بندر سیراف ؛ از تاریخ تا تجارت

بندر سیراف یکی از بهترین  جاهای دیدنی بوشهر است که در بین گردشگران بسیار محبوبیت دارد. وجود خلیج فارس و دریای عمان با طبیعت بی‌نظیری که در این بخش از کشورمان به وجود آورده‌اند و ویژگی‌های مختلف دیگر شده بسیاری از شهرها، روستاها، بنادر و جزایر جنوب ایران برای گردشگران جذاب باشند. وجود فرهنگی غنی در بین مردم، داشتن تاریخی پرافتخار و همچنین امکان انجام انواع ورزش‌ها و تفریحات آبی از جمله دلایل محبوبیت شهرها، بنادر و جزایر جنوب کشورمان هستند. البته که مهمان‌نوازی و خون‌گرمی مردم جنوب را هم باید به لیست دلایل علاقه گردشگران برای سفر به جنوب کشور معرفی کرد. بندر سیراف یکی از قدیمی‌ترین و در عین حال مهم‌ترین بنادر جنوب کشور است و از جمله جاهای دیدنی بوشهر محسوب می‌شود. در این مطلب از هومسا می‌خواهیم سری به بندر سیراف بزنیم و با تاریخ و فرهنگ و جاهای دیدنی آن بیشتر آشنا شویم. با ما همراه باشید.

بندر سیراف کجاست؟

بندر سیراف یکی از بنادر جنوب کشور است که در استان بوشهر بخش کنگان واقع شده است. این بندر چه به‌ لحاظ تاریخی و چه به‌ لحاظ اقتصادی اهمیت زیادی دارد. همچنین به‌ دلیل قدمت طولانی آن، این بندر دارای جاذبه‌های تاریخی مختلف و جالبی است که در بین گردشگران جنوب کشور بسیار محبوب است. در کنار همه این‌ها، مهمان‌نوازی مردم جنوب، ویژگی‌های فرهنگی خاص، غذاهای محلی خوش‌مزه و همچنین مناظر زیبای خلیج فارس از دیگر مواردی هستند که برای مسافران بندر سیراف ارزشمند و لذت‌بخش هستند.

شاید یکی از جالب‌ترین ویژگی‌های بندر سیراف موقعیت جغرافیایی آن باشد. این بندر در بین بندر کنگان و بندر عسلویه واقع شده است. اگر دقیق‌تر بخواهیم بررسی کنیم، بندر سیراف درست بین کوه و دریا قرار دارد. گفته می‌شود در برخی مناطق این بندر، فاصله کوه و دریا حتی به کمتر از ۳۰ متر می‌رسد. یکی دیگر از همان ویژگی‌های طبیعی بی‌نظیری که شاید تنها بتوان آن‌ها را جنوب کشورمان ببینیم. این موقعیت جغرافیایی خاص حتی بر روی معماری شهر نیز تاثیر گذاشته است. بندر سیراف با نزدیک به ۷۰۰۰ جمعیت، تنها یک خیابان دارد و خانه‌ها نیز اغلب بر روی کوه‌ها ساخته شده است. همه این‌ها باعث شده است که بندر سیراف به چشم گردشگران بسیار خاص و دوست‌داشتنی به نظر برسد.

مسیر دسترسی به بندر سیراف

بندر سیراف برخلاف بنادر نزدیکش، مانند عسلویه، فرودگاه ندارد. بنابراین پرواز مستقیم از تهران یا هر شهر دیگری به بندر سیراف ممکن نیست. گردشگران می‌توانند برای رفتن به بندر سیراف از تهران بلیط پرواز به عسلویه بگیرند. از عسلویه تا بندر سیراف با ماشین تقریبا بین ۳۰ تا ۴۰ دقیقه راه است. همچنین برای رفتن به بندر سیراف از مبدا شیراز هم گردشگران می‌توانند ابتدا به سمت کوار و سپس فیروزآباد بروند. از فیروزآباد تا بندر سیراف را از دو مسیر مختلف می‌توان پیمود. این مسیر می‌تواند از طریق حم یا قیر به سیراف ادامه پیدا کند. البته مسیر اول مستقیم و کوتاه‌تر است.

