرق کاخ تچر و شمال کاخ خشایارشا قرار داشته است. بر اساس برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند پلکان این کاخ به تصاویر سربازان و خدمه حامل ظروف و غذا منقوش بوده است؛ اما بعدها آن قسمت به جنوب حیاط کاخ تچر برده‌ شده است.

2. کوه رحمت و مقبره‌های آن

اگر به شمال شرقی چاه سنگی در نزدیکی کاخ صد ستون بروید، بقایای عمارتی با آثاری به‌جامانده از آرامگاه سنگی را می‌بینید که بسیار رازآلود و در عین حال جذاب است. این بنای ایوان‌دار را روی سکویی ساخته‌اند که تمام سنگ‌های آن بدون ملات روی هم قرار گرفته‌اند. در شرق بنا نیز می‌توانید آرامگاه حجاری‌شده‌ای را ببینید که شکل صلیبی دارد. بسیاری از باستان‌شناسان معتقدند که شکل صلیبی آن را از روی آرامگاه‌های نقش رستم برداشته‌اند. البته به دلایل نامعلوم، بازوی پایین صلیب نیمه‌کاره رها شده است. پادشاهان و مردم زمان هخامنشیان معتقد بودند که پیکر انسان نباید پس از مرگ با عناصر پاک و مقدس سه‌گانه یعنی آب، خاک و آتش ترکیب شود و آن‌ها را آلوده کند؛ درنتیجه به‌دنبال راه‌های دیگری برای دفن مردگانشان می‌رفتند. مومیایی‌کردن اجساد در دخمه‌های زرتشتی، آرامگاه‌های سنگی، استودان‌ها و صندوق‌های سنگی بزرگ گزینه بهتری نسبت به دفن پیکر مردگان در خاک یا سوزاندن آن‌ها بود. استودان‌ها نیز محلی برای تجمع استخوان‌های مردگان بودند که در دامنه کوه شرقی تخت جمشید قرار داشتند و امروزه بقایای آن‌ها را کشف کرده‌اند.

برخی از پادشاهان هخامنشی ازجمله داریوش هخامنشی و پسر و نوه‌های وی، برای ساختن مقبره‌های سنگی‌شان نقش رستم را انتخاب کردند؛ اما بگذارید به مقبره‌های داخل محوطه تخت جمشید هم نگاهی بیندازیم. دو قبر سنگی مانند مقبره‌های نقش رستم نیز در دخمه شمالی واقع در تخت جمشید کنده شده است. همچنین دخمه دیگری در جنوب تخت جمشید کشف کرده‌اند که سه قبر سنگی در آن وجود دارد. در جنوب محوطه نیز آرامگاه نیمه‌کاره دیگری دیده شده است. از آنجایی که طرح‌های برجسته و کتیبه‌ای شبیه آرامگاه داریوش روی این مقبره وجود دارد، باستان‌شناسان را درباره صاحب مقبره دچار اختلاف نظر کرده است. برخی معتقدند این آرامگاه به داریوش سوم تعلق دارد و برخی دیگر آن را محل دفن اردشیر دوم می‌دانند. آرامگاه شمالی ساده و بدون نقوش برجسته است و به احتمال زیاد به اردشیر سوم تعلق دارد.

بیشتر بخوانید: مقبره کوروش

3. آبراهه های تخت جمشید

یکی از عجایب‌ تخت جمشید، سیستم لوله کشی آب و فاضلاب آن است که از جالب توجه‌ترین نکات معماری آن محسوب می‌شود. به این صورت که میان خیابان‌ها، آبراهه‌هایی حفاری شده بودند تا آب باران را جمع‌آوری کرده و آب‌های جاری در آن‌ها را از مسیر مشخصی از داخل کانال‌ها هدایت کنند. اما به‌صورت کلی؛ باتوجه به معماری این آبراهه‌ها و دیگر بناهای تخت جمشید مانند معماری کاخ‌ها، تزئینات داخلی، محوطه‌سازی پرسپولیس، سبک شهرسازی، تفکیک مناطق مسکونی از سکونتگاه شاهی و طراحی کلی این یادگار ارزشمند، باید تاکید کنیم که با توجه به معیارهای امروزی و پس از گذشت بیش از ۲۵۰۰ سال، تخت جمشید نشان‌دهنده گذشته پرافتخار ایران باستان است.

