جاهای دیدنی اطراف یزد ؛ سیر و سفری جذاب و تاریخی

اگر بخواهیم درباره‌ی تمام دیدنی‌های اطراف یزد سخن بگوییم، مجالی برای گفتن از آثار تاریخی شهرستان‌های دیگر استان یزد باقی نمی‌ماند. حالا که مهم‌ترین آثار تاریخی یزد را معرفی کردیم، می‌خواهیم چند جای دیدنی اطراف شهر یزد را هم به شما معرفی کنیم. شاید در مسیر رسیدن به شهر یزد از این جاذبه‌ها هم گذر کنید و سری به آن‌ها بزنید.

شهرهای اطراف یزد مانند اردکان، تفت، مهریز، فهرج، میبد و غیره درست مانند خود یزد پر از جاهای دیدنی و تاریخی هستند. کافی است چند روزی وقت بگذارید و از تماشای تاریخ پرافتخار این مرز و بوم لذت ببرید.

1. مسجد جامع فهرج

یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی فهرج، مسجد جامع آن است که طبق نظر مورخان، یکی از نخستین نقاط سکونت ایرانی‌ها بوده است. با وجود این‌که عمر دقیق مسجد جامع فهرج مشخص نیست، اما باستان‌شناسان آن را مربوط به اوایل ظهور اسلام می‌دانند. بر همین اساس، می‌توان گفت که این مسجد، قدیمی‌ترین مسجد ایران است که ویژگی‌های معماری‌اش سبب شده تا در بین گردشگران به شهرت برسد. این مسجد را می‌توان یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی اطراف یزد به حساب آورد.

آدرس مسجد جامع فهرج

بزرگراه یزد-بافق، روستای فهرج، مسجد جامع فهرج

2. کویر کاراکال فهرج

یکی از زیباترین جاهای دیدنی اطراف یزد در پاییز، کویر کاراکال است و به خاطر آب‌و‌هوای خوبی که در پاییز دارد، در این فصل مورد استقبال گردشگران قرار می‌گیرد. کاراکال نام گربه‌ای است که در این کویر زندگی می‌کرده است و به همین نام هم مشهور شده است. تفریحاتی که در این کویر می‌توانید تجربه کنید شامل: شترسواری، سافاری، موتورسواری و پیاده‌روی در نخلستان می‌باشد.

تماشای ستارگان در سیاهی شب می‌تواند یکی از جذابیت‌های این کویر باشد. این کویر در شهر فهرج یزد قرار گرفته است و هرساله میزبان گردشگران زیادی است.

آدرس کویر کاراکال

استان یزد، شهر بافق، روستای صادق آباد

3. چاپارخانه میبد

یکی دیگر از جاهای دیدنی اطراف یزد چاپارخانه‌ی میبد است. این چاپارخانه مکانی برای حفاظت از امانت‌های دولتی و نامه‌ها و پیام‌های مهم در دوره‌ی قاجار بوده است. به همین دلیل معماری آن را شبیه به یک دژ ساخته‌اند. درون بنا، اتاق مخصوص رئیس چاپارخانه، اتاق نگهبان‌ها و پیک‌ها و محل نگهداری اسب‌ها به چشم می‌خورد. این مکان در حقیقت یکی از مهم‌ترین مراکز پستی و چاپاری گذشته بوده که در مسیر راه باستانی ری-کرمان قرار داشته است. نام این بنای تاریخی در سال ۱۳۷۹ به فهرست آثار ملی ایران پیوست.

آدرس چاپارخانه میبد

استان یزد، شهرستان میبد، بلوار قاضی میرحسین، جنب کاروانسرای شاه عباسی

4. نارین قلعه میبد

شهرهای قلعه‌ای که در گوشه و کنار ایران دیده می‌شوند، یادگارهایی از دوران باستان هستند که در واقع تاریخ شهرسازی را به تصویر می‌کشند. نارین قلعه، پس از ارگ بم، بزرگ‌ترین شهر قلعه‌ای و خشتی ایران است که در میبد جای گرفته است. این شهر نیز مانند ارگ بم، شکوه و عظمت و زیبایی چشم‌گیری دارد و هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کند.

