باغ دولت آباد ؛ یکی از زیبابی های ناتمام یزد
یزد را باید شهر «زیبایی‌های ناتمام» نام نهاد. این شهر به‌قدری جاذبه‌های طبیعی و تاریخی دارد که باید چندین بار به آن سفر کنید تا برای بازدید از تمام آن‌ها زمان کافی داشته باشید. اگرچه، یزد پر از جاذبه‌هایی است که کمتر کسی آن‌ها را می‌شناسد! باغ دولت آباد یکی از جاهای دیدنی یزد است که نامش در لیست ۹ باغ ایرانی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو به چشم می‌خورد. ما این بار در این مقاله از هومسا سری به این باغ زده‌ایم؛ با ما همراه شوید.
آشنایی با باغ دولت آباد
باغ دولت آباد که بالغ بر ۲۸۰ سال قدمت دارد را یکی از کهن‌ترین باغ‌های شهر یزد می‌دانند. وسعت این باغ بیش از شش هکتار است. در هر گوشه‌ی این باغ وسیع، تاریخ و طبیعت چون رشته‌هایی محکم در میان یکدیگر تنیده‌اند. عمارت‌هایی زیبا که در کنار درختان انگور، سرو و کاج قرار دارند، گویی خانه‌های بهشتی‌اند که وعده داده شده‌اند؛ بهشتی پر از گل سرخ و محمدی که از میان آن جویی روان می‌گذرد و تلألؤ مهتاب در حوض‌های مرمرینش، شب‌هایی اسرارآمیز را رقم می‌زند.
وقتی از ورودی بی‌نظیر این باغ می‌گذری، خود را در میان درختان سرسبز و شادابی می‌بینی که یک عمارت با بادگیری سربه‌فلک‌کشیده در آن خودنمایی می‌کند. این بادگیر خشتی با بیش از ۳۳ متر ارتفاع، در زمان خود، بلندترین بادگیر جهان بوده است. هم‌اکنون نیز در هیچ کجای جهان، بادگیری با این ارتفاع که مربوط به ۲۸۰ سال پیش باشد، وجود ندارد.
باغ دولت آباد تا اواخر دوران قاجاریه در خارج از شهر قرار داشت و به دروازه‌ی چهار منار وصل بود. اما از اواخر زمان قاجار، ساخت‌وساز شهری به اطراف باغ نیز کشیده شد؛ تا حدی که ما امروز این باغ را در میان شهر یزد می‌بینیم. وجود چنین باغ شگفت‌انگیز و سرسبزی در شهری کویری و خشک، نشان از هنر بی‌بدیل معماران ایرانی و ذوق و سلیقه‌ی بنیان‌گذار آن دارد. هنری که بخش ارزنده‌ای از تمدن ما محسوب می‌شود و تاریخ زنده‌ی ایران را با چهره‌ای زیبا و ماندگار به رخ جهانیان می‌کشد.
مسیر دسترسی به باغ دولت آباد
باغ دولت آباد در محله چهار منار شهر یزد واقع شده است. برای رسیدن به این محله، باید ابتدا به بلوار دولت آباد و سپس به خیابان شهید رجایی بروید؛ باغ را در کوچه‌ی فردوسی این خیابان، خواهید یافت. توجه داشته باشید که قبل از حرکت، با شماره تماس باغ دولت آباد یزد تماس گرفته و از باز بودن باغ برای عموم مطمئن شوید.
ایستگاه سه‌راه شحنه، نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس به باغ دولت آباد است؛ اتوبوس‌های پایانه‌ی امام خمینی – پایانه‌ی دولت آباد از این ایستگاه عبور می‌کنند. در اصلی باغ در خیابان شهید رجایی است و رفت‌وآمد گردشگران نیز از همین در امکان‌پذیر است. جالب است بدانید که باغ دولت آباد یزد با مجموعه امیر چخماق که از شهرت بسیاری برخوردار است، فقط ۴ دقیقه فاصله دارد.
