جاهای دیدنی یزد ؛ دومین شهر تاریخی جهان

به جرات می‌توان گفت یزد یکی از بهترین استان‌های ایران برای سفر است خصوصا خود شهر یزد که با وجود بافت تاریخی خود به عنوان اولین شهر خشتی جهان شناخته می شود. البته شهرت جهانی یزد فقط به دلیل بافت تاریخی آن نیست بلکه این شهر زیبا به عنوان شهر بادگیرها هم شهرت دارد. در این مقاله قصد داریم در کوچه پس کوچه‌های این شهر قدم بزنیم و جاهای دیدنی یزد و اطراف آن را بیشتر بشناسیم.

شهر یزد با بادگیرها و بناهای تاریخی‌اش شناخته شده است؛ پس به طور طبیعی، وقتی در شهر قدم می‌زنید، به هر طرف که نگاه کنید بادگیرهای بلند و زیبا را خواهید دید. مرتفع‌ترین مناره‌های ایران نیز مربوط به مسجد جامع یزد است که شهرت جهانی دارد. آیین تاریخی نخل‌گردانی که یک آیین تاریخی-اسلامی و مخصوص روزهای تاسوعا و عاشورا است، همچنان در یزد با شور و حرارت برگزار می‌شود.

محققان و تاریخ‌شناسان جهان، شهر یزد را زادگاه معماری آب، باد و قنات می‌دانند. قنات‌های یزد از معروف‌ترین قنات‌های جهان هستند. جالب است بدانید طولانی‌ترین قنات جهان به نام “زارچ” در استان یزد قرار دارد که بخشی از آن در شهر یزد واقع شده است. مردم یزد به زبان فارسی و با لهجه‌ی شیرین یزدی صحبت می‌کنند.

مهم‌ترین جاهای دیدنی یزد را بناهای تاریخی مانند میدان امیر چخماق، مسجد جامع، مدرسه ضیائیه، خانه لاری ها و غیره تشکیل می‌دهند. در ادامه تعدادی از این جاذبه‌های دیدنی‌ را معرفی خواهیم کرد. پس با ما همراه شوید.

1. میدان امیر چخماق نماد شهر تاریخی یزد

میدان امیر چخماق یزد یکی از آثار تاریخی یزد است که در بین مردم بومی به «میرچخماق» شهرت دارد. این اثر مربوط به دوران تیموریان در قرن نهم هجری قمری است که به دستور امیر جلال‌الدین چخماق ساخته شده و دارای بخش‌های مختلفی است. بازار، تکیه، مسجد، خانقاه، قنادخانه، چاه آب سرد، شبستان تابستانی و زمستانی و آب انبار امیر چخماق، مجموعه‌ای وسیع و به هم پیوسته است که جلال‌الدین، سردار شاهرخ خان تیموری آن را ساخته است.

او پس از اینکه حاکم یزد شد، مسجد جامع نو را بنا کرد و روبه‌روی آن نیز این میدان بزرگ را ساخت. این میدان در طول تاریخ و در زمان پادشاهان مختلف، بارها مرمت و تعمیر شده است. این تعمیرات موجب شده تا تغییرات بسیار زیادی در بافت و ساختار آن رخ دهد. نام میدان امیر چخماق یزد در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

میرچخماق، یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی یزد و نماد اصلی شهر یزد است که در هر ساعتی از شبانه‌روز، زیبایی مخصوص به خود را دارد. این میدان محل برگزاری برنامه‌ها و گردهمایی‌های بزرگ از جمله مراسم نخل‌گردانی است. مراسم نخل‌گردانی در میدان میرچخماق، یکی از جاذبه‌های شهر یزد است که سالانه گردشگران مسلمان و غیر مسلمان زیادی را از نقاط مختلف جهان به یزد می‌کشاند.

آدرس میدان امیر چخماق

 یزد، خیابان امام خمینی، چهار راه شهدا، میدان امیر چخماق

2. آب انبار امیر چخماق

آب انبار امیر چخماق، آب انباری است که دو ورودی دارد و در دوران صفویه ساخته شده است. یکی از درهای آب انبار به میدان امیر چخماق راه دارد و دیگری به کوچه‌ی مجاور میدان. این آب انبار، پنج بادگیر خشتی هشت وجهی و یک گنبد تخم مرغی آجری دارد. آب انبار امیر چخماق که بخشی از مجموعه‌ی میدان امیر چخماق است در سال ۱۳۷۸ تبدیل به زورخانه‌ی صاحب‌الزمان شده و در سال ۱۳۸۵ نیز به عنوان اثری ملی به ثبت رسیده است.