نارین قلعه روی مرتفع‌ترین تپه‌ی میبد بنا شده و به تمام شهر میبد اشراف دارد. بخش‌هایی از این بنای چند هزار ساله در طول تاریخ و بر اثر عوامل طبیعی و انسانی تخریب شده و دیگر قسمت‌های آن، همچنان محکم و استوار ایستاده‌اند. نام این بنای تاریخی که یکی از باشکوه‌ترین جاهای دیدنی اطراف یزد است در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس نارین قلعه میبد

استان یزد، شهرستان میبد، میدان شهرداری، بلوار امام

5. برج کبوترخانه میبد

برج کبوترخانه، جلوه‌ای از هوش و ذکاوت پیشینیان ما است. این برج که مکانی برای پناه گرفتن پرندگان بوده، کارآیی بسیار زیادی در صنعت کشاورزی آن دوران داشته به این صورت که فضولات پرندگان در این مکان جمع می‌شده و به عنوان کود به زمین‌های کشاورزی منتقل می‌شده است. برج کبوترخانه‌ی میبد، هشت متر ارتفاع و ۴۰۰۰ لانه‌ی کبوتر دارد. معماری این برج، برگرفته از معماری اصیل یزد است و ظاهری استوانه‌ای دارد. نام این اثر تاریخی را در سال ۱۳۶۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت کرده‌اند.

آدرس برج کبوترخانه میبد

استان یزد، شهرستان میبد، بلوار بسیج، جنب فرمانداری

6. یخچال خشتی میبد

یکی از جاهای دیدنی اطراف یزد که از آن برای تولید و نگهداری یخ استفاده می‌شده، یخچال خشتی میبد است. فضای داخلی این یخچال‌ها سه قسمت داشت که شامل دیوار سایه انداز، حوضچه تولید یخ و مخزن یخ تقسیم می‌شد. یکی از خاص‌ترین ویژگی‌های این یخچال‌ها این است که در ساخت آن تنها از خشت و گل استفاده می‌شده است و این کار برای جلوگیری از ورود گرما و خروج سرما، این گونه ساخته شده است. قدمت این بنا به دوره صفویه بر می‌گردد. یخچال خشتی میبد در شهر میبد یزد قرار دارد.

آدرس یخچال خشتی میبد

استان یزد، میبد، بلوار قاضی میرحسین، روبه‌روی کاروان‌سرای شاه عباسی و چاپارخانه

بیشتر بخوانید: کویرهای ایران

7. باغ صدری تفت

یکی از شهرهای خوش آب و هوای استان یزد، شهر تفت است که در میان کوه‌های سنگی قرار گرفته است و به دلیل داشتن باغ‌های انار آن، چشم انداز زیبایی را رقم زده است. باغ صدری یکی از جاهای دیدنی تفت است که در دوره‌ی زندیه و به دستور صدرالعلماء، حاکم تفت ساخته شده است. این عمارت  بلندترین بادگیر تفت را دارد. باغ صدری به باغ نمیر نیز شهرت یافته و بیش از ۴۰۰ سال قدمت دارد. عمارت باغ صدری دارای معماری اصیل یزد بوده و بادگیر آن، وظیفه‌ی تهویه‌ی هوای داخل عمارت را بر عهده داشته است.

در سال ۱۳۷۸، خانواده میزانیان از نوادگان صدرالعلماء، این باغ را به شهرداری تفت فروختند. این باغ دو عمارت تابستان‌نشین و زمستان‌نشین دارد که قسمت تابستان‌نشین آن در حال حاضر تبدیل به یک هتل رستوران شده؛ متأسفانه این تغییر کاربری به گونه‌ای بوده که روی ظاهر عمارت اثر گذاشته و از جلوه‌ی تاریخی آن کاسته است ولی با این وجود همچنان در لیست جاهای دیدنی اطراف یزد می‌درخشد.

آدرس باغ صدری تفت

استان یزد، شهرستان تفت، خیابان امام خمینی، محله‌ی گلابدان، باغ صدری

8. غار شگفت یزدان اردکان

آتش مقدس پیش از آن که به آتشکده ورهرام یزد برده شود، حدود سی سال در غار شگفت یزدان یا اشکفت یزدان نگهداری می‌شد. این غار باستانی از جمله غارهای مقدس زرتشتیان است که مسیری بسیار صعب‌العبور دارد.