تاریخچه باغ دولت آباد یزد
در سال ۱۱۲۶ هجری شمسی که مصادف بود با آخرین سال‌های حکومت سلسله‌ی افشاریه، فردی به نام محمدتقی خان بافقی که به خان بزرگ شهرت داشت، حاکم و والی یزد شد. او که بزرگ خاندان خوانین یزد بود، قناتی را با نام «قنات دولت آباد» راه‌اندازی کرد و سپس با آب همان قنات، باغی را در این شهر بنا نهاد که در زیبایی و چشم‌نوازی، سرآمد باغ‌های آن زمان یزد بود.
در دوره‌‌های بعدی، هم‌زمان با حکومت زندیه و قاجاریه، باغ دولت آباد همچنان اقامتگاه حاکمان وقت بود. دوره‌ی زندیه را می‌توان آغاز شکوفایی و شهرت این باغ نامید. کریم‌خان زند نیز سال‌ها در این باغ اقامت داشت. در آن زمان، باغ را با نام «هشت باغ دولت آباد» می‌شناختند. باغی که خارج از شهر و در میان درختان انبوه پنهان شده بود. گویی تکه‌ای از بهشت را در گوشه‌ای از زمین نهان کرده‌اند.
جایی که باغ در آن قرار داشت، در آن زمان مشهور به «هزار درخت» بود. با وسعت یافتن شهر در دوران قاجاریه باغ به دروازه‌ی چهار منار وصل شد. در زمان پهلوی بود که باغ دولت آباد کاملاً در میانه‌ی شهر قرار گرفت و دورتادورش را خانه‌های جدید پر کردند. تا سال ۱۳۴۸، باغ تبدیل به مکانی متروکه شد که دیگر جانی برای خودنمایی نداشت؛ عمارتهای باغ، یکی پس از دیگری، بر اثر کهولت سن، کمر خم کردند و قسمت‌های مهمی از آن‌ها را برای همیشه از دست دادیم.
در سال ۱۳۴۸ وزارت فرهنگ و هنر، باغ را به دفتر حفاظت آثار باستانی کشور سپرد. در همان سال بود که عمارات این باغ، مرمت و بازسازی شد. سال ۱۳۵۵ نیز محوطه‌ی باغ، تحت عملیات بازسازی قرار گرفت و از سال ۱۳۶۱، این باغ به‌عنوان یادواره‌ای از دوران افشاریان و زندیان، برای بازدید عمومی آماده شد.
بیشتر بخوانید: مهریز یزد
معماری باغ دولت آباد یزد
معمار باغ دولت آباد با ساخت این باغ، یکی از اصیل‌ترین و بی‌نظیرترین معماری‌های ایرانی را از خود به جای گذاشته است. وقتی وارد این مکان تاریخی می‌شوید، باغی وسیع را می‌بینید که در وسط قرار گرفته و اطراف آن را عمارت‌ها و ساختمان‌ها پوشانده‌اند. این نوع معماری را در اصطلاح، باغ – حیاط می‌گویند.
این باغ، چهار بنای اصلی با نام‌های هشتی، تالار طنبی، سردر و اتاق‌های زمستانی را در کنار پنج بنای فرعی در بر داشته است. البته در حال حاضر تنها سه بنای اصلی هشتی، سردر و تالار طنبی باقی مانده‌اند. همچنین فقط چهار هکتار آن از گزند دوران، جان سالم به در برده است و دو هکتار از این بنای تاریخی در طول دوران مختلف بر اثر عوامل طبیعی و انسانی از بین رفته است.
بادگیر باغ دولت آباد یزد
احتمالاً عکس بادگیر باغ دولت آباد یزد را دیده‌اید. این بادگیر که بیش از ۳۳ متر ارتفاع دارد، مرتفع‌ترین بادگیر خشتی جهان است. بادگیر باغ دولت آباد، نمایی هشت ضلعی دارد که از هر سویی باد بوزد، آن را به داخل هدایت می‌کند.
زیر بادگیر، حوضی ساخته‌اند که با وزش باد به داخل بادگیر و برخورد آن با آب حوض، هوایی خنک و دل‌نشین ایجاد می‌شود؛ سپس این خنکای روح‌نواز به بخش شاه‌نشین و تالارهای عمارت منتقل می‌شود. این بادگیر از لحاظ ایجاد هوای خنک در عمارت با کولرهای امروزی برابری می‌کند؛ البته اگر بگوییم که قوی‌تر از کولرهای ما عمل می‌کند هم سخن به‌گزاف نگفته‌ایم.
بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی اطراف یزد
عمارات باغ دولت آباد یزد
عمارتهای این مکان، پس از راه‌اندازی قنات و باغ، ساخته شده‌اند. باغ دولت آباد شامل ۹ عمارت بوده که فقط ۴ عمارت از این عمارت‌ها هم‌اکنون باقی مانده است. عمارتهای ساخته شده در این باغ عبارت‌اند از:
- عمارت سردر
- عمارت بهشت آیین
- تالار آینه
- عمارت تهرانی
- عمارت هشتی
- عمارت سردر شمالی
- تالار طنبی
- برج دیده‌بانی
- آب‌انبار
هر کدام از این عمارت‌ها معماری مخصوص به خود را داشته و با یکدیگر متفاوت بوده‌اند. سه عمارت هشتی، تالار طنبی و سردر، عمارتهای اصلی باغ هستند که اکنون نیز قسمت‌هایی از آن‌ها باقی مانده است. در ادامه با این سه عمارت بیشتر آشنا شوید.
-
عمارت هشتی
این عمارت در انتهای قسمت جنوبی باغ واقع شده است. بادگیر معروف باغ دولت آباد یزد در این عمارت قرار دارد. به همین دلیل، این عمارت را اصلی‌ترین عمارت باغ می‌دانند. قسمت پایین عمارت، سه اتاق و یک حوض مرمر بسیار زیبا دارد و در قسمت فوقانی آن تالار، صفه و منظر ساخته‌اند.
-
عمارت طنبی
در قسمت غربی عمارت هشتی، عمارتی وجود دارد که بسیار مجلل بوده و مشرف به باغ است. این عمارت که به عمارت طنبی شهرت یافته، تالار، صفه و شبستان‌هایش در یک طبقه ساخته شده‌اند و روزنه‌های آن‌ها به طنبی باز می‌شوند. زیر طنبی نیز زیرزمینی وجود دارد که توسط چند پله به باغ راه پیدا می‌کند.
-
عمارت سردر
عمارت سردر، یک عمارت دو طبقه است که از یک سردر، هشتی و چند اتاق بزرگ و کوچک تشکیل شده و تمام این قسمت‌ها، توسط چند راهرو به یکدیگر متصل شده‌اند. عمارت سردر نیز یکی از عمارتهای اصلی برای پذیرایی از مهمانان بوده است.
اقامت در یزد با هومسا
هر چه بیشتر به عکس باغ دولت آباد یزد بنگرید، بیشتر مشتاق دیدار این باغ سحرانگیز خواهید شد. برخی از مسافران در هنگام اجاره ویلا و سوئیت در یزد به دنبال اقامتگاهی نزدیک به این باغ هستند تا بتوانند به‌راحتی به آن دسترسی داشته باشند. هرچند که اگر شما وسیله‌ی نقلیه‌ی خصوصی دارید، نباید این گزینه را برای خود پررنگ کنید.
هومسا به‌عنوان سامانه‌ی اجاره ویلا و سوئیت، سال‌هاست که با ارائه بهترین خدمات به مشتریان، توانسته رضایت آن‌ها را کسب کرده و روزبه‌روز بر تعداد اقامتگاه‌های خود بیفزاید. برای اجاره ویلا و سوئیت در یزد با بهترین قیمت‌ها به سایت هومسا بروید و پیش از سفر، بهترین اقامتگاه را برای خود رزرو کنید.
باغ عمارت دولت آباد واقعا معماری سنتی و اصیل ایران رو به تصویر میکشه و حیاط دلباز و دل نشینی داره دسترسی با وسایئل نقلیه عمومی هم که برای بازدید شهر هم مناسبه
هادی جان
در مورد باغ دولت اباد کاملا حق داری، ولی اگه کلا به معماری مناطق کویری علاقع داری پیشنهاد می‌کنیم مقالات جاهای دیدنی یزد، جاهای دیدنی کرمان، جاهای دیدنی کاشان و جاهای دیدنی اصفهان رو هم یه نگاهی بندازی