آدرس آب انبار امیر چخماق

 یزد، میدان امیر چخماق

3. مسجد جامع یزد و بلندترین مناره‌های ایران

مسجد جامع یا ایوان رفیع، یکی از باشکوه‌ترین جاهای دیدنی یزد است که قدمتی بیش از ۹۰۰ سال دارد. ظاهرا مسجد بر روی یک آتشکده عصر ساسانی بنا شده است و در دوره‌های بعد به تدریج تکمیل شده است. این مسجد در مرکز شهر یزد واقع شده و مناره‌های آن، بلندترین مناره‌های ایران هستند. مسجد جامع یزد هفت ورودی دارد که هر کدام به کوچه‌ها و مسیرهای متفاوتی راه پیدا می‌کنند. معماری مسجد جامع، کهن‌ترین معماری مذهبی به جا مانده از قرن نهم است که عده‌ای معتقدند خاک کاشی‌ها و مصالح مسجد از کربلا آورده شده است. این بنا دارای یک ایوان مرتفع، دو گرم خانه، گنبدخانه، دو شبستان، یک صحن بزرگ مستطیل شکل و دو پایاب است. نام این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس مسجد جامع یزد

یزد، ضلع غربی خیابان امام خمینی، محله‌ی فهادان

4. بافت تاریخی یزد

در سطرهای قبل به این موضوع اشاره کردیم که یزد به دلیل بافت تاریخی و باستانی‌اش به عنوان اولین شهر خشتی جهان و دومین شهر تاریخی جهان، میراثی جهانی محسوب می‌شود. همین موضوع، یزد را به یکی از جاذبه‌های بی‌نظیر تبدیل کرده است. نام این شهر به عنوان شهری که معماری تاریخی دارد و بافت سنتی‌اش دست نخورده و بدون تغییر است در سال ۱۳۹۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

هر گوشه از این شهر زیبا، بافت تاریخی محسوب می‌شود و تنها منحصر به یک محله نیست. بناهای تاریخی مختلف مانند آتشکده‌ی زرتشتیان، مسجد جامع، بقعه‌ی دوازده امام، خانه‌ی لاری‌ها، باغ دولت‌آباد و غیره، یزد را به شهرتی بین‌المللی رسانده است. قدیمی‌ترین بافت تاریخی یزد را می‌توانید در منطقه‌ی ۲ این شهر مشاهده کنید.

آدرس بافت تاریخی یزد

 منطقه‌ی شهرداری ۲، بافت تاریخی یزد

5. زندان اسکندریه یا مدرسه‌ی ضیائیه

مدرسه ضیاییه، یکی از زیباترین جاهای دیدنی یزد، بنایی خشتی است که تاریخ ساخت آن به قرن 7 و 8 می‌رسد. این بنا توسط ضیاء‌الدین حسین رضی، پی‌ریزی و به دست پسرانش تکمیل شد و ساخت آن حدود ۷۵ سال طول کشیده است. در طبقه زیرین این بنا آثاری از یک بنای قدیمی‌تر وجود دارد که به اعتقاد برخی از باستان‌شناسان قدمت آن به 800 سال قبل بر می‌گردد. این بنای مستحکم و استوار توجه بسیاری را به خود جلب کرده و باعث شده عده‌ای آن را به اسکندر مقدونی نسبت دهند. به همین دلیل به مدرسه ضیائیه زندان اسکندر هم می‌گویند. ظاهرا از این بنا به عنوان محلی برای نگهداری زندانیان تبعیدی اسکندر استفاده می‌شده است. زندان اسکندر در سال 1346 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس زندان اسکندریه یزد

 محله‌ی فهادان، کوچه‌ی رختشویخانه، کوچه‌ی حمام نو

6. بقعه دوازده امام

بقعه‌ی دوازده امام، قدیمی‌ترین بنای تاریخی یزد است که قدمت آن به عصر سلجوقیان باز می‌گردد. گنبد این بقعه را دومین گنبد تاریخ‌دار ایران می‌دانند. عمر این بنا بیش از هزار سال است و معماری خارق‌العاده‌ی آن، یکی از شاهکارهای هنر معماری دوره‌ی سلجوقیان محسوب می‌شود. گنبد این بقعه بر روی پلانی مربعی قرار گرفته که جلوه‌ای بی‌بدیل و در عین حال منحصربه‌فرد به آن بخشیده است. این بنا در سال ۱۳۱۳ به عنوان اثری ملی به ثبت رسیده است.

آدرس بقعه دوازده امام یزد

 ضلع غربی خیابان امام، محله‌ی فهادان

7. خانه لاری ها؛ معروف‌ترین خانه تاریخی یزد

یکی از جاهای دیدنی یزد که همواره مورد توجه گردشگران بوده، خانه‌ لاری‌ ها است. این بنا که تمام ویژگی‌های ایرانی را در خود جای داده یکی از معروف‌ترین خانه‌های قدیمی یزد است. وجود آیینه‌کاری‌ها و گچ‌بری‌های زیبا، آن را به یکی از خانه‌های اعیانی قدیمی تبدیل کرده است. عنصر اصلی معماری یزد، یعنی همان بادگیر نیز در بلندای خانه به چشم می‌خورد.