درون غار چند حوض کوچک و بزرگ و آثاری از یک ساختمان به چشم می‌خورد. فضای درونی غار به قدری بزرگ است که هزاران نفر را می‌توان در آن جا داد. خاکسترهای زیادی که کف غار ریخته، بیانگر حضور آتش مقدس است که سالیان دراز، مهمان این غار بوده است.

در قرن اول هجری قمری، زمانی که مسلمانان وارد ایران شدند، زرتشتیان برای حفاظت از آتش مقدس خود، آن را به غار شگفت یزدان بردند تا در مکانی امن از آن محافظت کنند. این آتش تا سال ۱۳۲۵ شمسی در این غار محافظت شد و سپس به آتشکده‌ی بهرام یا همان آتشکده‌ ورهرام یزد انتقال یافت. زمین‌شناسان می‌گویند که زمان شکل‌گیری این غار مربوط به دوره‌ی چهارم زمین‌شناسی است. این غار یکی از جاهای دیدنی اطراف یزد است که با وجود مسیر سخت و صعب‌العبور آن، همچنان گردشگران زیادی را به سمت خود می‌کشاند.

آدرس غاز شگفت یزدان

استان یزد، ۷۰ کیلومتری اردکان، روستای هفتهر، در کوه بلندی به نام اشگفت

9. زیارتگاه چک چک اردکان

زیارتگاه چک چک یزد یکی از پر رمز و رازترین مکان‌های ایران است که زرتشتیان به آن زیارتگاه پیر سبز نیز می‌گویند. زیارتگاه چک چک یزد، یکی از مهم‌ترین عبادتگاه‌های زرتشتیان بوده و در کوه‌های بین اردکان و انجیره قرار گرفته است. گردشگران زیادی در طول سال به این زیارتگاه می‌روند تا سر از اسرار آن سر در بیاورند.

عمر زیارتگاه بالغ بر ۱۴۰۰ سال است و نام خود را از صدای قطره‌های آبی گرفته که از صخره‌ای می‌چکند. درون زیارتگاه چک چک اتاق‌هایی برای استراحت و آب آشامیدنی یافت می‌شود. همچنین این مکان مجهز به سیستم برق‌کشی است. درون یکی از اتاق‌ها، چاهی با عمق ۵۰ متر وجود دارد.

زرتشتیان معتقدند که پس از حمله‌ی اعراب به ایران، نیک بانو، دختر یزدگرد ساسانی از دست اعراب گریخته و به این کوه پناه می‌آورد و مدتی را در این مکان اقامت داشته است. در نزدیکی این زیارتگاه نیز یکی از کنیزان نیک بانو که گوهر بانو نام داشته، مدفون است. زرتشتیان آرامگاه او را با نام پیر هرشت می‌شناسند.

آدرس زیارتگاه چک چک یزد

استان یزد، ۴۳ کیلومتری شرق اردکان

10. روستای خرانق اردکان

روستای ۴۵۰۰ ساله‌ی خرانق را می‌توان پاتوق اروپایی‌ها دانست. این روستا از آن دست جاهای دیدنی اطراف یزد است که خیلی شناخته شده نیست و کمتر کسی به آن سر می‌زند، یکی از بزرگ‌ترین بناهای خشتی ایران را در دل خود جای داده و توجه گردشگران زیادی را از اقصی نقاط جهان به خود جلب کرده است. متأسفانه قدمت زیاد روستا و قرار گرفتن آن در معرض عوامل فرسایشی سبب شده تا باستان‌شناسان از بین رفتن آن را طی سال‌های نه‌چندان دور، پیش‌بینی کنند.

روستای زیبای خرانق از دو بخش جدید و قدیم تشکیل شده است. در بخش جدید، حدود ۵۰۰ نفر زندگی می‌کنند. بخش قدیم نیز تا چند سال قبل، محل زندگی روستاییان بوده که به دلیل فرسایش زیاد، هم‌اکنون خالی از سکنه است. قلعه‌ی خرانق، کاروانسرای خرانق، مزار باباخادم، منارجنبان، پل خرانق، مسجد جامع و حسینیه، آینه‌های خرانق‌نما و… از جاذبه‌های تاریخی و دیدنی خرانق هستند.