بهترین زمان برای سفر به بندر سیراف

گرچه بندر سیراف در هر فصلی می‌تواند زیبایی‌های خاص خودش را داشته باشد اما اگر دوست دارید از سفر خود لذت بیشتری ببرید، بهتر است زمان مناسبی را برای سفر به بندر سیراف انتخاب کنید. اگر علاقه چندانی به سفر در فصل گرما ندارید و هوای جنوب در زمستان ممکن است برایتان ناخوشایند باشد، بهترین زمان برای سفر شما به این بندر، فصل پاییز و زمستان است. در این دو فصل هوای بندر سیراف خنک و مطلوب است و به راحتی می‌توانید از نقاط مختلف شهر دیدن کنید. اما جنوب همیشه در تابستان جور دیگری زیبا است. از نیمه فرودین ماه، هوای بندر سیراف رو به گرمی می‌رود. این هوا و تلالو آب‌های خلیج فارس زیر آفتاب درخشان جنوب برای برخی می‌تواند جالب و دوست‌داشتنی باشد. بنابراین اگر مشکل چندان زیادی با گرمای هوا ندارید، می‌توانید حتی در فصل بهار و تابستان نیز از این بندر زیبا دیدن کنید.

وجه تسمیه بندر سیراف

اما نام بندر سیراف از کجا آمده است؟ اصلا سیراف به چه معناست؟ وجه تسمیه نام بندر را شاید بتوان از دل داستان‌های تاریخی که درمورد این بندر گفته شده، بیرون کشید. یاقوت حَمَوی، جغرافی‌دان و تاریخ‌نویس برجسته عرب‌زبان یونانی‌تبار علت انتخاب این اسم را مربوط به ماجرای عروج کیکاوس سیراف می‌داند. کیکاوس که یکی از شخصیت‌های برجسته سیراف بوده است، در هنگام تلاش برای عروج، طلب شیر و آب کرده و به همین دلیل به زمین بازگردانده شد. شیر و آب را به زبان محلی همان سیراف می‌توان ترجمه کرد. به همین دلیل نام سیراف را بر روی این منطقه گذاشتند.

زبان، مذهب و نژاد اهالی سیراف

روستای سیراف درست در مجاورت روستای پرک، که ساکنان آن عرب زبان هستند، قرار گرفته است. با این حال، سیرافیان به زبان فارسی گویش کنگانی صحبت می‌کنند. البته رواج زبان عربی در مناطق اطراف سیراف، بر لهجه و زبان اهالی این بندر تاثیراتی گذاشته و ممکن است حتی برخی واژگان نامانوس نیز در زبان آن‌ها برای فارسی‌زبانان وجود داشته باشد. اما به صورت کلی، گویش سیرافیان به گونه‌ای است که برای افراد غیربومی کاملا قابل فهم است و این افراد در برقراری ارتباط با گردشگران هیچ گونه مشکلی ندارند. البته که در این منطقه خانواده‌هایی هستند که اجداد آن‌ها در زمان گذشته از برخی کشورهای عربی مثل عربستان سعودی، به این بندر مهاجرت کرده‌اند و اکنون این افراد به زبان عربی تکلم می‌کنند. در نهایت می‌توان گفت در بندر سیراف دو زبان فارسی و عربی در بین اهالی رواج دارد.

دین مردم سیراف همانند بسیاری دیگر از از مناطق جنوب کشورمان، اسلام است. در بین اهالی بندر سیراف، عده‌ای سنی و عده‌ای نیز شیعه هستند. البته تعداد سنی مذهبان در این منطقه نسبت به سایر مناطق کشور اندکی بیشتر است. به طور کلی می‌توان گفت نیمی از سیرافیان پیرو مذهب شیعه و نیمی دیگر پیرو مذهب سنی هستند.

در بندر سیراف افراد با نژادهای گوناگون گرد هم آمده‌اند. سیرافیان بیشتر از نژاد ترک هستند. پس از آن به ترتیب نژادهای کرد، آشوری، فارس و ارمنی بیشترین تعداد افراد را به خود اختصاص داده‌اند. بدون شک این گوناگونی نژاد و مذهب و گویش بی‌تاثیر از موقعیت جغرافیایی منطقه نیست. بندر سیراف مدت‌ها محل تجارت و گذر افرادی از اقوام و مذاهب و زبان‌های گوناگون بوده است و این ارتباطات تا حدی بر نژاد و گویش و مذهب اهالی کنونی بندر سیراف تاثیر گذاشته است.