وقتی وارد بنا می‌شوید، درها و پنجره‌ها با شیشه‌های رنگارنگ، نظر شما را به خود جلب می‌کنند. ارسی‌ها و اتاق‌های آیینه‌کاری و نقاشی شده نیز زیبایی و آرامش حاکم بر فضا را صدچندان کرده‌اند. خانه‌ی لاری‌ها در دوران قاجار ساخته شده و دارای سه حیاط، شش باب خانه به همراه تالارها، اتاق‌ها، سردر، هشتی و ایوان‌ها است. نام این خانه در سال ۱۳۷۵ در لیست آثار ملی ایران ثبت شده و امروز به عنوان موزه‌ی اسناد شناخته می‌شود.

آدرس خانه لاری‌ های یزد

 خیابان امام خمینی، محله‌ی فهادان، مجاور عمارت کلاه‌فرنگی

8. موزه سکه و مردم‌شناسی حیدرزاده

این موزه که توسط متخصص علم سکه‌شناسی، استاد حسین حیدرزاده راه‌اندازی شده، عنوان موزه‌ی تخصصی سکه‌ی کشور را به خود اختصاص داده است. سکه‌ها و اشیاء موزه طی ۵۰ سال توسط این استاد گرانقدر جمع‌آوری شده و در نهایت در خانه‌ی زیبا و قدیمی عرب‌زاده به نمایش گذاشته شده است.

این موزه، مجموعه‌های مختلفی از سکه‌های طلا، نقره، برنج و مس را شامل می‌شود که به ۴۲ دوره‌ی تاریخی تعلق دارند و قدیمی‌ترین آن‌ها مربوط به دوره‌ی هخامنشیان است. در این موزه که از نگاه گردشگران یکی از جاهای دیدنی یزد محسوب محسوب می‌شود، علاوه بر سکه‌ها، می‌توان اسکانس‌های قدیمی، قفل‌های کهن، زینت‌آلات نقره، تسبیح‌های نقره‌کوب، عقیق و کهربا و دیگر اشیاء عتیقه را نیز در این موزه مشاهده کرد.

آدرس موزه سکه و مردم‌شناسی حیدرزاده یزد

 خیابان امام خمینی، محله‌ی فهادان، بن‌بست بیت‌الزهرا، موزه‌ی سکه و مردم‌شناسی حیدرزاده

9. آب انبار شش بادگیر

آب انبار شش بادگیر، همان‌طور که از نامش پیدا است، شش بادگیر دارد که هشت وجهی هستند. این بنا در دوران قاجاریه ساخته شده و تنها آب انبار شش بادگیر یزد است. در بلندای این بنا، گنبدی تخم مرغی قرار دارد و سردرهای بنا با تزئینات آجری و مقرنس‌کاری‌های زیبا، آن را به یک جاذبه‌ی خاص تبدیل کرده است.

آب انبار شش بادگیر تا چند سال پیش هم استفاده می‌شده و مردم از آن، آب مورد نیاز خود را برمی‌داشتند. در سال‌های اخیر این بنا کاربری اصلی خود را از دست داده و تبدیل به یک بنای مذهبی شده است! نام آب انبار شش بادگیر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس آب انبار شش بادگیر

 یزد، خیابان دهم فروردین، محله‌ی تل یزد، کوچه‌ی شش بادگیر

10. موزه آب خانه کلاهدوز؛ از جاهای دیدنی یزد

آب عنصری است که در مناطق کویری اهمیت ویژه‌ای دارد. هدف از ایجاد موزه‌ی آب که در سال ۱۳۷۹ راه‌اندازی شده، نشان‌دادن همین اهمیت بسیار زیاد آب است. خانه‌ی کلاهدوز که یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی یزد است، میزبان موزه‌ی آب شده است.

این خانه حدود ۷۲۰ مترمربع وسعت دارد و در سال ۱۲۶۶، هنگامی که قاجاریان بر مسند حکومت ایران نشسته بودند، ساخته شده است. یک چاه در پشت بام خانه‌ی کلاهدوز قرار دارد که به کمک چرخ چاه، آب را از آن استخراج کرده و به آب انبار خانه که در طبقه‌ی همکف قرار داشت، منتقل می‌کردند. از میان این خانه نیز یک رشته کاریز با قدمت چند صد ساله گذشته است که روزگاری آب مورد نیاز مردم منطقه را تأمین می‌کرده است.

در این موزه، لوازمی نگهداری می‌شود که همگی به نوعی به آب ربط پیدا می‌کنند. مانند: ابزار اندازه‌گیری حجم آب، لوازم حفر قنات، اسناد خرید و فروش آب، کتابچه‌ی میراب‌ها، اسناد توزیع آب، ظروف نگهداری آب، لوازم تأمین روشنایی در قنات، ظروف حمل آب.