4. موزه تخت جمشید

موزه تخت جمشید قدیمی‌ترین و کهن‌ترین موزه ایران است که بعد از بازسازی کاخ ملکه تغییر کاربری داد و به‌شکل امروزی درآمد. نام دیگر موزه تخت جمشید، موزه هخامنشی است که در سال ۱۳۱۱ و به همت پروفسور هرتسفلد، رهبر کاوش‌های تخت جمشید تأسیس شد. زمانی که وارد موزه تخت جمشید شوید، تزئینات داخلی با ساروج قرمز، توجه‌تان را جلب می‌کند. این رنگ با توجه به ساختار باستانی بنا و استفاده زیاد هخامنشیان از آن در تزئینات داخلی تخت جمشید به‌صورت نمادین انتخاب شده است. همان طور که کمی پیش‌تر نیز اشاره کردیم، ساخت کاخ ملکه در زمان پادشاهی خشایارشا انجام شده و شامل یک تالار اصلی و تعداد زیادی اتاق می‌شود. این تالار 4 ورودی دارد و تمام این ورودی‌ها با نقش‌ونگارهایی زیبا از خشایارشا و خدمه همراهش و نقوشی حیرت‌انگیز از شیر و هیولاهای باستانی زینت داده شده‌اند.

همچنین نقش برجسته‌ای از پادشاهان بزرگ هخامنشی وجود دارد که همگی از روی نمونه‌های کشف‌شده در محوطه طراحی شده‌اند. علاوه بر ورودی، دیوارهای داخلی کاخ نیز از این طراحی‌ها برخوردارند و در میان آن‌ها، می‌توان طراحی‌هایی از دوران ساسانی نیز یافت. سقف تالار اصلی این کاخ با ۱۲ ستون چوبی نگه داشته شده است که روی هر کدام از ستون‌ها، تندیس‌های گاو دو سر دیده می‌شود. دو سنگ بزرگ و یک‌پارچه که ارتفاع هر یک به 8 متر می‌رسد و حدود 70 تن وزن دارند، در دو طرف ایوان وسیع قسمت ورودی موزه تخت جمشید قرار گرفته‌اند. این سنگ‌ها از محوطه تخت جمشید کشف شده‌اند و نمونه‌ای از سنگ‌های بزرگ به‌کار رفته در بنای کاخ‌ها هستند. تمام اشیای داخل موزه هخامنشی، از همان منطقه و کاخ های تخت جمشید کشف شده است. یکی از اشیای قابل توجه در موزه تخت جمشید، بخشی از پای مجسمه مرمر و پرده سوخته کشف‌شده از محوطه پرسپولیس است.

بخش‌های مختلف موزه

در موزه تخت جمشید نه تنها آثار تاریخی دوران هخامنشی وجود داشته بلکه آثار تاریخی از دیگر دوره‌ها نیز در آن یافت می‌شود. موزه تخت جمشید دارای بخش‌های مختلفی بوده که از جمله این بخش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• تالار پیش از تاریخ

در تالار پیش از تاریخ یافته‌های باستان شناسان‌ از منطقه تخت جمشید وجود داشته که مربوط به دوران‌های حکومتی قبل از هخامنشیان می‌باشد. از جمله این یافته‌ها می‌توان به انواع ابزار سنگی، ظروف سفالی و مجسمه‌های سفالی اشاره کرد. برخی از این آثار باستانی دارای قدمتی چند هزار ساله بوده و به دوره هزاره چهارم مربوط می‌شوند. در دیوار جنوبی این تالار یک نقش برجسته از انسانی بالدار حک شده و در دیوار شرقی آن یک قالب گچی از کتیبه کرتیر که مربوط به دوران ساسانی است وجود دارد.

• تالار هخامنشی

مهم‌ترین بخش موزه تخت جمشید تالار هخامنشیان بوده که آثار باستانی مربوط به این دوره باشکوه در آن وجود دارد. آثار باستانی کشف شده از منطقه تخت جمشید تنها بخشی از یافته‌های باستان شناسی در این منطقه بوده و بسیاری از این آثار هنوز هم کشف نشده‌اند. در ضمن بسیاری از یافته‌های باستانی کشف شده در این منطقه در موزه‌های آمریکا و اروپا وجود دارد.

از جمله مهم‌ترین آثاری که در تالار هخامنشی موزه تخت جمشید می‌توان مشاهده کرد مهره‌های چشم، لوح‌های گلی با خط میخی، بخش‌‌هایی از تندیس‌های سنگی حیوانات، گلدان‌های سفالی، ظروف سفالی، ابزار جنگی، خنجر و… بوده است. در این بخش پرده سوخته‌ای با قدمت 2500 ساله وجود داشته و کتیبه‌های خشایار شاه و گل میخ‌های زرین نیز به چشم می‌خورد. اشیا خارج از ویترین موجود در بخش هخامنشی این موزه نیز شامل تندیس نیم‌رخ یک شاهزاده هخامنشی، پیکره سنگی دو گاو، شیپور مفرغی، مجسمه نیمه تمام سگ و مجمر فلزی می‌باشد.

