خانه طباطبایی‌ ها ؛ نمایش هنر و معماری در کاشان

خانه طباطبایی‌ ها یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی کاشان است که معماری باشکوه آن سال‌ها است گردشگران را به بازدید از خود فرا می‌خواند. حضور در خانه‌های تاریخی همیشه ازآن‌رو جالب است که بازدیدکننده می‌داند روزگاری در این خانه، خانواده‌ای با هزار یک قصه و حکایت زندگی می‌کرده است. با حضور در این خانه‌ها می‌توان رفت‌وآمدها و جریان زندگی را در جاهای مختلف آن دید و احساس کرد؛ حتی اگر خوب گوش بسپاریم، می‌توانیم هنوز هم صدای پای اهالی این خانه‌ها را زمانی که از اتاقی به اتاق دیگر می‌رفتند، بشنویم. صدای بازی بچه‌ها در حیاط، گوشزدهای مدام مادران به آن‌ها، بوی غذایی که هنگام ظهر در خانه می‌پیچید و جریان زیبای زندگی.

حتی اسرار و داستان‌های مرموزی که خاندان قاجار گاهی در پستوی خانه‌هایشان پنهان می‌کردند، همه و همه در بازدید از این خانه‌ها قابل‌تصور است. در این مطلب از هومسا می‌خواهیم به شهر زیبای کاشان برویم و از خانه طباطبایی‌ ها بازدید کنیم. چشمان خود را ببندید، زنان و مردان این خانه را با لباس‌های قاجاری و فاخرشان تصور کنید و گوش به داستان‌هایشان بسپارید.

خانه طباطبایی‌ ها کجاست؟

خانه طباطبایی‌ ها از زیباترین جاهای دیدنی کاشان است که به دلیل قدمت طولانی و همچنین معماری زیبایی که دارد، بسیار مورد توجه گردشگرانی است که به شهر زیبا و تاریخی کاشان سفر می‌کنند. خانه طباطبایی‌ ها در نیمه دوم سده ۱۳ هجری، یعنی در حدود ۱۷۰ سال پیش مصادف با دوره حکومت محمدشاه قاجار ساخته شد. این بنا متعلق به حاج سید جعفر طباطبایی نطنزی از بزرگترین تجار فرش، اهل نطنز و ساکن کاشان بود. این خانه در محله سلطان امیراحمد کاشان ساخته شد.

ساخت این بنا به‌عنوان یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین خانه‌های شهر کاشان حدود ۱۰ سال طول کشید. خانه طباطبایی‌ ها که امروزه از آن به عنوان یک اثر معماری فاخر از زمان قاجار یاد می‌شود، همچون سایر خانه‌های قاجاری متعلق به تجار ثروتمند آن زمان بود. این بنا دارای وسعتی زیاد، تزئینات باشکوه و البته داستان‌های مختلفی است.

زیبایی‌ها و ظرافت ساختاری خانه طباطبایی‌ ها همیشه جذاب و موردتوجه بوده است. تاکنون دو سریال قبله عالم، به کارگردانی حامد محمدی و سریال بانوی عمارت، به کارگردانی عزیزالله حمیدنژاد در این خانه ساخته شده‌ است.

ویژگی‌های معماری خانه طباطبایی‌ ها

در معماری خانه طباطبایی‌ ها ویژگی‌های جالب زیادی را می‌توان یافت. اما شاید یکی از جالب‌ترین و باارزش‌ترین ویژگی‌های معماری خانه طباطبایی‌ ها این باشد که به دلیل پیشه حاج سید جعفر طباطبایی، یعنی تجارت فرش، تزئینات معماری خانه وی نیز در بسیاری از بخش‌ها، الهام‌گرفته از طرح و نقش قالی ایرانی است. خانه طباطبایی‌ ها توسط علی مریم کاشانی، از معروف‌ترین معماران کاشان و سازنده بناهایی چون خانه بروجردی‌ها و تیمچه امین‌الدوله، ساخته شد. همچنین گچ‌بری‌ها و نقاشی‌های زیبای این بنا که شامل طرح‌های اسلیمی و گل و مرغ ملهم از طرح فرش ایرانی هستند نیز توسط میرزا ابوالْحسن خان غفاری کاشانی ملقب به صنیع‌الملک  اجرا شده است.

خانه طباطبایی‌ ها با ۴۷۰۰ متر زیربنا، دارای چهار حیاط و یک ساختمان مرکزی به همراه بادگیر و سرداب بوده است. از این چهار حیاط یکی متعلق به قسمت بیرونی بنا، دو حیاط متعلق به قسمت اندرونی و یک حیاط نیز متعلق به خدمتکاران خانه بوده است.