آدرس موزه آب خانه کلاهدوز یزد

 میدان امیر چخماق، ابتدای خیابان قیام

11. آتشکده ورهرام یزد

آتشکده‌ی یزد یکی از معروف‌ترین آتشکده‌های زرتشتیان محسوب می‌شود. در این آتشکده هم مثل تمام نیایشگاه‌های زرتشتیان، آتش از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. بسیاری از گردشگران و مردم محلی، آتشکده ورهرام یزد را با نام آتشکده بهرام هم می‌شناسند.

در معماری این بنا جزییات مربوط به فرهنگ زرتشتی استفاده شده و در ورودی آن هم نقش فروهر نصب شده است که الهام گرفته از دین زرتشت است. تصویر فروهر در آب حوضی که مقابل آتشکده قرار گرفته است، شکوه خاصی دارد و عظمت آن را یادآور می شود. این بنای بی‌نظیر در سال ۱۳۱۳ با تلاش‌های انجمن پارسیان هند بنا شد و از آن زمان به عنوان یکی از برترین جاهای دیدنی یزد از آن یاد می‌شود.

آتش مقدس 1500 ساله در ورهرام نگهداری می‌شود و فردی مورد اعتماد از آن محافظت می‌کند. این بنا در سال ۱۳۷۸ به عنوان اثری ملی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. اگر به این مکان مقدس پا گذاشتید، توجه داشته باشید که پاکیزگی یکی از ارکان مهم دین زرتشت است؛ پس حتماً در طول بازدید از این مکان، برای پاکیزه ماندن آن، اهمیت ویژه‌ای قائل شوید. همه باید با لباس تمیز و آراسته و با کلاه یا شال سفید در این آتشکده حاضر شوند.

آدرس آتشکده بهرام یزد

 بلوار شهید منتظر قائم، خیابان آیت‌الله کاشانی

12. دخمه زرتشتیان یا برج خاموشان

یکی از پر رمزورازترین جاهای دیدنی یزد، دخمه زرتشتیان یا برج خاموشان نام دارد. زرتشتیان در شهرهای مختلفی از ایران، گور دخمه‌هایی برای تدفین مردگان خود داشته‌اند. اما با توجه به این‌که یزد، پایتخت مذهبی زرتشتیان محسوب می‌شود، گور دخمه‌های تاریخی آن نیز بیش از دیگر شهرهای ایران مورد توجه گردشگران قرار گرفته‌اند. دخمه‌ی زرتشتیان که به برج خاموشان نیز معروف شده، یکی از آثار تاریخی یزد و به جا مانده از دین زرتشت است.

این دخمه‌ها اغلب بر بلندای تپه یا صخره‌ای ساخته می‌شدند که فقط افراد خاصی به آن رفت‌وآمد داشتند. وقتی یکی از زرتشتیان فوت می‌کرد، این افراد او را به بالای صخره می‌بردند و در میان دخمه، زیر آسمان قرار می‌دادند. جسدها به مرور یا طعمه‌ی کرکس‌ها می‌شدند و یا می‌پوسیدند. سپس استخوان ها در محلی به نام استودان نگهداری می‌شد. در پایین صخره یا تپه هم، مکان‌هایی وجود داشت که بازماندگان متوفا مراسم مخصوص زرتشتیان را برای عزاداری اجرا می‌کردند.

طبق باور و آداب و رسوم زرتشتیان، انسان از چهار پاره‌ی تن، جان، روان و فروهر تشکیل شده است. تن و جان در زمان مرگ از بین می‌روند و روان و فروهر تا ابد باقی می‌مانند. نام دخمه‌ی زرتشتیان یزد در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

فراموش نکنید بازدید از برج خاموشان برای کودکان و سالمندان که توانایی سعود به برج را ندارند، مناسب نیست.

آدرس دخمه زرتشتیان یزد

 منطقه‌ی صفائیه، انتهای بلوار شهیدان اشرف، کوه دخمه

13. باغ دولت آباد یزد؛ یکی از زیباترین باغ‌های ایران

یزد به شهر بادگیرها معروف است و اگر می‌خواهید بلندترین بادگیر جهان را ببینید، باید به باغ دولت آباد یزد بروید. این باغ یکی از بزرگ‌ترین باغ‌های ایرانی محسوب می‌شود که محمدتقی خان خوانین آن را در سال 1126 و در زمان زندیه ساخته است. او ابتدا قناتی را در این ناحیه و با نام قنات دولت آباد ساخت؛ سپس از آب قنات، باغی بزرگ بنا نهاد که به باغ دولت آباد شهرت یافت.

باغ دولت آباد از قسمت‌های مختلفی مانند عمارت سردر، ساختمان هشتی، عمارت بهشت آیین، بادگیر، تالار آیینه، آب انبار، باغ ناصر و عمارت تهرانی تشکیل شده است. و تاریخ ساخت آن به زمان افشاریان برمیگردد که زندیان آن را تکمیل کردند.