• تالار اسلامی

بخش دیگری از موزه تخت جمشید تحت عنوان تالار اسلامی شناخته شده که آثار به دست آمده از حکومت‌های اسلامی ایران و به ویژه صفویان در آن یافت می‌شود. اشیای موجود در این بخش موزه عمدتا شامل آثار کشف شده از شهر اصطخر بوده که شامل ظروف سفالی تزیین شده با خطوط کوفی، ظروف سفالی نقش برجسته، ظروف شیشه‌ای، شیشه‌های رنگی و دو لنگه در چوبی با تزیینات خطوط کوفی می‌باشد.

5. ساختمان خزانه شاهی

یکی دیگر از بخش‌های مهم مجموعه تخت جمشید ساختمان خزانه شاهی بوده که به دستور داریوش کبیر ساخته شده است. این بخش از مجموعه تخت جمشید مساحتی در حدود 10400 متر داشته که در آن دو تالار بزرگ قرار دارد. این تالارها دارای 99 و 100 ستون بوده که در آن‌ها حیاط‌های روباز، راهرو و تعداد اتاق نیز وجود داشته است. در ساختمان خزانه نیز خشت‌های گلی پیدا شده است که اطلاعات زیادی در رابطه با نوع پرداخت دستمزد به کارگران و حقوق کارگران وجود دارد.

6. دروازه نیمه تمام

از جمله مهمترین بناهای تخت جمشید می‌توان به دروازه نیمه تمام اشاره کرد. این دروازه از لحاظ ظاهری بسیار شبیه به دروازه ملل بوده که در بخش‌های غربی و شرقی آن دو اتاق بزرگ برای اقامت نگهبانان وجود داشته است. طی مطالعات انجام شده بر روی مجموعه تخت جمشید باستان‌شناسان به این نتیجه رسیدند که معماران قصد داشتند تا برای دروازه نیمه تمام نیز از شمایل یک گاو بالدار بزرگ استفاده نمایندکه البته این تصمیمات با حمله اسکندر به مرودشت و ویران شدن تخت جمشید هیچگاه اجرا نشد و ساخت دروازه نیمه تمام ماند.

بیشتر بخوانید: ارگ کریمخان شیراز

علاوه بر این، دیگر آثار باقی‌مانده از زمان هخامنشیان و کمی بعدتر نظیر ابزار آلات ساخت‌وساز، توپی چرخ ارابه، دهانه اسب مفرغی، ریتون‌های سفالی و ظروف کشف‌شده از زیر خاک نیز در این موزه به نمایش درآمده‌اند. یکی دیگر از جالب توجه‌ترین اشیای موجود در موزه، مجسمه‌های دو زن هستند که قدمتی نزدیک به دوران مصر باستان دارند و در محوطه تخت جمشید کشف شده‌اند. در حال حاضر بیش از 5000 عدد اشیای یافت‌شده در محوطه تخت جمشید و اطراف آن درون موزه هخامنشی وجود دارد که همگی ازجمله آثاری هستند که شاخص و جالب توجه هستند. البته اشیایی که در این موزه به نمایش درمی‌آیند، حدود ۱۷۰ اثر هستند که به مرور زمان و به‌صورت متناوب با یکدیگر جابه‌جا می‌شوند. درنتیجه می‌توانید چندین بار به تماشای این موزه بروید و هر بار با اشیایی جدید و جذاب روبه‌رو خواهید شد. در موزه تخت جمشید علاوه بر آثار تاریخی دوران هخامنشیان، آثار دیگری از زمان‌های پیش و پس از این دوره نیز به نمایش در آمد‌ه‌اند که آن‌ها نیز از همین منطقه کشف شده‌اند.

کلام آخر

تخت جمشید، این بنای باستانی و شکوهمند نماد غرور و عظمت آریایی است و همواره مایه فخر ما ایرانیان بوده است؛ باید توجه کنیم که بخشی از تاریخ و اعتبار ملی ما با تخت جمشید و دوران هخامنشی گره خورده است و هر یک از ما به‌عنوان یک ایرانی وظیفه داریم تمام تلاشمان را در جهت محافظت از این بنای ارزشمند به کار گیریم. خوشحال می‌شویم نظرات و خاطرات شیرینتان از تخت جمشید را در قسمت‌ نظرات با ما و همراهان هومسا به اشتراک بگذارید.