آدرس روستای خرانق اردکان

استان یزد، اردکان، ۷۰ کیلومتری شرق اردکان، جاده‌ی اردکان-طبس

11. منار جنبان خرانق

منار جنبان خرانق کاملا از خشت ساخته شده و مربوط به دوره ساسانیان است. این بنا یکی از زیباترین جاهای دیدنی اطراف یزد به شمار می رود. منار جنبان خرانق حتی از منار جنبان اصفهان قدیمی‌تر است که با زور دست به حرکت در می‌آید و دو راه پله جداگانه یکی برای بالا رفتن و یکی برای پایین آمدن دارد. تکان خوردن این بنا به وضوح قابل دیدن است. این بنای خشتی در اردکان یزد و در روستای خرانق واقع شده است.

آدرس منار جنبان خرانق اردکان

استان یزد، اردکان، ۷۰ کیلومتری شرق اردکان، جاده‌ی اردکان-طبس

12. روستای عقدا اردکان

روستای عقدا با قدمتی شش هزار ساله، یکی از کهن‌ترین آثار تاریخی یزد است که خانه‌های خشتی و گلی آن، شما را به یاد بافت قدیم شهر یزد می‌اندازد. این روستا که مدت زمانی است به شهر تبدیل شده، بناهای تاریخی زیادی را شامل می‌شود. حمام ۱۱۰۰ ساله، بازار کهن، بادگیرهای اصیل و قدیمی، قلعه‌های باستانی و کاروانسراهای تاریخی، عقدا را تبدیل به یکی از مناطق پر جاذبه‌ی استان یزد کرده است. این منطقه را یکی از مناطق پرگردشگر نیز می‌دانند؛ زیرا اغلب گردشگرانی که برای دیدن شهر یزد راهی این استان می‌شوند از عقدا نیز دیدن می‌کنند.

آدرس روستای عقدا اردکان

استان یزد، شهر اردکان، ۴۰ کیلومتری شمال غربی اردکان، حاشیه‌ی جاده‌ی یزد-اصفهان، روستای عقدا

13. باغ پهلوان پور مهریز

باغ پهلوان‌پور توسط فردی به نام حسن ملارضا ساخته شد و پس از او به دامادش، علی پهلوان‌پور رسید. پهلوان‌پور یکی از تاجران بنام یزدی بود. در زمان حیات ملارضا، باغ توسط دیواری به دو قسمت تقسیم شده بود. در حقیقت، دو باغ مجزا در کنار هم قرار داشتند که یکی متعلق به ملارضا و دیگری متعلق به پهلوان‌پور بود. پس از فوت ملارضا، پهلوان‌پور دیوار بین دو باغ را برداشت. باغ امروزی، مجموعه‌ی دو باغ است که به باغ پهلوان‌پور شهرت پیدا کرده است.

این باغ نمونه‌ای زیبا و اصیل از باغ‌های مشهور ایرانی است که در سال ۱۳۸۱ به ثبت ملی رسیده و در سال ۱۳۹۰ نیز به عنوان اثری جهانی در فهرست آثار جهانی یونسکو جا گرفته است.

آدرس باغ پهلوان پور مهریز

استان یزد، شهرستان مهریز، خیابان مطهری

14. قنات حسن آباد مهریز

یکی دیگر از جاهای دیدنی اطراف یزد که ۷۰۰ سال قدمت دارد و از ارتفاعات شیرکوه سرچشمه می‌گیرد، قنات حسن آباد است. این قنات ویژگی‌هایی دارد که باعث تمایز آن از سایر قنات‌ها می‌شود و تنها مختص همین قنات است که از آن جمله می‌توان به حجم و کیفیت خوب آب، کانال آبرسان با عمق کم، تشکیل نشدن لایه‌های گچی و نمکی و عدم وجود املاح در آب قنات اشاره کرد.