در گذشته، بخش شمالی باغ به خیابانی متصل می‌شد که درختان سربه‌فلک‌کشیده‌اش مانع دید از خارج به داخل باغ می‌شدند. این خیابان به خیابان هزار درخت شهرت داشت و طول آن بیش از ۲۰ کیلومتر بود. در آن زمان، باغ دولت آباد یزد در خارج از حصارهای شهر قرار داشت. این باغ از گذشته تا همین امروز به عنوان یکی از زیباترین باغ‌های ایران شناخته شده است.

آدرس باغ دولت آباد یزد

 خیابان شهید رجائی، باغ دولت آباد

14. بقعه سید رکن الدین از آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی

سید‌ رکن ‌الدین در قرن هشتم هجری قمری، مدرسه‌ی رکنیه را بنا نهاد. این مدرسه شامل بخش‌های کتابخانه، رصدخانه، کلاس‌های متعدد و… بود. در آن زمان در یزد رسم بود که وقتی فردی بنایی را می‌ساخت، پس از مرگ در همان مکان به خاک سپرده می‌شد. سید رکن‌الدین نیز بر اساس همین رسم در مدرسه‌ی رکنیه دفن شد و از آن پس، مدرسه به بقعه‌ی سید رکن‌الدین تغییر نام یافت.

در حال حاضر از مدرسه‌ی رکنیه، تنها یک گنبد زیبا و فضای زیر آن باقی مانده است. فضای زیر بقعه دارای سه بخش ایوان، گنبدخانه و میان‌سرا است. مردم یزد، روزهای چهارشنبه به زیارت بقعه‌ی سید رکن‌الدین می‌روند. نام این اثر تاریخی یزد که معماری بسیار زیبایی دارد در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

آدرس بقعه سید رکن الدین یزد

 خیابان مسجد جامع کبیر، کوچه‌ی وقت‌‌الساعت

15. بازار مسگری؛ یکی از زیباترین و عظیم‌ترین بازارهای ایران و خاورمیانه

یکی از پر سروصداترین جاهای دیدنی یزد، بازاری قدیمی است که 600 سال قدمت دارد. مکانی برای فعالیت‌های صنف مسگرها که از گذشته تا کنون، خرید و فروش مس و سایر فلزات در آن انجام می‌شده است. البته چند سالی می‌شود که برخی از مغازه‌های این بازار تغییر کاربری داده و شغل خود را عوض کرده‌اند. معماری بازار، وسعت آن و تعدد بازارچه‌هایش، همگی دست در دست هم داده‌اند تا بازار مسگرها را تبدیل به یکی از زیباترین و عظیم‌ترین بازارهای ایران و خاورمیانه کنند.

سازمان میراث فرهنگی، تعمیرات و بازسازی‌های مناسبی را روی این بنای قدیمی انجام داده و آن را زنده نگه داشته است. اگر می‌خواهید در راسته‌ یک بازار بسیار کهن با معماری خاص و زیبا قدم بزنید، بازار مسگری مکان مناسبی است. جایی که می‌توانید چند ظرف مسی نیز برای خود بخرید.

آدرس بازار مسگری یزد

 خیابان قیام، بازار مسگرها

16. خانه هنر یزد یا کافه هنر

خانه هنر یزد در محله‌ی فهادان قرار دارد. این محله به واسطه‌ی این‌که میزبان بسیاری از آثار تاریخی و جاهای دیدنی یزد بوده، شهرت پیدا کرده است. ۴ نسل از خاندان ملک‌زاده که یکی از خانواده‌های بنام یزد بوده‌اند در این خانه زندگی کرده‌اند. در حال حاضر در خانه‌ی هنر یزد قسمت‌های مختلفی مانند کافه، فروشگاه سوغات و صنایع دستی و گالری هنری تندیس‌ها فعالیت می‌کنند. کافه هنر یزد در میان دیگر کافه‌های یزد از زیبایی زیادی برخوردار است. اگر می‌خواهید درگیر این فضای سنتی شوید، حتما در کافه‌ خانه‌ هنر از دمنوش‌های سنتی بنوشید.

با ورود به پشت بام خانه‌ی هنر یزد، می‌توانید بافت تاریخی شهر یزد را به طور کامل مشاهده کنید. این بنای تاریخی در سال ۱۳۷۹ با نام مهدی ملک‌زاده در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

آدرس خانه هنر یزد

 خیابان امام، محله‌ی فهادان، جنب حمام تاریخی ابوالمعالی

17. موزه مارکار؛ جایی برای آشنایی با آداب و رسوم زرتشتیان

اگر دوست دارید که با پیشینه و آداب و رسوم زرتشتیان بیشتر آشنا شوید به سراغ موزه‌ی مارکار بروید. این موزه در آموزش مردم معاصر یزد نقش ارزنده‌ای ایفا کرده است. موزه‌ی مارکار را با نام موزه‌ی تاریخ و فرهنگ زرتشتیان هم می‌شناسند. در این موزه آثاری ارزنده از سبک زندگی زرتشتیان، پوشش‌های دینی و سنتی آن‌ها، مراسم مختلف زرتشتی و زندگی پشوتن‌جی دوسابایی مارکار قرار دارد.

