آشنایی با آتشکده ورهرام یزد و آتشی 1500 ساله
آتشکده ورهرام یزد و تاریخ ۱۵۰۰ ساله آن را بشناسید!
آتشکده ورهرام یزد یکی از چندین آتشکده زرتشتیان در ایران و محل نیایش هم‌وطنان زرتشتی‌مان است. آتش این نیایشگاه بیش از ۱۵۰۰ سال است که برافروخته بوده و ارزش تاریخی منحصربه‌فردی دارد. در این مطلب از هومسا می‌خواهیم سری به شهر زیبای یزد و آتشکده زرتشتیان بزنیم تا با ماهیت آتش آن و ویژگی‌های معماری بنای آتشکده یزد بیشتر آشنا شویم. همچنین می‌خواهیم ببینیم که چطور و با چه شرایطی می‌توانیم از این مکان مقدس دیدن کنیم. پس با ما همراه باشید.
آتشکده ورهرام کجاست؟
آتشکده ورهرام که به آن آتشکده بهرام یزد و آتشکده یزد نیز می‌گویند، یکی از عبادتگاه‌های اصلی زرتشتیان در شهر یزد است. شهر یزد یکی از شهرهای تاریخی و زیبای کشورمان است. شهرهای مختلف استان یزد دارای جاذبه‌های تاریخی بی‌نظیر و ارزشمندی است که بازدید از آن‌ها می‌تواند تجربه‌ای ارزشمند برای هر گردشگری باشد؛ آتشکده ورهام یزد یکی از همین جاهای دیدنی یزد است.
تاریخچه آتشکده زرتشتیان
تا پیش از حمله اعراب به ایران، یعنی در دوران حکومت ساسانیان، دین اکثر مردم ایران، زرتشت بوده است. در آن زمان سه آتشکده اصلی در بخش‌های مختلف کشور وجود داشت؛ آتشکده آذر گشنسب یا آذرگشسب در تخت سلیمان، آتشکده آذر برزین مهر در روستای فشتنق خراسان رضوی و آتشکده کاریان یا آتشکده آذرفرنبغ در روستای کاریان استان فارس.
پس از حمله اعراب به ایران، آتشکده‌ها و آتش آن‌ها در معرض خطر نابودی قرار داشت؛ بنابراین در آن زمان تلاش‌های بسیاری صورت گرفت تا این آتش‌ها در امان بماند. آتش آتشکده آذرفرنبغ کاریان، که همان آتش امروزی آتشکده ورهرام است، از آن زمان، تاریخی بسیار پرفرازونشیبی را طی کرد. این آتش ابتدا توسط موبدان زرتشتی به یزد منتقل و در عبادتگاهی نگهداری شد. اما عبادتگاه خیلی زود مورد حمله قرار گرفت و آتش به‌ناچار به غاری در کوه اشکفت یزد انتقال داده شد و به مدت ۳۰ سال در آنجا محفوظ ماند. پس از آن، آتش به مدت ۲۰۰ سال در روستاهای مختلف اطراف یزد جابجا می‌شد تا از خطر حمله و نابودی مصون باشد. در سال ۷۵۰ هجری قمری این آتش به روستای ترک‌آباد در نزدیکی اردکان منتقل شد اما باز هم بیم آسیب به آن وجود داشت. سرانجام پس از قرن‌ها کش و قوس‌های فراوان و ترس از خاموشی آتش، در نهایت در سال ۱۳۱۳ دستور دارده شد عبادتگاهی مشخص در شهر یزد برای نگهداری این آتش ساخته شود.
برای ساخت بنای آتشکده و تامین مخارج آن گروه‌های مختلفی از زرتشتیان ایران چندین بار به شکل‌های مختلف به هند سفر کردند تا انجمن پارسیان هند که گروهی از زرتشتیان ایرانی‌تبار ساکن هند هستند را راضی کنند تا بخشی از هزینه‌های ساخت آتشکده ورهرام را تامین کنند. در نهایت آتشکده یزد ساخته می‌شود تا محلی امن باشد برای مصون نگه داشتن آتش مقدس چند هزار ساله.
دراین‌باره نیز بخوانید: آداب و رسوم زرتشیان یزد
ویژگی‌های معماری بنای آتشکده زرتشتیان
خود بنای آتشکده در سال ۱۳۱۳ ساخته شد؛ اما آتش آن قدمت ۱۵۰۰ ساله و البته پر فرازونشیب دارد. این آتشکده که به‌عنوان خانه زرتشتیان یزد نیز شناخته می‌شود، محلی برای تجمع، عبادت و گرامیداشت آیین‌های زرتشتی در ایران است. بازدید از این محل برای غیر زرتشتیان نیز ممکن است، هرچند رعایت برخی آداب در هنگام بازدید از این محل الزامی است.