تاریخچه بندر سیراف

بندر سیراف قدمت و تاریخی طولانی دارد. ماجرای ساخته‌شدن بندر سیراف مربوط به دوران حکومت ساسانیان، یعنی قرن سوم میلادی است. زمانی که پادشاهان ساسانی توجه ویژه‌ای به خلیج فارس نشان دادند تا بتوانند از موقعیت ویژه آن به نفع کشور بهره ببرند. با اهتمام پادشاهان ساسانی، بندر سیراف به یکی از شاهراه‌های تجاری در مسیر جاده ابریشم تبدیل می‌شود. درحقیقت، این بندر به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص و همچنین ویژگی‌های طبیعی که داشت به واسطه‌ای برای تبادل کالا از غرب به شرق تبدیل شد. بسیاری از کالاهای تجاری از بصره و عمان به این بندر انتقال داده می‌شدند و در اینجا به دلیل شرایط خوب دریا و عمق کم آن، کشتی‌ها برای بارگیری به سمت چین آماده می‌شدند. همچنین موقعیت بندر سیراف به گونه‌ای بود که تجارت کالا از چین و هند به سمت غرب را آسان کرده بود.

تبدیل شدن بندر سیراف به یکی از مسیرهای اصلی تجارت کالا در جاده ابریشم و ایجاد پل ارتباطی مهم بین شرق و غرب باعث شد که این بندر به لحاظ اقتصادی در وضعیت بسیار خوبی قرار بگیرد. اهالی سیراف از چنین رونق اقتصادی سهم زیادی بردند و بسیار ثروتمند شدند. همه این‌ها باعث شده بود اهالی بندر سیراف به لحاظ اعتبار و ثروت در بین مردم سایر شهرهای ساحلی و در سراسر دریا شان و جایگاهی برجسته داشته باشند.

جاهای دیدنی سیراف

بندر سیراف به‌دلیل قدمت طولانی که دارد، دارای آثار تاریخی مختلفی نیز است. قدمت برخی آثار تاریخی بندر سیراف به چندین هزار سال قبل بازمی‌گردد. در ادامه به معرفی برخی از مهم‌ترین جاذبه‌های بندر سیراف می‌پردازیم.

• گورستان صخره‌ای سیراف

یکی از جالب‌ترین جاهای دیدنی بندر سیراف ، گورستان صخره‌ای آن است. این گورستان دارای شکلی منحصربه‌فرد است و به‌دلیل آنکه احتمالا توسط افراد با ادیان و باورهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفت، به قبرستان تمدن‌ها نیز شهرت دارد. گورستان صخره‌ای سیراف که در دره لیرودی شیلو واقع شده، شامل دخمه‌هایی با طول ۲۱۰ سانتی‌متر، عرض ۵۰ سانت و عمقی بین ۴۰ تا ۶۰ سانت است. این حفره‌ها در دل صخره‌ها ایجاد شده‌اند و سپس با ساروج برای آن‌ها شکل‌های هندسی منظمی ساخته شده است.

به نظر می‌رسد این حفره‌ها که قدمت آن‌ها به زمان ساسانیان می‌رسد، در ابتدا با هدف جمع‌آوری آب باران ساخته شدند. اما بعد، احتمالا به‌دلیل وقوع زلزله و شیوع بیماری طاعون و نیاز به دفن سریع مردگان، اجساد در این حفره‌ها دفن شدند. همچنین برخی بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که این گورستان بیشتر توسط پیروان مذهب زرتشت مورد استفاده قرار می‌گرفت. زرتشتیان ابتدا اجساد مردگان خود را در دخمه‌ای رو باز قرار می‌دادند و پس از تجزیه اجساد، استخوان‌ها را در محلی جداگانه نگه می‌داشتند. نکته جالب درمورد این گورستان این است که تمام گورها به سمت غرب قرار دارند.

آدرس گورستان صخره‌ای سیراف: بوشهر، بندر سیراف، شما غربی بندر سیراف

• قلعه نصوری

قلعه نصوری یا قلعه شیخ یکی دیگر از جاهای دیدنی بندر سیراف است. این بنا متعلق به اوایل دوره قاجار و محل زندگی فردی به نام شیخ جبار نصوری، از افراد بانفوذ سیراف بوده است. این قلعه در حدود ۱۸۰ سال پیش و توسط معمار علی اصغر شیرازی ساخته شده است. مصالح به‌کاررفته برای ساخت این قلعه بیشتر شامل سنگ‌های بزرگ و همچنین گل و گچ است.