آدرس موزه مارکار یزد

 میدان مارکار، کوچه‌ی فرش مشهد، مجموعه‌ی مارکار، موزه‌ی مارکار یزد

18. بازار خان؛ طولانی‌ترین بازار یزد

بازار خان یکی از آثار تاریخی یزد است که در مجموعه‌ی بزرگ خان قرار دارد و قدمت آن به دوران قاجار باز می‌گردد. به نظر می‌رسد که این بازار به مرور زمان ساخته شده است؛ زیرا ساختار و معماری قسمت‌های مختلف آن با هم متفاوت هستند. بازار خان را از لحاظ طول، طولانی‌ترین بازار یزد می‌دانند. معماری خاص این بنا، آن را در دسته‌ی آثاری قرار داده است که گردشگران زیادی مشتاق دیدارش هستند. نام این اثر در سال ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آدرس بازار خان یزد

خیابان قیام

19. میدان خان

میدان خان نیز قسمتی دیگر از مجموعه‌ی بزرگ خان است که در کنار حمام خان قرار دارد و اطراف آن پر از مغازه‌های کوچک و بزرگ است. این مغازه‌ها با سردرهای هلالی شکل خود، جلوه‌ای خاص به این قسمت از مجموعه‌ی خان بخشیده‌اند. مدرسه‌ی شفیعیه مربوط به دوران صفویه؛ یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی یزد است که در میدان خان واقع شده. نام این میدان در سال ۱۳۶۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

آدرس میدان خان یزد

خیابان قیام، مجموعه‌ی خان یزد

20. حمام خان

حمام خان که در کنار میدان خان واقع شده به گرمابه‌ی نور یا گرم‌خانه نیز شهرت دارد. این بنای تاریخی در سال ۱۱۷۶ شمسی ساخته شده و یکی از بی‌مانندترین آثار معماری یزد است. این حمام نیز مانند دیگر قسمت‌های مجموعه‌ی خان به دستور محمدتقی‌خان بافقی، حاکم یزد، ساخته شده و در سال ۱۳۷۸ به لیست آثار ملی ایران پیوسته است.

آدرس حمام خان

خیابان قیام، میدان خان، جنب مسجد ملا اسماعیل

21. میدان ساعت؛ اولین ساعت شهری دنیا

در گذشته، اغلب افراد در خانه‌های خود ساعت نداشتند. شهرداری‌ها در میدان اصلی شهر برج‌های بلندی می‌ساختند و در بالای آن ساعتی نصب می‌کردند تا مردم بتوانند از زمان با خبر شوند. اولین ساعت شهری دنیا را ابوبکر ساعت‌ساز یزدی در سال ۷۰۴ شمسی ساخته است.

این ساعت از زمان ساخت تا دوره‌ی قاجاریه در مدرسه‌ی رکنیه قرار داشت. در دوره‌ی قاجار، برج خشتی میدان ساعت ساخته شد و ساعت مدرسه‌ی رکنیه بر فراز برج قرار گرفت. برج میدان ساعت از نظر کاشی‌کاری، تزئینات و طاق‌نماها اثری فوق‌العاده و زیبا است که در چهار سوی آن، چهار ساعت سفید نصب شده است. نام میدان ساعت در سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آدرس میدان ساعت یزد

 خیابان امام خمینی، میدان ساعت یزد

22. مجموعه شاهزاده فاضل

مجموعه‌ی شاهزاده فاضل شامل بقعه، زیارتگاه، حسینیه و بازار شاهزاده فاضل است که قدمت آن به قرن هشتم هجری و دوره‌ی تیموریان باز می‌گردد. بر اساس آن‌چه در کتیبه‌ی بالای زیارتگاه نوشته شده، وقتی در سال ۷۲۵ شمسی، امیر مبارز‌الدین محمدبن‌مظفر، دستور حفر خندق شهر را می‌دهد، چیزی نمی‌گذرد که جسدی سالم با مصحفی بر سینه در ناحیه‌ی حفر پیدا می‌شود. این جسد متعلق به فضل‌بن امام موسی کاظم بود که تاریخ وفاتش به سال ۱۹۶ شمسی باز می‌گردد. مبارز‌الدین که در عالم رؤیا و خواب کرامات فضل را دیده بود، دستور داد تا دیواری کوچک در اطراف قبر کشیده شود و جسد به طور کامل نبش قبر نشود.

در سال ۸۱۹ شمسی، یعنی حدود ۹۴ سال بعد، امیر قطب‌الدین خضر شاه، مزار این امامزاده را توسعه داد. آن‌چه امروز باقی مانده است، مربوط به همان دوران است. این اثر تاریخی در سال ۱۳۸۲ به فهرست آثار ملی ایران پیوست.