بخش اندرونی خانه طباطبایی‌ ها

قسمت اندرونی بنا شامل یک پنج دری« اتاق اصلی خانه‌های تاریخی ایرانی » بوده است. پنج دری خاص معماری ایرانی است و شامل اتاق یا تالاری بزرگ می‌شود که دارای پنج پنجره بزرگ و به‌هم‌پیوسته است که معمولا به بخش ایوان باز می‌شود. دو حیاط متعلق به بخش اندرونی خانه طباطبایی‌ ها در دو طرف پنج دری قرار گرفته‌اند. حیاطی که در ضلع شمال غربی بنا واقع شده بزرگتر است و اتاق‌های بیشتری هم دارد. در همین حیاط، سرسرای پذیرایی مجزایی نیز به چشم می‌خورد. احتمالا محل اصلی زندگی اهالی خانه، اتاق پنج دری بوده و ملاقات‌ها و مهمانی‌های رسمی نیز در سرسرایی برگزار می‌شد که می‌توانیم آن را در حیاط بزرگ خانه ببینیم.

بادگیرها و سرداب خانه طباطبایی‌ ها نیز در همین قسمت قرار دارد. بادگیر که آن هم خاص معماری ایرانی است، سازه‌ای بلند برای تهویه هوای بخش داخلی ساختمان و ایجاد کوران هوای خنک بوده است. یکی از ویژگی‌های مهم معماری خانه طباطبایی سرداب آن است. این سرداب در زیر قسمت اندرونی و مشخصا زیر اتاق اصلی قرار دارد. شکل معماری و همچنین مصالح به‌کار‌رفته در ساخت این بخش از خانه به شکلی بوده که باعث ایجاد اختلاف دمای چشمگیر با سایر نقاط خانه می‌شد.  وجود بادگیر، سقف ضربی، دو جداره بودن دیواره‌ها، وجود حوض، اختلاف سطح ۱۰ متری و همچنین استفاده از برخی مصالح خاص از جمله ویژگی‌های است که باعث می‌شد اختلاف دما در بخش سرداب با سایر بخش‌های ساختمان در فصل تابستان به ۱۵ و گاهی حتی تا ۲۰ درجه سانتیگراد برسد.

دراین‌باره هم بخوانید: باغ و حمام فین کاشان؛ بهشتی در میان کویر

سرداب در معماری خانه‌های تاریخی ایران، بخصوص در خانه‌های بخش مرکزی و نسبتا گرم، دارای اهمیت زیادی بوده است. سرداب‌ها به دلیل اختلاف دمایی که با سایر بخش‌های خانه داشتند، با دو هدف مورد استفاده قرار می‌گرفتند؛ ذخیره مواد غذایی فاسدشدنی و همچنین استراحت اهالی منزل و فرار از گرمای تابستان.

قسمت بیرونی خانه طباطبایی ها

قسمت بیرونی در اصلی‌ترین بخش خود شامل تالار بزرگ یا شاه‌نشین بوده است. نورگیرها و پنجره‌های مشبک نیز در بخش‌های مختلف این تالار دیده می‌شود که بخش مهمی از ظاهر زیبا و باشکوه خانه طباطبایی‌ ها را می‌سازند. مانند بسیاری دیگر از خانه‌های قاجاری، در دو سوی شاه‌نشین اتاق‌های گوشواره ساخته شده‌اند. در بخش جلویی شاه‌نشین نیز ایوانی بزرگ قرار دارد و دو طرف تالار (شاه‌نشین) دو حیاط خلوت و نورگیر، به صورت قرینه ساخته شده است. جزئیات ظریف معماری، گچ‌بری‌ها و آیینه‌کاری‌های باشکوه و خلاصه هرآنچه که از زیبایی‌های خانه طباطبایی ها شنیده‌ایم را در همین قسمت می‌توانیم مشاهده کنیم.

در بخش شاه‌نشین ظریف‌ترین و زیباترین گچ‌بری‌ها، آیینه‌کاری‌ها و همچنین نقاشی‌ها را می‌توان مشاهده کرد. پنجره‌های مشبک و رنگی اتاق، در حضور دستان گرم آفتاب، جادویی از نور و رنگ در فضای درونی خانه پراکنده می‌کند. همچنین ایوان مقابل شاه‌نشین نیز زینت داده شده به زیباترین گچ‌بری‌ها و آیینه‌کاری‌هایی است که به دستان هنرمند صنیع‌الملک و شاگردان او ایجاد شده‌اند. نورگیرهای دو طرف شاه‌نشین هم از این زیبایی‌ها بی‌بهره نبوده‌اند و نقاشی‌ها و تابلوهای زیبا و فاخری را می‌توان در فضای آن‌ها مشاهده کرد.