بخش ورودی قلعه که شامل دری بزرگ و چوبی همراه با کنده‌کاری‌های زیبا می‌شود، از سمت جنوب و رو به خلیج فارس است. بعد از ورودی، یک هشتی بزرگ شامل هشت طاقچه ساده قرار دارد. در قسمت شمالی حیاط، یک ردیف پلکان به طبقه دوم بنا به چشم می‌خورد و یک در چوبی ساده نیز آن را به قسمت اندرونی قلعه متصل می‌کند. در قسمت ایوان گچ‌بری‌ها و کنده‌کاری‌های زیبایی به چشم می‌خورد که بررسی طرح آن‌ها قدمت حدوده ۲۰۰ ساله بنا و ساخته شدن آن به دست معماران قاجار را تایید می‌کند. بنا همچنین دارای بادگیری با سبک بادگیرهای خانه‌های ساحلی خلیج فارس است که جریان هوای خنک را به فضای داخلی ساختمان وارد می‌کردند.

آدرس قلعه نصوری: بندر سیراف، کوچه نصوری

• موزه سیراف

یکی دیگر از جاهای دیدنی بندر سیراف موزه آن است. این موزه در سال ۱۳۴۰ در محل زندگی دکتر وایت هاوس دایر شده. دکتر وایت هاوس سرپرست تیمی باستان‌شناسی بود که در دوره‌ای به اکتشاف و تحقیق در بندر سیراف مشغول بودند. خانه او اکنون به موزه‌ای تبدیل شده که در آن می‌توان علاوه‌بر دیدن دست‌نوشته‌ها و یافته‌ها این باستان‌شناس، از اجسام سفالی و سنگ قبرهای باستانی، و همچنین اشیای به دست آمده از دریا نیز دیدن کرد.

آدرس موزه سیراف: بوشهر، بندر سیراف

• آرامگاه سیبویه

بندر سیراف در طول تاریخ بلند خود، زادگاه و محل زندگی بزرگان زیادی بوده است. در بخش‌های مختلف این بندر می‌توان آثاری را از آن‌ها مشاهده کرد. در سفر به بندر سیراف و بازدید از گورستان صخره‌ای این بندر، گردشگران می‌توانند از آرامگاه سیبویه نیز دیدن کنند. آرامگاه سیبویه متعلق به یکی از دانشمندان قرن سوم هجری قمری بوده که در سیراف زندگی می‌کرد. ابوبشر عمربن عثمان ملقب به سیبویه پس از مرگ در گورستان این شهر و در کنار دخمه‌ها به خاک سپرده شد. به دلیل برجسته بودن شخصیت او، بارگاهی بر سر مزارش ساخته شد که اکنون به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی بندر سیراف شناخته می‌شود.

آدرس آرامگاه سیبویه: بندر سیراف، گورستان صخره‌ای

• بازار سیراف

در سفر به هر شهری، بازدید از بازار اصلی آن شهر می‌تواند به گردشگران کمک کند که با فرهنگ مردم بومی آن شهر و سبک زندگی روزمره آن‌ها بیشتر آشنا شوند. بازار سیراف قلب تپنده این منطقه است. این بازار گرچه آنچنان بزرگ نیست، اما می‌تواند محل خوبی برای خرید برخی صنایع‌دستی این منطقه و آشنایی با کسب و کار مردم بومی باشد.

آدرس بازار سیراف: بوشهر، بندر سیراف

• چاه‌های سنگی بندر سیراف

یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی بندر سیراف ، چاه‌های سنگی آن است. این حلقه‌های چاه بخش دیگری از گورستان صخره‌ای سیراف را تشکیل می‌دهند. وجود این حلقه‌های چاه تا حد زیادی می‌تواند تاییدکننده این ادعا باشد که این منطقه از بندر سیراف به‌منظور تامین آب شیرین سیرافیان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. به نظر می‌رسد آب باران پس از جمع‌آوری در این چاه‌ها، به منازل هدایت می‌شد تا جهت آشامیدن مورد استفاده قرار بگیرد.

آدرس چاه‌های سنگی بندر سیراف: بندر سیراف، گورستان صخره‌ای

• بندر سیراف

اگر به بندر سیراف سفر کردید، در کنار بازدید از جاذبه‌های تاریخی آن، سری هم به منطقه ساحلی آن بزنید. اینجا همان جایی است که در سال‌های دور، کشتی‌ها از شرق و غرب برای خالی کردن بارها یا بار زدن کالاها در آن لنگر می‌انداختند، شلوغی و رفت‌وآمدهایش را هنوز هم می‌توان تصور کرد. صداهایی با لهجه‌ها و زبان‌های آشنا و غریب، مردمانی از نقاط مختلف دنیا و کالاهایی همچون ادویه، جواهر، عود و صندل که در بندر خالی و سپس بار کشتی دیگری می‌شدند تا جریان اقتصادی جاده ابریشم را زنده نگه دارند.