این قنات بعد از تلاش‌های زیادی که صورت گرفت، در سال ۸۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و سرانجام در ژوئیه سال ۲۰۱۶ با دریافت گواهی بی‌نظیر و یا دست کم استثنایی و به خاطر داشتن تکنولوژی خاصی که در آن به کار رفته است، در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسید. این قنات معروف و تاریخی در شهر مهریز یزد قرار دارد که تا شهر یزد، در حدود ۴۵ کیلومتر فاصله دارد.

آدرس قنات حسن آباد یزد

این قنات از محدوده کوه‌های غربالبیز آغاز می‌شود و پس از گذر از شهرستان مهریز تا روستای دهنو، حسن‌آباد و مریم‌آباد یزد امتداد می‌یابد.

15. مجموعه‌ی عمارت آقازاده ابرکوه

اگر قصد دارید به شهر یزد سفر کنید، حتماً به شهرستان ابرکوه سری بزنید. این شهرستان کوچک، پر است از جاهای دیدنی که هر کدام به نوعی شگفت‌انگیز هستند. مجموعه‌ی عمارت آقازاده در واقع متشکل از پنج خانه‌ی تاریخی است که همگی در یک کوچه قرار دارند. شواهد و قرائن نشان می‌دهند که اهالی این خانه‌ها با یکدیگر پیوند خانوادگی نزدیکی داشته‌اند. خانه‌ی حسینی دوست، خانه‌ی موسوی، خانه‌ی گبری، خانه‌ی سید علی آقا و خانه‌ی آقازاده، پنج خانه‌ای هستند که حالا دیگر کاربری آن‌ها تغییر کرده است.

خانه‌های موسوی و حسینی دوست تبدیل به اقامتگاهی سنتی شده‌اند که پذیرای گردشگران مشتاق هستند. خانه‌های گبری و سید علی آقا هم به زودی کاربری دو خانه‌ی قبلی را پیدا می‌کنند. در این میان، خانه‌ی آقازاده را باید مفصل بازدید کنید! این خانه توسط حاج حسین ابرقویی در سال ۱۱۵۷ شمسی و در زمان قاجار بنا شده است. حاج حسین یکی از متمولان ابرکوه یزد بود که برای ساخت این خانه، زمینی با مساحت ۱۵۰۰ مترمربع را در نظر گرفت.

اغلب گردشگران، خانه‌ی آقازاده را علاوه بر معماری بی‌نقص و زیبایش با بادگیرهای بزرگ و بی‌همتایش یاد می‌کنند. یکی از این بادگیرها، بزرگ‌ترین بادگیر دو طبقه‌ی جهان است و عکس آن از سال ۱۳۹۳ بر روی اسکناس‌های دو هزار تومانی چاپ شده است. مجموعه‌ی آقازاده در سال ۱۳۷۵ به عنوان اثری ملی به ثبت رسیده است.

آدرس خانه آقازاده ابرکوه یزد

استان یزد، شهرستان ابرکوه، خیابان نظامیه، عمارت آقازاده

16. سرو ابرکوه

پس از بازدید از عمارت آقازاده به سراغ سرو ابرکوه بروید. این درخت عظیم‌الجثه و کهنسال، مسن‌ترین موجود زنده‌ی ایران است و عمری بالغ بر ۴۵۰۰ سال دارد. سروی که قرن‌ها شاهد آمدن و رفتن حاکمان و مردم عادی بوده و همچنان استوار و محکم ایستاده است.

دانشمندان در سال ۲۰۱۲ این سرو کهن را بعد از درخت مسوسلاه که در کالیفرنیا قرار دارد به عنوان کهن‌ترین ارگانیزم زنده‌ی گیاهی در جهان معرفی کرده‌اند. ارتفاع این سرو، بالغ بر ۲۸ متر و عرض تنه‌ی آن بیش از ۴ متر است. همچنین قطر تاج درخت نزدیک به ۱۲ متر است. در سال ۱۳۹۸، پرونده‌ی ثبت جهانی سرو ابرکوه توسط سازمان میراث فرهنگی کشور به سازمان جهانی یونسکو ارسال شده است.