آتشکده زرتشتیان یزد دارای چند بخش مختلف است که در ادوار مختلف ساخته شده‌اند. این بخش ها شامل سردر آتشکده، محل اصلی نگهداری آتش در آتشدان مسی، تالار ورجاوند، آب انبار و حیاط آتشکده است.
نماد فروهر سردر آتشکده
در بدو ورود به آتشکده زرتشتیان یزد نخستین چیزی که توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند، نماد فروهر است که بر سردر آتشکده قرار دارد. این نگاره توسط هنرمندان سنگ‌تراش اصفهانی ساخته شد. سنگ نگاره نیز در اصفهان برش خورده و سپس به یزد انتقال داده شده است. پس از آن هنرمندان کاشی‌کار یزدی آن را با هنر کاشی‌کاری مزین کردند و حالا این نگاره زیبا با رنگ آبی لاجوردی خود توجه بازدید‌کنندگان را در همان بدو ورود به آتشکده جلب می‌کند.
حیاط آتشکده ورهرام
حیاط آتشکده فضایی نسبتا وسیع است که در اطراف آن درختان سرو و کاج دیده می‌شوند. درختانی همیشه سبز و مقدس در آیین زرتشتی. در وسط حیاط آتشکده نیز حوضی مدور قرار دارد. زرتشتیان همیشه عبادتگاه‌های خود را در نزدیکی آب بنا می‌کردند و علت ساخت این حوض در حیاط آتشکده نیز ریشه در همین فرهنگ دارد.
فضای نگهداری آتش در آتشکده زرتشتیان
با بالا رفتن از هشت پله به فضای اصلی آتشکده که به رنگ سفید و ساده، به دور از هر تجمل ساخته شده، می‌رسیم. به طور معمول آتش آتشکده زرتشتیان در فضایی به دور از نور خورشید نگه داشته می‌شود. در فضایی شیشه‌ای، مجمری قرار دارد و در آن آتش ۱۵۰۰ ساله برافروخته و روشن است. افرادی که به آن‌ها هیربُد می‌گویند مسئولیت مهم روشن نگه داشتن این آتش را بر عهده دارند. آن‌ها روزانه چندین‌بار چوب‌های مقاوم مثل چوب درخت زردآلو و چوب درخت بادام را در مجمر مسی قرار می‌دهند تا آتش روشن بماند. در اطراف این فضا نیز اتاق‌هایی وجود دارند که در زرتشتیان در آنجا فرایض دینی خود را انجام می‌دهند.
تالار ورجاوند
در سال ۱۳۱۸ آقای جمشید امانت، از متولیان ساخت آتشکده ورهرام تالار و آب‌انباری را به یاد همسر خود در این آتشکده ساخت. در سال ۱۳۸۱ این بخش‌ها تا حدودی تخریب شدند. در آن زمان مهندس پرویز ورجاوند شروع به مرمت این فضاها کرد. پس از آن این تالار به نام تالار ورجاوند شناخته می‌شود.
آب‌انبار آتشکده ورهرام
در فضای زیرین آتشکده زرتشتیان یزد یک آب‌انبار وجود دارد که آن نیز ابتدا در سال ۱۳۱۸ توسط آقای جمشید امانت ساخته و سپس در سال ۱۳۸۱ کمی تغییر یافت و مرمت شد. در بخشی که به راه‌پله آب انبار می‌رسد اتاقی وجود دارد که در آن عکس‌هایی از مراسم و آیین‌های مختلف و همچنین افراد مختلفی که در این آتشکده فعالیت کرده‌اند برای بازدید گردشگران وجود دارد.
دراین‌باره هم بخوانید: کافه های یزد؛ بر روی بام‌های خشتی
شرایط بازدید غیر زرتشتیان از آتشکده ورهرام
زمانی که در سال ۱۳۷۸ این آتشکده در لیست آثار ملی ایران ثبت شد، برخی از زرتشتیان با اجازه بازدید گردشگران از این مکان موافق نبودند. آن‌ها عقیده داشتند رفت و آمد گردشگران می‌تواند فضای معنوی عبادتگاه را از بین ببرد و مانعی برای عبادت زرتشتیان باشد. اما در نهایت امکان بازدید از این آتشکده برای گردشگران فراهم شد. بسیار مهم که به خاطر داشته باشیم این مکان پیش از آنکه یک مکان تاریخی و جاذبه‌ای گردشگری باشد، عبادتگاهی است که به صورت روزانه توسط پیروان آیین زرتشت جهت نیایش و دستیابی به آرامش مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین مهم است که پیش از ورود به این عبادتگاه، ابتدا با آداب ورود به آن آشنا شویم و در هنگام بازدید نیز برخی نکات را رعایت کنیم.