آدرس مجموعه شاهزاده فاضل

خیابان امام خمینی، مجموعه‌ی شاهزاده فاضل یزد

23. موزه قصر آینه؛ موزه آینه و روشنایی یزد

موزه‌ی قصر آینه بنایی است مربوط به دوره پهلوی. این موزه که یکی از زیباترین آثار تاریخی یزد محسوب می‌شود، وسعتی بالغ بر ۸۰۰ مترمربع دارد و در باغی چشم‌نواز با ابعاد بیش از هشت هزار متر مربع قرار گرفته است. ساختمان موزه به صورت کوشکی در میان باغ است که حیاطی بزرگ داشته و در وسط حیاط، استخری زیبا خودنمایی می‌کند. اتاق‌های زیبای ساختمان با آینه‌کاری‌ها و گچ‌بری‌های دلفریبشان، پنجره‌‌هایی رو به استخر دارند و معماری بی‌نظیر آن‌ها، چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.

علاوه بر معماری و تزئینات بی‌همتای این ساختمان، اشیایی که در آن به نمایش گذاشته شده نیز هر فردی را شیفته‌ی خود می‌کند. این بنا پس از انقلاب به مصادره‌ی بنیاد مستضعفان در آمد و در سال ۱۳۷۷ تبدیل به موزه شد. یک سال بعد هم نامش در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

آدرس موزه قصر آینه یزد

 خیابان آیت‌الله کاشانی، روبه‌روی پارک هفت تیر

24. آرامگاه شمس الدین

آرامگاه سید شمس‌الدین مربوط به دوره‌ی ایلخانیان در قرن هشتم هجری قمری است. طبق نظر کارشناسان، معماری و تزئینات این بنای تاریخی، یکی از شاهکارهای هنر معماری یزد است که توسط سید شمس‌الدین پسر سید رکن‌الدین، طراحی و ساخته شده است. پس از فوت، سید شمس‌الدین را زیر گنبد اصلی این بنا دفن کردند.

تزئینات گچ‌بری، نقاشی‌های ظریف و زیبا و کتیبه‌ی نقش برجسته‌ی این بنا، آن را از دیگر بناهای هم عصر خود متمایز کرده است. در حال حاضر این بنای تاریخی، زیارتگاهی نیمه ویران است که بسیاری از گردشگران علاقه‌مند به آثار تاریخی یزد از آن دیدن می‌کنند. نام آرامگاه سید شمس‌الدین در سال ۱۳۱۳ به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده است.

آدرس آرامگاه شمس الدین یزد

 محله‌ی چهارمنار، جنب حوض ملتکیه

25. خانه رسولیان یزد یا دانشکده‌ی هنر و معماری

خانه‌ی رسولیان توسط حاج میرزا کاظم رسولیان ساخته شده و در حال حاضر به عنوان دانشکده‌ی هنر و معماری یزد استفاده می‌شود. قدمت این بنا مربوط به سال ۱۲۸۳، مصادف با آخرین سال‌های حکومت قاجاریه است. کاربری بنا تا سال ۱۳۶۸ مسکونی بوده و پس از آن وقف دانشگاه یزد شد. نام این بنای تاریخی که نمونه‌ای ارزشمند از هنر بی‌بدیل معماران یزدی است را در سال ۱۳۷۵ به فهرست آثار ملی ایران اضافه کردند.

آدرس خانه رسولیان

یزد، خیابان امام خمینی، محله‌ی سهل‌بن علی، کوچه‌ی شهید صدوقی

26. حمام ابوالمعالی قدیم و زیباترین رستوران سنتی شهر یزد جدید

حمام ابوالمعالی در بافت تاریخی شهر یزد و در کنار بسیاری از آثار تاریخی یزد در بافت قدیمی، قرار گرفته است. این حمام که تا حدود چهل سال پیش، همچنان فعال بوده، یکی از بناهای دوره‌ی قاجاریه است. حمام ابوالمعالی بخش‌های مختلفی دارد که عبارت‌اند از: شاه‌نشین، گرمخانه، خزینه، هشتی، راه پله‌ی ورودی، فضای ورودی، حوضچه‌های آب گرم و سرد، اتاق استراحت.

کارشناسان معتقدند که معماری این بنا کاملاً مهندسی شده و منطقی بوده و در ساخت آن از مصالحی نظیر آجر، ریگ، گچ و ساروج استفاده شده است. سقف حمام نیز، تزئیناتی زیبا، اصیل و چشم‌نواز دارد. این بنا که معماری اصیل دوره‌ی قاجاریه را به تصویر می‌کشد در سال ۱۳۷۷ به فهرست آثار ملی ایران پیوست. حدود ۹ سال بعد نیز تبدیل به زیباترین رستوران سنتی شهر یزد شد.

آدرس حمام ابوالمعالی یزد

 خیابان امام، محله‌‌ی فهادان

27. بازار زرگری یزد؛ یکی از پررونق‌ترین بازارهای یزد

قدمت بازار زرگری یزد به قرن ۱۲ هجری قمری باز می‌گردد. این بازار سقفی با ارتفاع شش متر دارد که به شکل طاق و تویزه با قوس‌های هلالی است. در هر گوشه‌ی این بازار، همان‌طور که از نامش پیدا است، زرق و برق جواهرات را مشاهده خواهید کرد. این بازار حدود ۲۵۰ مغازه‌ی طلافروشی دارد و یکی از پررونق‌ترین بازارهای یزد است.