غذاهای محلی بندر سیراف

در سفر به بندر سیراف بهتر است فرصت آشنایی با فرهنگ غذایی مردم این منطقه را از دست ندهید. غذاهای محلی بندر سیراف به‌دلیل مجاورت آن با خلیج فارس، بیشتر شامل غذاهای دریایی با ادویه‌های فراوان است. در میان شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین غذاهای محلی بندر سیراف می‌توان به ماهی تنوری، ماهی کبابی، وُدام (ماهی پخته شده در رب گوجه فرنگی و ادویه)، ته‌چین ماهی، پلیل، گِل نشک، او سرابی، تهمه و مجک اشاره کرد.

سوغات و صنایع دستی بندر سیراف

صنایع دستی سیراف شامل انواع رودوزی‌های سنتی مثل سوزن‌دوزی و زری‌بافی می‌شود. البته این هنرها صرفا جهت تولید صنایع دستی به‌کار نمی‌روند و آن‌ها را می‌توان در زندگی روزمره اهالی سیراف نیز مشاهده کرد. برای مثال برخی از پوشاک زنان سیراف مزین به همین سوزن‌دوزی‌های زیبا است. علاوه‌بر این‌ها، هنر گلیم‌بافی و حصیربافی نیز در بین بومیان سیراف رواج دارد. بنابراین اگر به‌دنبال خرید صنایع دستی بندر سیراف هستید، می‌توانید از این آثار هنری خرید کنید.

اما سوغات بندر سیراف تنها شامل صنایع دستی نمی‌شود. اهالی این بندر خوراکی‌های خوشمزه‌ای نیز برای گردشگران خود دارند. خارَک (خرمای نرسیده)، الوک (نوعی بادام وحشی)، انواع نان محلی مثل ارهین، نگاره، نان تنوری و نان ماهیتابه‌ای، انواع ماهی و میگو و خرچنگ، حلوای انگشت‌پیچ، حلوای برنجی، خرما خشکو (ترکیب خرما و کشک خشک) از انواع خوراکی‌هایی هستند که گردشگران می‌توانند آن‌ها را از مردم محلی تهیه کنند.

اقامت در سیراف با هومسا

گردشگران می‌توانند با اجاره ویلا و سوئیت در سیراف به‌راحتی از جاهای دیدنی این بندر دیدن کنند. تیم هومسا در کنار شما خواهد بود تا با معرفی و انجام کامل روند رزرواسیون اقامتگاه به صورت آنلاین، به شما کمک کند اقامتی امن، راحت و بدون دغدغه را تجربه کنید. کافی است وارد سایت هومسا شوید و در صفحه اصلی سایت نام بندر سیراف را جست‌وجو کنید. در این صفحه بهترین اقامتگاه‌های سیراف به شما نمایش داده می‌شوند. می‌توانید با تنظیم فیلترهای مختلف، محدوده قیمت، مکان، تعداد اتاق‌ها و سایر ویژگی‌ها را انتخاب کنید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اقامتگاه موردنظر خود را پیدا و رزرو کنید. گردشگران می‌توانند با اجاره ویلا و سوئیت در سیراف از جاذبه‌های دیدنی بندر تاریخی آن دیدن کنند.

کلام آخر

در بین تمام زیبایی‌ها و تفریحات هیجان‌انگیز جزیره کیش، جاذبه‌های طبیعی جزیره قشم و سواحل زیبای جزیره هرمز، بندر سیراف می‌تواند به شکل دیگری برای گردشگران جالب باشد. گذشته باشکوه این بندر در شاهراه اقتصادی جاده ابریشم این منطقه را به نقطه‌ای مهم در تبادلات کالا بین شرق و غرب تبدیل کرده بود. آثار تاریخی بسیاری از تاریخ طولانی و پرشکوه بندر سیراف همچنان در این جزیره به چشم می‌خورد. شما به کدام بخش از جاهای دیدنی بندر سیراف بیشتر علاقه دارید؟ اگر تابحال به این بندر زیبا سفر کرده‌اید، تجربه‌های خود را زیر همین پست با مخاطبان هومسا به اشتراک بگذارید.