آداب ورود به آتشکده زرتشتیان
- مردان و زنان هنگام ورود به آتشکده باید پاکیزه باشند.
- زنان در دوران عادت ماهانه نمی‌توانند وارد آتشکده شوند.
- مردان زرتشتی هنگام ورود به آتشکده کلاهی سفید و زنان نیز روسری سفید به سر می‌کنند. بهتر است بازدید‌کنندگان نیز لباس‌هایی پاکیزه به رنگ روشن به تن کنند.
- از نزدیک شدن به آتش مقدس باید پرهیز شود.
نکات مهم در بازدید از آتشکده زرتشتیان
- در بازدید از این مکان احترام به همه ادیان، باورها و عقاید را در نظر داشته باشید.
- سکوت این عبادتگاه و فضای معنوی آن را حفظ کنید.
- جهت ورود به آتشکده ورهرام می‌توانید همه روزه به جز ایام تعطیل از ساعت ۸ تا ۱۲ و از ساعت ۱۷ تا ۲۰ به عبادتگاه بروید.
آدرس آتشکده ورهرام: یزد، بلوار شهید منتظر قائم، خیابان آیت الله کاشانی
شماره تماس اتشکده ورهرام: ۰۳۵۳۶۲۴۴۱۸۵
اقامت در یزد با هومسا
شما می‌توانید با اجاره ویلا و سوئیت در یزد به‌راحتی و با آسایش کامل، از جاهای دیدنی این شهر از جمله آتشکده ورهرام دیدن کنید و لذت ببرید. اقامتگاه‌های مختلفی در یزد وجود دارد و به همین دلیل ممکن است کار انتخاب یک اقامتگاه مناسب برایتان کمی مشکل شود. شما می‌توانید با خیالی آسوده این کار را به تیم هومسا بسپارید. تیم هومسا در کنار شما است تا با معرفی و انجام کامل روند ویلا و سوئیت به صورت آنلاین، به شما کمک کند اقامتی امن، راحت و بدون دغدغه را تجربه کنید. کافی است وارد سایت هومسا شوید و در صفحه اصلی سایت نام شهر یزد را جست‌وجو کنید. در این صفحه امکان اجاره اقامتگاه‌ها مانند اجاره اقامتگاه بومگردی در یزد برای شما فراهم می‌شود. می‌توانید با تنظیم فیلترهای مختلف، محدوده قیمت و سایر ویژگی‌ها را انتخاب کنید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اقامتگاه موردنظر خود را پیدا و رزرو کنید.
رزرو ویلا و سوئیت از طریق سایت هومسا نه‌تنها روشی سریع و آسان برای رزرو اقامتگاه است، بلکه به شما کمک می‌کند بدون نیاز به مراجعه به افراد غریبه و پذیرفتن ریسک اجاره اقامتگاه با این روش، به آسانی و بدون هیچ مشکلی محل اقامت خود را در شهر زیبا و تاریخی یزد رزرو کنید.
کلام آخر
شهر یزد، بافت تاریخی آن و فرهنگ مردمش آن‌قدر خاص و باارزش است که گردشگران زیادی را در طول سال به خود جذب می‌کنند. شهرهای مختلف استان یزد از دیرباز محل زندگی مردم زرتشتی بوده‌اند. آتشکده ورهرام یزد نیز یکی از عبادتگاه‌های اصلی پیروان این آیین در ایران است. با ثبت این آتشکده در لیست آثار ملی ایران، حالا چند سالی است که امکان بازدید از فضای این آتشکده و آتش مقدس ۱۵۰۰ ساله آن برای گردشگران فراهم شده است. بازدید از آتشکده زرتشتیان یزد می‌تواند تجربه‌ای ارزشمند برای هر گردشگر در سفر به استان یزد باشد. اگر شما هم تاکنون از آتشکده یزد بازدید کرده‌اید، لطفا نظرات و تجربه‌های خود را زیر همین پست با ما و همراهان هومسا به اشتراک بگذارید.