بازار زرگرهای یزد امنیت بسیار بالایی دارد به طوری که نام آن در بین تمام بازارهای طلافروشی ایران زبان‌زد است. طلا در خانواده‌های یزدی جایگاه ویژه‌ای داشته و دارد. جالب این است که گردشگران زیادی هم برای خرید طلا به بازار زرگرهای یزد می‌روند! این بنای قدیمی و در عین حال فعال و پر جنب‌وجوش در سال ۱۳۸۲ به عنوان اثری ملی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

آدرس بازار زرگری یزد

 خیابان قیام

28. بازار حاجی قنبر یزد

بازار حاجی قنبر بنایی تاریخی، مربوط به قرن نهم هجری قمری است که در مجموعه‌ی امیر چخماق یزد قرار دارد. این بنا توسط نظام‌الدین حاجی قنبر جهانشاهی، حاکم یزد، ساخته شده و مزین به کاشی‌کاری‌های زیبایی است. در قرن سیزدهم هجری قمری بر سر در آن تکیه‌ای مرتفع به سبک حسینیه‌ها و تکیه‌های یزد ساخته‌اند. در این بازار کالاهایی مثل پارچه، فرش، طلا و انواع شیرینی‌های یزدی را می‌توانید پیدا کنید.

آدرس بازار حاجی قنبر یزد

خیابان قیام، مجموعه امیر چخماق، بازار حاجی قنبر

29. مجموعه ساباط‌های یزد

یکی از جاهای دیدنی یزد که به لطف کویر بنا شده است، ساباط های یزد است. هدف از ساختن ساباط‌ها این بود که به عابرانی که از آن منطقه عبور می‌کردند، پناه داده شود تا گرمازده نشوند و لحظاتی را زیر سیه خنک این مجموعه بگذرانند و از گرمای هوا دور باشند. این مجموعه یکی از پرکاربردترین جاهای دیدنی یزد در زمستان هم بود که مانع رسیدن سرمای شدید زمستان می‌شد و محیط اطراف را گرم نگه می‌داشت.

یکی‌دیگر از فواید ساباط‌های یزد این بود که به دلیل جمع شدن عابران در یک محل، بین آن‌ها همدلی و صمیمیت ایجاد می‌کرد و گاها مردم با یکدیگر برای ساعت‌ها به صحبت می‌پرداختند. برای این که امنیت عابران در این منطقه تامین شود، زیر برخی از این ساباط‌ها، درهایی می‌ساختند که به آن‌ها دربند گفته می‌شد و معمولا هم در کوچه‌های بن بست ساخته می‌شد.

در سفر به یزد کجا اقامت کنیم؟

شهر یزد پر از جاهای دیدنی است. برای بازدید از همه این‌ها کافی چند روزی را در این شهر تاریخی سپری کنید و مهمان مردم مهمان نواز یزد باشید. بهترین راه اجاره ویلا و سوئیت در یزد است. با این کار می‌توانید با یک هزینه معقول و منطقی سفری خاطره انگیز را در یزد سپری کنید.

بهترین راه برای اجاره ویلا و سوئیت این است که به سایت هومسا مراجعه کنید و با واردکردن نام یزد در بخش جستجو، به تمامی اقامتگاه‌های یزد دسترسی پیدا کنید. اگر جزو علاقه‌مندان خانه‌ها و بناهای تاریخی هستید، اجاره اقامتگاه بومگردی در یزد، می‌تواند گزینه فوق‌العاده‌ای باشد.

جمع بندی

برای دیدن تمام آثار تاریخی یزد، یک سفر کافی نیست! بسیاری از علاقه‌مندان به آثار تاریخی، طی سال‌های متمادی به استان یزد سفر می‌کنند و هر بار گوشه‌ای از این استان پهناور را به نظاره می‌نشینند. هیچ گردشگری نیست که به استان یزد برود و قسمتی از قلب خود را در این سرزمین کویری جا نگذارد.

هیجان و شگفت‌زدگی گردشگران خارجی، وقتی که به یزد سفر می‌کنند، به قدری زیاد است که می‌شود در چشمانشان شوق سفر دوباره را مشاهده کرد. ما به عنوان یک ایرانی، یکی از مهم‌ترین سفرهایی که باید داشته باشیم، سفر به دومین شهر تاریخی جهان، یزد است.

سوالات متداول

بهترین جاهای دیدنی یزد کدامند؟

میدان امیر چخماق، آب انبار امیر چخماق، مسجد جامع یزد، زندان اسکندریه، بقعه دوازده امام، خانه لاری ها، موزه سکه، آب انبار شش بادگیر، موزه آب خانه کلاهدوز، آتشکده ورهرام و…