مسیر دسترسی به خانه طباطبایی‌ ها

خانه طباطـبایی‌ ها در مرکز کاشـان و توسط جاذبه­‌های گردشگری دیگر مانند خانه بروجردی‌ها، خانه عباسیان کاشان، خانه عامری ها، موزه توی، گرمابه سلـطان امیر احـمد و… احـاطه شده است و با مسجد آقا بزرگ کاشان و بازار به اندازۀ پانزده دقـیـقه پیـاده روی فاصله دارد.

برای رفتن به خانه طباطبایی ها از شهر تهران، بهترین مسیر جاده قم به کاشان است که در این صورت طی مسیر در حدود ۲ ساعت و ۴۰ دقیقه زمان می‌برد. بعد از رسیدن به شهر کاشان، می‌توانید از طریق بلوار امام‌رضا کاشان خود را به خیابان علوی و سپس خانه طباطبایی ها برسانید.

آدرس خانه طباطبایی‌ ها:

استان اصفهان، شهر کاشان، خیابان علوی، خانه طباطبایی ها

شماره تماس: ۰۳۱۵۵۲۲۰۰۳۲

زمان بازدید:

شش ماه اول سال از ساعت ۹ تا ۱۷

شش ماه دوم سال از ساعت ۸ تا ۱۹

بازدید از خانه طباطبایی  ها در بیشتر تعطیلات رسمی سال امکان‌پذیر است.

وبسایت: https://tabatabaei-house.ir

اقامت در کاشان با هومسا

شما می‌توانید با اقامت در کاشان به‌راحتی از جاهای دیدنی این شهر مثل بازار کاشان و خانه طباطبایی‌ ها دیدن کنید. گردشگران این امکان را دارند که با اجاره ویلا و سوئیت در کاشان امکان بازدید از این جاذبه‌های تاریخی را برای خود فراهم کنند. تیم هومسا در کنار شما است تا با معرفی اقامتگاه مناسب شما و انجام کامل روند اجاره ویلا و سوئیت به صورت آنلاین، به شما کمک کند اقامتی امن، راحت و بدون دغدغه را تجربه کنید. کافی است وارد سایت هومسا شوید و در صفحه اصلی سایت، نام شهر کاشان را جست‌وجو کنید. در این صفحه بهترین اقامتگاه‌های کاشان به شما نمایش داده می‌شوند. می‌توانید با تنظیم فیلترهای مختلف، محدوده قیمت، مکان، تعداد اتاق‌ها و سایر ویژگی‌ها را انتخاب کنید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اقامتگاه موردنظر خود را پیدا و رزرو کنید. همچنین گردشگران این امکان را دارند که با اجاره اقامتگاه بومگردی در کاشان با خانه‌های بومی و معماری جالب این خانه‌ها نیز آشنا شوند و تجربه‌های ارزشمندتری در طول سفر خود به دست آورند.

گردشگری پایدار در بازدید از خانه طباطبایی‌ ها

توجه به اصول گردشگری پایدار به ما اجازه می‌دهد بتوانیم میراث تاریخی را که در دستان ما به امانت گذاشته شده، به آیندگان بسپاریم. همچنین توجه به اصول گردشگری پایدار از ایجاد هرگونه تهاجم و آسیب به بخش فرهنگی مقصد ما جلوگیری می‌کند و موجب حفظ فرهنگ و اصالت آن منطقه خواهد شد. در سفر به شهر کاشان و بازدید از خانه طباطبایی‌ ها فراموش نکنیم که به عرف و فرهنگ این منطقه احترام بگذاریم.

کلام اخر

خانه طباطبایی‌ ها یکی از زیباترین نمونه‌های معماری به‌جای‌مانده از دوران قاجار است. زیبایی‌ها و ظرافت به‌کاررفته در تزئینات بنا که بیشتر الهام گرفته از طرح قالی ایرانی است، باعث ایجاد ویژگی‌های ممتاز و متمایز در این اثر تاریخی ۱۷۰ ساله شده است. بازدید از این بنا می‌تواند چشم ما را به بخش مهمی از زیبایی‌های هنر و فرهنگ این قسمت از تاریخ کشورمان باز کند.