آدرس سرو ابرکوه

استان یزد، شهرستان ابرکوه، میدان امام حسین، بعد از کمربندی، مجموعه‌ی سرو ابرکوه

17. یخچال خشتی ابرکوه

یخچال خشتی ابرکوه که با نام یخچال آقازاده نیز شناخته می‌شود، یک بنای تاریخی مربوط به زمان قاجار است که در ورودی شهر ابرکوه قرار گرفته است. این بنا که حدود ۱۲ متر ارتفاع دارد، برای ذخیره‌سازی یخ در تابستان استفاده می‌شده است. در طراحی بنا و مصالحی که برای ساخت آن استفاده شده، توجه زیادی به پایین بودن دمای فضای داخلی شده است؛ زیرا کاربری این مکان، جلوگیری از ذوب یخ‌ها در تابستان بوده است. این اثر شگفت‌انگیز در سال ۱۳۸۱ به عنوان اثری ملی به ثبت رسیده است.

آدرس یخچال خشتی ابرکوه

استان یزد، شهرستان ابرکوه، جنب خیابان شهید بهشتی

18. آسیاب آبی اشکذر

این آسیاب آبی یکی از بزرگترین آسیاب‌های آبی ایران است که در زمان‌های دور از آن برای آرد کردن غلات و گندم و… استفاده می‌شد و در زمان رونق آن، ساعتی ۳۵ من گندم را به آرد تبدیل می‌کرده است. این بنا از دوره صفویه به یادگار مانده است و آب این آسیاب هم از قنات روستای همت‌آباد تامین می‌شده است. شاید چیزی که این آسیاب را خاص کرده است، فضای داخلی آن است که مقرنس کاری شده است و در دیواره‌های اطراف آن نقش‌های هندسی وجود دارد.

کل این بنا در زیر زمین و در عمق ۷ متری قرار دارد. یکی دیگر از ویژگی‌های این بنا که آن را از سایر آسیاب‌های آبی متمایز می‌کند این است که در منطقه کویری قرار دارد و فعالیت آن بر پایه آب در یک منطقه کویری، از عجایب است. این بنا هم در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این آسیاب قدیمی در شهر اشکذر قرار دارد که در فاصله بیست کیلومتری از شهر یزد واقع شده است.

آدرس آسیاب آبی اشکذر

اشکذر، بلوار سیدالشهدا، جنب حسینیه سفید اشکذر

بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی یزد

در سفر به یزد کجا اقامت کنیم؟

با توجه به این‌که استان یزد وسعت زیادی دارد و در هر گوشه‌اش آثار تاریخی فراوانی جای گرفته، بهترین راه این است که بر اساس زمان‌بندی، سفر و شهری که می‌خواهید بروید، اقدام به اجاره ویلا و سوئیت در یزد کنید. بر اساس آماری که وجود دارد، اغلب گردشگرانی که سفری کوتاه دارند در شهر یزد اقامت می‌کنند؛ اما گردشگرانی که سفری بیش از پنج روز به استان یزد دارند، علاوه بر شهر یزد، چند روزی را هم در اردکان، ابرکوه، میبد، مهریز یا تفت اقامت می‌کنند.

بهترین راه برای اجاره ویلا و سوئیت این است که به سایت هومسا مراجعه کرده و در هر شهری که می‌خواهید، اقامتگاه مورد نظر خود را انتخاب و رزرو کنید تا در طول سفر با کمبود اقامتگاه خوب مواجه نشوید. توصیه می‌کنیم ضمن مطالعه راهنمای سفر به یزد،  با اجاره اقامتگاه بومگردی در یزد، تجربه سفری تاریخی را تجربه کنید.

سوالات متداول

بهترین جاهای دیدنی اطراف یزد کدامند؟

مسجد جامع فهرج، کویر کاراکال فهرج، چاپارخانه میبد، نارین قلعه میبد، برج کبوترخانه میبد، یخچال خشتی میبد، باغ صدری تفت، غار شگفت یزدان اردکان، زیارتگاه چک چک و…

کلام آخر

در این مطلب سعی کردیم مهم‌ترین جاهای دیدنی اطراف یزد که در شهرهایی مانند تفت، اردکان، مهریز، ابرکوه قرار گرفته‌اند را را به شما معرفی کنیم.